TỬ H̀NH KHỦNG BỐ VC TRẦN VĂN ĐANG TẠI PHÁP TRƯỜNG CÁT LS NGUYỄN VĂN CHỨC |
Nhân trong nhóm đang bàn
và thắc mắc về tên vc khủng bố Trần Văn
Đang, tôi xin đăng lên một bài của Luật
sư Nguyễn Văn Chức, người đă
được chỉ định để biện
hộ cho tên khủng bố này. Tử H́nh Khủng
Bố Việt Cộng Trần Văn Đang tại Pháp
Trường Cát Saigon ngày 22.6/1965. Chi tiết vụ án: Luật sư Nguyễn Văn
Chức, người được luật sư đoàn Sài
G̣n chỉ định biện hộ (thày căi) cho
Trần Văn Đang, đă kể lại sự vụ
của y như dưới đây.. Xin chép lại (trích
trong báo Con Ong số 84) để quư bạn đọc
thấy trong số các nạn nhân của Việt
Cộng, cũng có cả các liệt sĩ của chúng
như trường hợp Trần Văn Đang ở
trong bài viết này. " Tôi về đến
nhà, đă thấy chiếc xe mô tô đen của trung sĩ
Ân đỗ trong sân. Ân giơ tay chào, đưa cho tôi
một phong thư mầu vàng của ṭa án Mặt
Trận, và yêu cầu tôi đọc ngay. Phong thư
đóng dấu " tối mật ". Tôi xé ra.
Bức thư bên trong chỉ vỏn vẹn mấy ḍng
chữ đánh máy, nhưng tôi đọc rất lâu. Tôi
kư sổ biên nhận, rồi bước vào trong nhà. Ân có chào tôi hay không, và
chiếc mô tô rồ máy bỏ đi lúc nào, tôi cũng
không để ư. Tôi đang bận nghĩ đến
hắn... Cách đây khoảng 3
tháng, luật sư đoàn Sài G̣n chỉ định tôi
biện hộ cho hắn trước ṭa án Mặt
Trận Vùng Ba Chiến Thuật. Hắn là tên đặc
công bị bắt trong khi đặt chất nổ trên
đường Tự Do. Hắn bị truy tố về
hai tội phản nghịch và mưu sát; hắn có
thể bị tử h́nh. Sau khi xem xong hồ sơ, tôi vào
nhà lao để gặp hắn. Đây là một thói
quen nghề nghiệp, và cũng là một cái thú. Nói
chuyện với tử tù, thường phạm hay chính
trị, đôi khi hấp dẫn hơn đọc
một cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất. Tôi ngồi trong pḥng
đợi, nh́n ra vạt sân nắng bên kia chấn song
sắt, rồi chợt nhớ đến Nguyễn Văn
Trỗi. Trước đây, Trỗi cũng đă
ngồi nói chuyện với tôi trong căn pḥng này.
Trỗi khóc như một đứa con nít, thỉnh
thoảng đưa hai tay lên vắt nước mũi
rồi quẹt xuống gầm bàn. Trỗi c̣n trẻ,
mới 26 tuổi, nhưng trông già như người
40. Hắn trẻ hơn
Trỗi. Khi nhân viên nhà lao dẫn hắn đến
gặp luật sư, miệng hắn đang c̣n nhai nhóp
nhép, h́nh như là khô mực. Người hắn
sặc mùi dầu khuynh diệp. Hắn khép nép ngồi
xuống một cái ghế trước mặt, rồi
chăm chú nh́n tôi. Lúc đó tôi mới để ư
đến cái đầu húi cua và khuôn mặt non
nớt của hắn. Khác hẳn với tấm h́nh
đăng trên các báo: tóc dài bù xù, và mặt nhăn
nheo như mang đầy thẹo. Tôi mỉm cười
hỏi: " Em vừa húi tóc? ". Hắn gật. Tôi
lại hỏi: " Em là Trần Văn Đang? ".
Hắn gật. - Em có bí danh Sáu
Nhỏ, Hai Gà, Năm Lựu Đạn, có phải
vậy không? Hắn gật. - Em bị bắt khi
đặt chất nổ trên đường Tự Do,
có phải vậy không? Hắn gật. Tôi nói cho hắn
biết: tôi là luật sư sẽ căi cho hắn trước
ṭa, hôm nay tôi vào nhà lao gặp hắn để t́m
hiểu thêm về tội trạng của hắn. Và tôi
yêu cầu hắn kể lại tất cả sự
việc từ đầu đến cuối, để
giúp tôi phối kiểm lại hồ sơ. Hắn nh́n tập
hồ sơ trên bàn, rồi nh́n ra ngoài sân rất lâu,
như đang suy nghĩ lung về một vấn đề.
