Huế,
quê hương đi để
mà nhớ Bùi Hoàng Linh |
Làm người Huế là đă mang một cái
“nghiệp” tha hương. V́ đất th́ chật mà
ḷng người th́ rộng lớn nên không giữ
được những bước chân ôm mộng
viễn xứ sông hồ. Huế kỳ cục,
ở th́ không thấy thương mà đi xa rồi
mới quay quắt nhớ. Nhớ đất, nhớ
quê có khi di lụy cả một đời… Đó là một buổi sáng ba tôi
nằm trên vơng và nói: “Ben! Thi lại đại
học kiến trúc Sài G̣n đi con, vô trong nớ
mới có tương lai”, dù rằng lúc đó tôi
đang là sinh viên năm nhất kiến trúc của
Đại học Khoa Học Huế. Và quyết định
“cưu mang viễn xứ” đă đưa tôi
đến Sài G̣n hơn 15 năm. Để rồi
biết bao lần về thăm Huế tôi cũng có
cảm giác tê cóng cảm xúc không nói được,
như ḿnh đang mất một cái ǵ đó quư giá
vừa t́m lại được. Ba mẹ tôi không bao giờ
ngạc nhiên mỗi lần tôi về thăm nhà và
thả cái ba lô xuống một góc pḥng. Ba nh́n tôi b́nh
nhiên như thuở bé chạy đi chơi trong xóm
mới về rồi nói “Ben vô thưa ôn mệ đi
con!”.Ôn mệ cũng nh́n tôi rồi cười, không
nói ǵ. Mẹ tôi vẫn nấu ăn cho buổi cơm
chiều như mọi ngày vẫn diễn ra. Bởi
cả nhà tôi tin rằng Huế là quê hương đi
để mà nhớ, mà đă là nhớ th́ phải
trở về cho thỏa nỗi ngóng chờ của
kẻ tha hương lẫn người cố quận
như một lẽ tất nhiên. Huế đày đọa người
Huế ly hương mà không cho quên Huế! Hơn 10 năm trước
ngồi cà phê với đứa em c̣n là cộng tác viên
của một tờ báo, sau một hồi im lặng nó
nói: “Em thấy anh giống cái bánh”. Tôi ngạc nhiên
hỏi: “Sao em so sánh anh lạ vậy?” Nó nói:
“Bởi anh sinh ra trong một cái khuôn, cái nếp, cái
gia giáo xưa của Huế”. Bất chợt mới
thấy không chỉ riêng ḿnh mà những người
con Huế khác dù có lưu lạc tứ xứ vẫn ǵn
giữ những nếp nghĩ xưa cũ, vẫn
“dạ thưa”, vẫn khiêm cung lễ độ trong
cách ăn nói, vẫn thường soi ḿnh trong mắt người
khác để coi ḿnh cư xử có làm phật ḷng người
khác hay không. Cũng như cảnh Huế đă “trơ
gan “ giữa thời đô thị hóa để
giữ ǵn những thành quách, đền đài lăng
miếu hoang rêu. Cảnh Huế và t́nh Huế đă
đồng điệu trong việc lưu giữ,
lắng đọng xuống bề sâu những giá
trị thuộc về ngày cũ. Tôi vẫn có thói quen im lặng và
thả mù khói thuốc xám bay khi nghe ai đó than phiền
hay chưa vừa ḷng với Huế. Những lúc đó
tôi dấu được nỗi buồn trong mắt người
đối diện nhưng không sao dấu được
tiếng thở dài. Bởi kỷ niệm kư ức
mới làm nên cái t́nh cái hồn cho nơi chốn,
nếu nh́n Huế qua h́nh ảnh và hiểu Huế bằng
chữ nghĩa th́ chỉ thấy màu tàn phai lẫn
tiếng thở than của thành quách đă nhuốm
đời hoang phế. Người ta làm sao có thể
hiểu được nỗi niềm, t́nh cảm
của một đứa bé lớn lên ở
Huế. Tôi làm sao quên những ngày rét căm của
Huế ngồi sau xe mẹ chở tới trường,
hay những tối muộn màng ba vẫn đi về
để trả nợ áo cơm. Những đêm mưa
dột hết cả chỗ nằm mà vẫn ấm hơi
cha mẹ, hay những mùa lụt tận năm nào
vẫn c̣n ngập sũng ḷng tôi. Có mấy ai biết
mỗi lần gần Tết Nguyên Đán là nỗi
nhớ quê nhà cứ tự nhiên thấm đẫm trong
tận cùng sâu thẳm của mỗi tấc ḷng, giữa
đoạn trường đời nhau chờ ngày sum
họp… Huế b́nh thản ngày tạ
từ mà đau đáu ngày đoàn viên. Huế để
người ta đi xa ngái mà day dứt thương
nhớ cố quận khôn nguôi. Với tôi Sài G̣n là nhà
mà Huế là quê hương! Những người bạn đi
du lịch Huế về gặp tôi thường nói:
“Huế buồn quá Linh ơi, mưa dầm dề
măi”. Tôi không ngạc nhiên bởi tôi biết Huế
đủ nỗi buồn để chia đều hết
thảy cho mọi người. Huế buồn từ
thuở khai sinh bởi tiếng thở dài của người Chiêm
lưu vong đă giao thoa với những người
từ phía đàng Ngoài đi mở cơi, đă trải
qua thất thủ kinh đô với những miễu âm
hồn như vết tích, qua bao đời hưng phế
của triều Nguyễn chỉ c̣n lại đền
đài một thuở sương phai. Huế buồn
bởi nắng sớm mưa trưa chiều tím
đều mang vẻ khắc khoải hoài vọng quá
khứ, lặng lẽ với hiện tại và mong
chờ ở ngày mai sẽ hội ngộ tương phùng.
Có người th́ thắc mắc sao Huế đi
ngủ sớm vậy, mới có 9 giờ tối mà
đường phố vắng tênh. Thực ra Huế không
thức khuya ngoài đường phố mà thức dưới
mái nhà, bên cạnh cha mẹ anh em với những câu
chuyện đời chuyện người bất
tận như những cơn mưa. Những cơn mưa
dầm như một món đặc sản đă làm cho
t́nh cảm Huế ít phát triển hướng ngoại
mà thường hướng về chiều sâu của
nội tâm, âm thầm mà chung thủy. Thế nên, người
ở lại th́ vẫn năm tháng đợi chờ gót
lữ hành của kẻ “khăn gói đi xa”. Người
viễn xứ th́ luôn có một “góc Huế” trong
mớ hành trang của kư ức để luôn canh cánh
trở về mỗi khi thấy nhớ. Huế cũng như bao bà mẹ
quê trên đất nước này: giản dị,
chất phác đơn sơ nhưng luôn bao dung,
cảm thông, nhớ thương những đứa con
luân lạc của ḿnh. Làm sao ra đi cho đành
đoạn mà không khắc khoải ngày trở về
thăm Huế: nơi chốn lưu giữ một
phận đời tôi. –
Bùi Hoàng Linh. |