Tôi cũng nh́n hắn và chợt thấy hắn dễ
thương. Hắn vẫn ngồi im. Tôi hỏi: "
Khi lấy cung, người ta có tra tấn và hăm
dọa em không? ". Hắn mở to mắt nh́n tôi. Tôi
lại dục: " Em nên kể lại tất cả
sự việc, từ lúc được móc nối cho
đến khi bị bắt, bị hỏi cung. Em kể
lại hay không, đó là quyền của em. Em cũng có
thể từ chối không nhận tôi là luật sư
của em và chọn một luật sư khác. Đó là
quyền của em ". H́nh như tôi c̣n nói
nhiều nữa. Tôi muốn đến gần hắn, tôi
muốn được " hân hạnh " nói
chuyện với hắn. Hắn nh́n tôi, tỏ
vẻ dè dặt. Tôi đợi một lúc khá lâu,
rồi lại hỏi: " Tất cả những điều
em khai trong hồ sơ đều là sự thật, có
phải vậy không? ". Hắn gật đầu
một cách thản nhiên. Bên ngoài vạt nắng
đă thu hẹp lại ở góc tường bao quanh cái
sân nhỏ. Tiếng người gọi đi thăm nuôi,
tiếng quát tháo, tiếng chửi thề.... đă
bắt đầu thưa thớt. Tôi không đeo đồng
hồ, và trong pḥng cũng không có đồng hồ, nhưng
tôi đoán lúc đó khoảng 4 giờ chiều, nghĩa
là gần hết giờ thăm nuôi phạm nhân. Riêng tôi,
v́ là luật sư, tôi có thể nói chuyện với
thân chủ cho đến 5 giờ chiều. Khổ
một nỗi, thân chủ lại không muốn nói
chuyện với luật sư. Tôi đành phải làm cái
công việc bất đắc dĩ của nghề
nghiệp, là tóm tắt hồ sơ và đọc
những điểm quan trọng cho thân chủ nghe,
để thân chủ hoặc xác nhận, hoặc
phủ nhận. Hồ sơ hắn
dầy gần trăm trang đánh máy, gồm phúc tŕnh
của CS và An Ninh Quân Đội. Cô thư kư của tôi
đă chép độ 20 trang quan trọng nhất. Riêng tôi
đă lận đận trọn một ngày ở ṭa án
Mặt Trận để đọc lại toàn bộ
hồ sơ và ghi chú thêm. Lận đận như
vậy, v́ lương tâm nghề nghiệp, và cũng v́
ṭ ṃ nghề nghiệp. Trong những vụ án chính
trị lớn tại miền Nam, tôi từng tiêu hoang th́
giờ tại ṭa án, để đọc và suy nghĩ
về những lời khai của các bị can. Nhờ
đó, tôi đă biết được cái lư do sâu xa
đă khiến văn hào Nhất Linh-Nguyễn Tường
Tam uống thuốc độc tự vận, một ngày
trước khi ṭa xử. Tôi giở hồ sơ
hắn ra và bắt đầu đọc: Hắn sinh tại G̣
Dầu Hạ, bố vô danh. Mười lăm tuổi,
hắn mồ côi mẹ và được người
chú mang lên làm công cho một tiệm sửa xe Vespa
tại đường Trương Minh Giảng-Sài G̣n.
Trong thời gian sống ở Sài G̣n hắn làm quen
với một tên Tư. Tên này " xây dựng "
hắn, và gửi hắn vào bưng học tập.
Bốn tháng sau, hắn
trở về Sài G̣n hoạt động trong tổ
đặc công của tên Tư. Một ngày trước
khi bị bắt, hắn được tên Tư cho
đi ăn uống tại một con hẻm đường
Nguyễn Huệ. Sau bữa ăn, cả hai thả
bộ ra đường Tự Do để quan sát địa
điểm hành động. Đó là một cái "
bar " Mỹ mà hắn đă từng đi ngang qua
nhiều lần. Chiều hôm sau, một
buổi chiều thứ Bẩy, tên Tư đem về
hai cái bọc, mỗi cái đựng 10 kg thuốc
nổ và bộ phận nổ chậm. Tên Tư gài
bộ phận nổ chậm, rồi đặt cái
bọc thứ nhất trong thùng một chiếc Vespa
mầu xanh. Cái bọc thứ hai được đặt
trong thùng một chiếc Vespa mầu trắng. Rồi
cả hai cùng đi tới địa điểm hành
động. Lúc đó, đồng hồ nhà tên Tư
chỉ đúng 5 giờ 15 phút. Hắn cưỡi
chiếc xe Vespa mầu xanh, tên Tư cưỡi
chiếc xe mầu trắng, hai xe cách nhau khoảng 200 thước.
Hắn có nhiệm vụ phá cái bar Mỹ đă quan sát
chiều hôm trước. C̣n tên Tư có nhiệm
vụ phá cái bar khác gần khách sạn Eden Rock ở
cuối đường Tự Do. Khoảng 15 phút sau,
hắn tới cái bar Mỹ. Hắn ngừng xe lại, c̣n
tên Tư tiếp tục đi về phía cuối
đường Tự Do. Hắn xuống xe,
nhấc chiếc Vespa lên lề đường, rồi
dắt chiếc xe về phía cái bar Mỹ. Theo chỉ
thị của tên Tư, hắn có nhiệm vụ đỗ
chiếc xe Vespa trước cửa cái bar Mỹ rồi
bỏ đi. Tên Tư cũng cho hắn biết: quả
ḿn sẽ nổ đúng 6 giờ. Hắn không đeo
đồng hồ. Hắn biết chắc
hắn c̣n nhiều th́ giờ, ít nhất là 15 phút
để thi hành phận sự. Hắn lấy chân
đạp vào chiếc cần sắt của chiếc
Vespa, kéo ngược chiếc Vespa lên và dựng
chiếc Vespa ngay trước cửa bar. Hắn chưa
kịp bỏ đi, th́ người cảnh sát đứng
bên kia đường thổi c̣i và ngoắc tay làm
hiệu cho hắn phải dắt chiếc xe đi
chỗ khác. Hắn đâm ra lúng túng, và trong lúc hạ
cần xe xuống, hắn làm đổ chiếc Vespa.
Hắn h́ hục dựng chiếc Vespa lên. Người cảnh sát
bên kia đường lại thổi c̣i. Hắn đâm
ra hốt hoảng. Chiếc Vespa trở nên quá nặng
đối với hắn.. Hắn sẽ phải
dựng chiếc xe lên. Hắn sẽ phải dắt
chiếc xe đi chỗ khác. Và hắn chợt nhớ
tới quả ḿn. Quả ḿn sẽ nổ banh xác
hắn. Hắn không kịp nghĩ thêm ǵ nữa.
Hắn rầm chạy. Hắn chạy ngược
về phía tiệm sơn mài Thành Lễ. Mấy người
cảnh sát bên kia đường rút súng, huưt c̣i đuổi
theo. Và hắn đă bị bắt. Khoảng 20 phút sau,
nhân viên cảnh sát lục soát chiếc xe Vespa và đă
t́m thấy quả ḿn. Theo phúc tŕnh của cảnh sát,
th́ bộ phận nổ chậm bị hư, nếu không,
quả ḿn đă nổ vào lúc 5 giờ 50 phút, nghĩa
là lúc hắn đang lúng túng với chiếc xe Vespa.
Theo hồ sơ, hắn nhận hết tội, tại
nha CS cũng như tại An Ninh Quân Đội, và không
một lần nào phản cung. Hắn có vợ và
một đứa con trai 10 tháng. Tôi đọc hồ sơ
rất chậm, chờ đợi ở hắn một
phản ứng, một cử chỉ, một lời nói.
Nhưng tôi đă đọc hết ḍng chót, mà hắn
vẫn ngồi im, mặt cúi gầm xuống đất..
Có lẽ hắn không nghe tôi đọc. Tôi muốn hỏi
hắn về những điểm trong hồ sơ,
nhất là về tên Tư nào đó. Nhưng nhân viên
nhà lao đă bước vào cho tôi biết chỉ c̣n
đúng 5 phút với hắn. Tôi nh́n ra ngoài, thở dài.
Vạt sân đă hết nắng. Khi xốc hồ sơ
bỏ vô cặp, tôi vô ư làm rớt tấm ảnh
của thằng con trai tôi mới được 8 tháng.
Tôi chợt nhớ ra:
hắn cũng có một đứa con trai trạc
tuổi đó. Tôi liền hỏi: " Từ ngày em
bị bắt, em đă gặp con chưa? ". Hắn
nh́n tôi rất nhanh, đôi mắt vụt trở nên
khẩn thiết. Tôi lại hỏi: " Em có muốn
gặp vợ con em không? ". Hắn túm tím miệng,
nuốt nước bọt cái ực, rồi nói một
cách vội vàng: " Ông có giúp tôi được không?
". Tôi gật. Lúc đó hắn
mới cho tôi biết: theo lời khuyên của tên Tư,
một tuần trước khi đặt chất
nổ, hắn đă cho vợ con về sống với
quê ngoại ở Mỏ Cày. Hắn hy vọng vợ
hắn đọc báo đă biết tin hắn bị
bắt và đă đem con lên Sài G̣n ở với người
chú. Hắn cho tôi hai địa chỉ ở miệt
Cầu Ông Lănh, và xin tôi làm mọi cách để
vợ con hắn vào thăm hắn trong tù. H́nh như
hắn muốn nói nhiều nữa, nhưng nhân viên nhà
lao đă bước vào đem hắn đi. Hắn
bỗng nắm chặt bàn tay tôi, cánh tay run run. Hắn
nh́n tôi, và tôi thấy mắt hắn ướt. Chiều hôm ấy, khi
ra khỏi nhà lao, tôi lái xe thẳng đến khuôn viên
nhà thờ Đức Bà, gửi xe cho một đứa
bé, rồi thuê xích lô đạp về chợ Cầu
Ông Lănh. Tối mịt, tôi mới ra về. Tôi không t́m
thấy vợ con hắn. Trưa hôm sau, tôi
viết hai lá thư, một cho người chú, một
cho vợ hắn, báo tin ngày ṭa xử và nhắn vợ
hắn đến văn pḥng tôi để làm thủ
tục xin giấy đi thăm nuôi chồng. Kư xong
bức thư, tôi vào nhà lao báo cho hắn biết
về cuộc t́m kiếm của tôi. Nhưng tôi không
được gặp hắn: hắn đă bị
trả về An Ninh Quân Đội để bổ túc
hồ sơ. Từ hôm đó đến ngày xử, tôi
không có dịp gặp hắn nữa. Hôm ṭa xử, tôi đi
rất sớm. Mới 8 giờ sáng tôi đă có mặt
ở bến Bạch Đằng. Khi lái xe vào cổng ṭa
án Mặt Trận, tôi thấy một thiếu phụ ôm
con ngồi nép ở lối đi, bên cạnh một cái
lẵng mây. Không hiểu sao tôi nghĩ đó là vợ
hắn. Tôi đỗ xe trong sân ṭa án, rồi đi
bộ ra cổng gặp người thiếu phụ. Tôi
hỏi ngay: " Chị là vợ anh Đang? ".
Thiếu phụ gật.. Tôi hỏi: " Chị
được tin hôm nào? ". Thiếu phụ cho
biết: khi đọc báo biết tin chồng bị
bắt, chị muốn lên Sài G̣n ngay, nhưng v́ đứa
con đau nặng, nên ông bà già không cho đi. Cách đây
bốn hôm, chị nhận được thư của
người chú báo tin ngày ṭa xử, vả lại
đứa con cũng đă gần hết bịnh, nên
ông bà già cho đi. Tôi nh́n đứa bé
nằm ngủ trong ḷng mẹ. Da nó xanh mét. Thỉnh
thoảng nó cựa ḿnh rên khe khẽ, người
mẹ lại vỗ nhẹ lên người nó để
ru. Chị ta hỏi tôi: " Thưa ông, liệu ảnh
có việc ǵ không? ". Tôi không t́m được câu
trả lời. Tôi nh́n đứa bé rồi hỏi:
" Cháu được mấy tháng? ". Chị ta
trả lời: " Con sanh cháu được 10 tháng th́
ảnh bị bắt ". Bỗng có tiếng c̣i
hụ và tiếng người nhốn nháo. Tôi nh́n
về phía đường Bạch Đằng. Một
chiếc xe nhà binh đang trờ tới. Đó là xe
chở tội nhân. Những người đứng dưới
đường vội vàng dạt ra hai bên để
cho xe quẹo vào cổng ṭa án. Khi chiếc xe đi ngang
qua, tôi nh́n thấy hắn, và người vợ cũng
nh́n thấy chồng. Chị ta vội vă đứng lên,
một tay xách chiếc lẵng mây, một tay ôm con,
lễ mễ chạy vào trong sân ṭa. Đoàn tội nhân
đă xuống khỏi xe, đứng xếp hàng
giữa sân ṭa. Hắn đứng ở hàng chót, ngơ
ngác nh́n quanh như t́m kiếm. Vợ hắn gọi
lớn: " Anh hai, em và con đây nè ". Hắn quay
mặt về phía tiếng gọi, và khi trông thấy
vợ hắn, hắn giơ hai tay bị c̣ng lên như
muốn ôm gh́ một h́nh bóng. Vợ hắn đứng
cách xa hắn chỉ một khoảng sân nhỏ.
Chị ta bỏ chiếc lẵng mây xuống đất,
ôm con xăm xăm chạy về phía hắn. Nhưng người
lính đă ngăn chị ta lại, rồi ra lệnh cho
đoàn tội nhân đi vào hành lang. Đây là một
lối đi lộ thiên, nằm giữa hai bức tường
của hai dăy nhà quay lưng vào nhau. Người ta dùng
chỗ đó để tạm giữ tội nhân, trong
khi chờ ṭa gọi tội nhân ra trước vành móng
ngựa. Hắn ngồi hàng chót,
nép vào chân tường. Tay hắn đă được
mở c̣ng. Vợ hắn lễ mễ ôm con lại
gần. Người lính định cản lại, nhưng
thấy tội nghiệp, nên đă để cho đi
qua. Tôi chỉ kịp trông
thấy người đàn bà ngồi thụp xuống
đất bên cạnh người chồng rồi khóc
nức nở. Hắn không khóc, mở to mắt nh́n
về trước mặt, một tay để lên vai
vợ, một tay vuốt tóc con. Lúc sau người
vợ lấy vạt áo lau nước mắt, rồi
lấy ở trong lẵng ra một xị nước
ngọt đựng trong túi nylon đưa cho chồng:
" Anh uống đi cho đă khát, em có mua cho anh ổ
bánh ḿ thịt ở trong lẵng ". Hắn rời
tay khỏi vai vợ, đỡ lấy túi nước
ngọt đưa lên môi, nhưng tay kia vẫn sờ trên
ḿnh đứa con, đôi mắt dịu hẳn
xuống. Trong một lúc t́nh cờ, hắn ngẩng
đầu lên.. Hắn nh́n thấy tôi đứng bên
kia tường. Tôi giơ tay làm hiệu chào hắn. Chỉ c̣n độ
một hai giờ nữa, ṭa sẽ kêu đến
vụ hắn. Tôi muốn nói chuyện với hắn.
Nhưng tôi không nỡ làm bận rộn cuộc xum
họp mà tôi linh cảm là cuộc xum họp lần chót.
Tôi thở dài ái ngại, rồi bỏ đi ra phía sân
ṭa. Thời gian như chậm lại. Hắn, con
hắn, vợ hắn, lởn vởn trong đầu tôi.
Làm thế nào để cứu hắn khỏi chết?
Làm thế nào để ṭa án hiểu rằng: hắn,
cũng như Nguyễn Văn Trỗi, cũng như bao
thanh thiếu niên khác, chỉ là nạn nhân đáng thương
của một
hệ thống đểu cáng và vô nhân đạo
nhất lịch sử loài người. Măi mười một
giờ trưa, ṭa mới kêu đến tên hắn.
Hắn từ hành lang đi ra, bên cạnh hai người
lính. Vợ hắn lễ mễ ôm con theo từ đằng
xa, rồi ngồi xuống một chiếc ghế
cuối pḥng xử. Pḥng xử hôm đó đông
nghẹt dân chúng. Bên ngoài, trời oi ả như
sắp có cơn dông. Trước vành móng
ngựa, hắn nhỏ bé và non nớt hơn cái hôm tôi
gặp hắn trong nhà lao. Da hắn xanh mướt, và nét
mặt thản nhiên. Tôi đến bên hắn, hắn
quay lại nh́n tôi một thoáng rồi lại nh́n
thẳng đàng trước mặt. Không khí nặng
nề. Cả pḥng xử im
lặng. Ông chánh thẩm hỏi lư lịch, rồi
truyền cho hắn trở về ghế bị can để
nghe bản cáo trạng. Tôi cũng từ vành móng
ngựa đi theo xuống ngồi bên cạnh hắn.
Hắn xích lại gần, như để tỏ ḷng
biết ơn. Viên lục sự bắt đầu đọc
bản cáo trạng, tiếng ông ta vang lên đều
đều. Cả ṭa, từ ông chánh thẩm, ủy viên
chính phủ, đến công chúng ngồi dưới,
đều lắng tai nghe. Chỉ có hắn là không.
Hắn nh́n đăm đăm đàng trước
mặt, như đang suy nghĩ. Có lẽ hắn nghĩ
tới vợ con hắn. Một lần, tôi chợt
thấy hắn quay đầu lại nh́n xuống
cuối pḥng xử, như muốn t́m xem vợ con
hắn ngồi ở đâu.. Bỗng nhiên, mặt
hắn biến sắc, tay hắn run run, đầu cúi
rầm xuống. Viên lục sự đă
đọc xong bản cáo trạng. Hắn rời
ghế bị can, rồi cùng tôi bước lên vành móng
ngựa. Ông chánh thẩm
hỏi: " Anh đă nghe bản cáo trạng. Anh bị
cáo về tội phản nghịch và mưu sát. Anh có
nhận tội không? ". Hắn gật đầu. - Anh có thể kể
lại cho ṭa nghe tất cả sự việc từ
đầu đến cuối không? Hắn nh́n ông chánh
thẩm, nh́n bồi thẩm đoàn, nh́n ủy viên chính
phủ, nh́n tôi, rồi lắc đầu. Ông chánh thẩm lại
hỏi: " Có phải anh đă đỗ chiếc
Vespa trước cái bar Mỹ? ". Hắn gật. - Anh có biết chiếc
Vespa có chất nổ không? Hắn gật. - Anh đỗ chiếc
Vespa trước cửa bar, để phá cái bar đó,
có phải không? Hắn gật. - Tên Tư bao nhiêu
tuổi, vóc dáng như thế nào? Hắn đứng im không
trả lời. Ông chánh thẩm nh́n tôi,
tôi nh́n ông ta. Một bên ở vào cái thế khó
xử, một bên ở cái thế khó căi. Đại tá
Ủy viên Chính Phủ bỗng quát lớn: " Tại
sao bị can không trả lời? ". Hắn ngước
mắt nh́n ủy viên chính phủ, rồi đứng
im như pho tượng. Khi ṭa trao lời cho
ủy viên chính Phủ chính thức đặt câu
hỏi, th́ ủy viên chính phủ nhún vai, như
muốn nói với ṭa rằng ông không có ǵ để
hỏi một bị can chỉ biết gật với
lắc đầu. Nhưng chỉ một vài giây sau, ông
nói như hét: " Thằng Tư, tên thật nó là ǵ.
Địa chỉ nó ở đâu? ". Hắn lại
nh́n ủy viên chính phủ rồi im lặng. Một
lần nữa, ủy viên chính phủ lại nhún vai và
làm cái cử chi quen thuộc để ṭa hiểu
rằng ông ta không c̣n ǵ để hỏi nữa. Đến lượt tôi
đặt câu hỏi. Tôi hỏi hắn: " Khi bị
lấy cung tại nha CS và An Ninh Quân Đội, em có
bị tra tấn hoặc bị hăm dọa không?
". Hắn lắc đầu. Tôi lại hỏi: "
Em có hối hận v́ đă trót nghe lời dụ
dỗ của tên Tư không? ". Hắn cúi gầm
mặt xuống lắc đầu. Tôi đă đưa ra
hai cây sào để cứu hắn. Không ngờ hắn
đă từ chối không nắm lấy và h́nh như c̣n
thích thú để cho nước cuốn trôi đi. Nước
mắt người vợ và t́nh thương con đă
không làm hắn thay đổi. Một đời
luật sư, tôi từng ngang dọc trong những
vụ kiện lớn của chế độ, nhưng
chưa bao giờ tôi cảm thấy ḿnh bất lực
như hôm nay. Ủy viên Chính Phủ
đứng lên buộc tội. Trong 15 phút hùng biện,
ông gay gắt lên án bị can. Ông nhấn mạnh đến
trường hợp quả tang phạm pháp, đến
bản chất của tội trạng (phản
nghịch và mưu sát) và sự ngoan cố của
bị can. Ông kết luận: " Trong cuộc đấu
tranh chống lại bọn cộng sản " kẻ
thù của dân tộc " chúng ta cần phải nghiêm
trị những bọn phá hoại, những tên cán
bộ nằm vùng, những tên đặc công khủng
bố giết người không gớm tay. Nếu hôm đó
quả ḿn nổ, bao nhiêu dân chúng qua đường
đă bị chết thảm, bao nhiêu người dân vô
tội đă bị què cụt đui mù... ". Ông yêu
cầu ṭa lên án tử h́nh. Ṭa trao lời cho tôi. Trách nhiệm của tôi
quá lớn, và nhiệm vụ của tôi quá khó khăn.
Tôi biện hộ cho một bị can phạm tội
phản nghịch và mưu sát với trường
hợp gia trọng. Bị can ấy nhận tội
tại nha CS, tại An Ninh Quân Đội, và trước
ṭa án. Bị can ấy từ đầu đến
cuối không lúc nào phản cung. Bị can ấy từ
chối không trả lời ṭa án, không trả lời
ủy viên chính phủ, không trả lời luật sư.
Bị can ấy im lặng tuyệt đối, như
để bảo mật cái tổ đặc công
giết người của hắn, theo một mệnh
lệnh... Giọng tôi trầm
trầm. Tôi nói, h́nh như không phải cho ṭa nghe, mà
cho chính tôi nghe. Tôi nói, để cố trả lời
cho những câu hỏi mà chính tôi đang thắc
mắc. Tại sao hắn không có một lời để
tự bào chữa? Tại sao hắn đă nhận
tội một cách thản nhiên, và không một lần
nào phản cung, trong hồ sơ cũng như trước
ṭa án? Hắn là một tên đặc công bị
bắt quả tang trong khi đặt chất nổ,
chắc chắn hắn đă bị tra tấn của công
an trong khi lấy cung. Tại sao hắn không nói điều
ấy ra trước ṭa? Và tên Tư? Tên Tư là ai?
Tại sao hắn lại im lặng không chịu cung khai
về tên Tư? Tại sao hắn lại từ chối
không trả lời những câu hỏi có lợi cho
hắn? Không ai muốn chết.
Không ai muốn bị hành h́nh. Không ai muốn bị
đập chết như một con chó ở góc tường,
như những nhân vật trong tiểu thuyết Kafka.
Huống chi, hắn mới 21 tuổi, có vợ, có con, và
thương vợ thương con. Thế th́ tại sao
hắn lại im lặng? Chỉ có một câu trả
lời. Hắn bị quyến rũ phạm tội ác,
và sau khi bị bắt, hắn vẫn bị theo rơi.
Hắn sợ vợ con hắn bị trả thù, hắn
đă phải im lặng, tuyệt đối im lặng.
Biết đâu trong pḥng xử hôm nay, lại không có tên
Tư nào đó đang ngồi theo rơi hắn. Hướng về phía
ông Ủy viên Chính Phủ, tôi nói như tâm sự:
" Tôi đồng ư với ông là chúng ta, những người
quốc gia, phải thẳng tay trừng trị, nếu
cần, phải giết những tên đặc công gian
manh, những tên cán bộ khát máu, những tên đặc
công giết người không gớm tay. Nhưng trong
hiện vụ, tôi không nghĩ bị can là một tên
cộng sản gian manh, một tên cán bộ khát máu,
một tên giết người không gớm tay. Và đây
là điểm cực kỳ quan trọng: quả ḿn hôm
ấy đă không nổ ". Kết luận, tôi yêu
cầu ṭa khoan hồng. Bị can mới hai mươi
mốt tuổi, chưa hề can án, có vợ c̣n
trẻ và con c̣n nhỏ, v́ vậy đáng được
hưởng sự khoan hồng của luật pháp. Sau lời biện
hộ của tôi, ṭa hỏi hắn: " Luật sư
đă biện hộ cho anh rồi. Anh có quyền nói
lời chót. Anh muốn nói ǵ không? ". Hắn lắc
đầu. Ṭa ngưng xử, bước vào pḥng để
nghị án. Khoảng một giờ sau, ṭa trở
lại tuyên án: tử h́nh. Lập tức, hắn
bị c̣ng tay mang đi. Lúc đó, đă quá trưa,
những đám mây đen từ đâu kéo về bao kín
cả một góc trời đă mất ánh sáng. Dân chúng
kéo nhau ra về. Tôi xách cặp đi ra xe như người
mất hồn. Khi lái xe qua cổng ṭa án, tôi thấy
vợ hắn ôm con ngồi khóc. Tôi về văn pḥng,
viết đơn xin ân xá cho hắn. Đây chỉ là
thủ tục ṭa án, nhưng tôi đă làm với
tất cả sự cẩn trọng của một
lễ nghi tôn giáo. Tôi muốn cứu hắn khỏi
chết. V́ nhân đạo. V́ nghề nghiệp. Và cũng
v́ trường hợp cá biệt của hắn. Hắn
khác Nguyễn Văn Trỗi. Nguyễn Văn Trỗi khóc
lóc van xin trước ṭa, và sau khi bị ṭa lên án
tử h́nh, Trỗi đă hô lớn " Hồ Chí Minh
muôn năm ". Hô xong lại khóc, lại van xin. C̣n
hắn, hắn nín thinh. Không khóc lóc, không van xin, không hô
khẩu hiệu.. Hắn khác Nguyễn
Hữu Thọ, Nguyễn Hữu Thọ huênh hoang và cao
ngạo trước ṭa. Hắn chịu đựng,
nhẫn nhục, đến độ gần như
khắc kỷ. Tôi nghĩ đến con chó sói trong bài
thơ " La Mort du Loup " của thi hào Vigny. Ba tháng đă trôi qua. Bức thư của ṭa án
Mặt Trận mà trung sĩ Ân đưa cho tôi
chiều hôm nay chỉ vỏn vẹn mấy ḍng chữ
đánh máy: " Trân trọng báo để luật sư
tường: đơn xin ân xá của Trần Văn
Đang đă bị bác. Ngày mai, hồi 5 giờ sáng,
bản án tử h́nh sẽ được thi hành.
Nếu luật sư muốn hiện diện nơi hành
quyết, th́ xin có mặt tại khám Chí Ḥa vào lúc 4
giờ sáng. Trân trọng ". Suốt đêm, tôi trằn trọc không ngủ, đầu
óc lởn vởn khuôn mặt của hắn, và h́nh
ảnh của hắn ngồi trong hành lang ṭa án,
một tay để lên vai vợ, một tay sờ lên ḿnh
đứa con. Chưa đầy 3 giờ sáng, tôi đă
thức dậy, đi vào khám Chí Ḥa. Tôi bước vào pḥng đợi, đă thấy
một nhà sư gầy g̣ mặc nâu ṣng đang
ngồi lần chuỗi hạt. Viên quản đốc
nhà lao cho tôi biết: nhà sư đă đến trước
tôi cả nửa giờ. Lát sau, một linh mục béo
tốt bước vào, trong bộ quân phục thiếu
tá tuyên úy. Bốn giờ ba mươi phút, ủy viên
chính phủ đến. Rồi đoàn người,
gồm viên quản đốc nhà lao, ủy viên chính
phủ, luật sư, và hai vị tuyên úy, lặng
lẽ đi vào một căn pḥng rộng. Thường
nhật, đây là chỗ điểm danh tội nhân.
Hắn đă ngồi đó từ bao giờ, bên
cạnh cái bọc quần áo. Ánh sáng vàng bệch
của ngọn đèn cáu bụi trên trần nhà
phả xuống bốn bức tường trắng xóa.
Tôi chợt có ư nghĩ kỳ lạ là đang bước
vào căn nhà xác của bệnh viện. Đoàn người
tiến lại gần hắn. Hắn đứng
dậy, đôi mắt như ḍ hỏi. Một phút im
lặng, dài như một ngày. Đại tá ủy viên chính phủ trịnh trọng
nói với hắn: " Anh hăy cam đảm lên, và nghe
tôi đọc ". Rồi ông lớn tiếng đọc
bản án tử h́nh và bản quyết định bác
đơn xin ân xá của hắn. Hắn cúi đầu
nh́n xuống sàn nhà, đôi mắt mở to. Người
hắn run lên. Nhưng chỉ giây lát, hắn lấy
lại b́nh tĩnh. Hắn hỏi: " Bao giờ người
ta xử tôi? ".. Viên quản đốc nhà lao để
tay lên vai hắn: " Ngay sáng hôm nay, trước khi
mặt trời mọc ". Rồi ông thân mật nói
với hắn: " Bây giờ em muốn ăn uống
ǵ không, khám đường sẽ chu tất cho em ?
". Hắn lắc đầu. Lúc đó, không ai bảo ai, mỗi người nói
với hắn một vài câu an ủi. Không khí trở nên
thân mật và âu yếm như trong một cuộc
tiễn đưa. Riêng tôi chỉ nh́n hắn, tôi
muốn nói chuyện riêng với hắn; đó là
quyền của tôi, quyền của luật sư
biện hộ. Ủy viên chính phủ đồng ư, và
cho tôi biết: tôi có 5 phút. Rồi đoàn người
bước ra khỏi pḥng, để một ḿnh tôi
với hắn. Người cuối cùng đă bước ra khỏi
pḥng. Hắn nắm lấy tay tôi, và nh́n tôi rất lâu,
đôi mắt ướt sũng. Tôi hỏi: " Em có
muốn nói nhắn với vợ em điều ǵ không?
". Hắn suy nghĩ giây lát, rồi nói: "
Em bị chúng nó lừa. Luật sư có gặp vợ
em, th́ bảo đừng ở dưới vườn
nữa, và nuôi lấy con ".. Tôi hỏi: " Em
chết, có điều ǵ oán hận không? ". Hắn không trả lời. Tôi an ủi hắn: "
Người ta, ai cũng phải chết một lần,
đời sau mới là quan hệ. Em theo đạo nào?
". Tôi là người Công giáo. Tôi ước ao
hắn dành một vài phút để nghĩ đến
Thượng Đế và t́nh thương bao la của
Người. Nhưng ủy viên chính phủ đă bước
vào nói nhỏ: " Luật sư hết giờ rồi
". Rồi ông thân mật hỏi hắn: " Ở đây
có hai vị tuyên úy em muốn nói chuyện với ai?
".. Hắn nh́n nhà sư mặc áo tu hành, hắn nh́n
vị linh mục mặc quân phục thiếu tá,
rồi xin được nói chuyện với nhà sư.
Tôi cúi đầu theo ủy viên chính phủ và vị
linh mục đi ra một góc pḥng. Nh́n về phía
hắn, tôi thấy nhà sư cúi đầu tụng kinh,
và hắn cũng cúi đầu như lắng tai nghe
kinh. Khoảng khắc, nhà sư ngẩng đầu lên,
đặt tay lên vai hắn, trong một cử chỉ
vỗ về bao dung. Lúc đó, đồng hồ trên tường
chỉ đúng 5 giờ sáng, giờ khởi hành. Người
ta xúm lại chung quanh hắn, mỗi người nói
với hắn một câu chân t́nh. Hắn như
chợt nhớ ra, xin phép được thay quần áo.
Một cảnh sát viên chạy lại cầm cái
bọc quần áo đưa cho hắn. Hắn mở
bọc, lấy ra một chiếc sơ mi cụt mầu
xám, và một chiếc quần vải dragon đen đă
bạc mầu. Khi hắn quay mặt vào tường
để thay quần áo, tôi nh́n thấy những
lằn roi trên da thịt xanh xao của hắn. Thay xong
quần áo, hắn xin một điếu thuốc. Viên
quản đốc nhà lao mỉm cười, rút trong túi
ra một bao thuốc lá Ách Chuồn. Ông ta trịnh
trọng lấy ra một điếu, dộng dộng trên
ngón tay cái, rồi đưa cho hắn. Hắn ngậm
điếu thuốc, và được viên quản
đốc châm lửa. Lúc đó, nhân viên an ninh đến.
Hắn ngoan ngoăn đưa hai tay chụm ra đằng
trước để người ta c̣ng. Rồi đoàn
người lặng lẽ đi ra. Hắn đi đầu, thản nhiên bước qua
từng đợt cửa, thỉnh thoảng dùng hai tay
c̣ng đưa điếu thuốc lên môi. Khi đoàn người
ra tới sân nhà lao, điếu thuốc gần lụi,
và hắn buông rơi xuống đất. Hắn bước
lên chiếc xe bít bùng, đầu hơi cúi xuống.
Cửa xe đóng sập lại. Tôi lên xe riêng, lái
thật nhanh ra khỏi nhà lao. Chiếc xe của tôi lầm lũi đi trong đêm,
ánh đèn pha chiếu dài cả con đường Ḥa
Hưng, rồi đường Lê Văn Duyệt. Thành
phố Sài G̣n đang trở ḿnh thức giấc,
một vài gánh hàng đi nép bên lề đường.
Và đó đây, có tiếng động cơ quen
thuộc của những chiếc xe Lam dậy sớm.
Tới bùng binh chợ Bến Thành, tôi đă thấy
một đám đông bu quanh vùng ánh sáng của pháp trường
cát. Những phóng viên ngoại quốc chạy nhốn nháo,
với máy ảnh và máy quay phim. Cảnh sát chận xe tôi
lại. Khi nh́n thấy chiếc áo đen của tôi,
họ dẹp đám đông cho xe tôi tiến vào. Tôi
đỗ xe sát chân tường Nha Hỏa Xa, cách pháp
trường cát độ 30 thước. Những
ngọn đèn pha cực mạnh đă được
đặt tại đó chiều hôm trước.
Tất cả đều chiếu vào pháp trường cát,
tạo nên một vùng ánh sáng rợn người.
Một chiếc cọc đen đứng cô đơn,
đằng sau là những bao cát chất thành ṿng cung. Cách
đó 3 thước, là chiếc quan tài đậy
nắp, trên nắp có một tấm vải trắng. Xa
nữa là chiếc xe chữa lửa. Tôi đứng trong ṿng ánh sáng chưa được
10 phút th́ nghe tiếng c̣i hụ. Người ta chạy
nhốn nháo. Tôi háy mắt nh́n về phía tiếng c̣i
hụ, th́ thấy đoàn xe chở tội nhân đang
tiến tới. Chiếc xe bít bùng đỗ lại bên lề
đường. Lát sau hắn bước xuống
khỏi xe. Tôi vội choàng lên người chiếc áo
đen, chạy ra với hắn. Hắn và tôi đi
đầu, theo sau là đoàn áp giải. Hắn bước
đều đều, mặt cúi xuống đất. Dân
chúng bu nghẹt chung quanh, chỉ chừa một lối
đi được ngăn giữ bằng hàng rào an
ninh. Bây giờ chúng tôi đă bước vào vùng ánh sáng.
Hắn bỗng ngửng đầu lên, và đứng
khựng lại. Người lính đằng sau lấy
tay đẩy nhẹ vào lưng hắn, hắn lại
tiếp tục bước đi. Tôi đoán chiếc
quan tài và chiếc khăn liệm đă làm hắn
khựng lại. H́nh ảnh trung thực của chiến tranh không
được t́m thấy ở chiến trường
" da ngựa bọc thây ", mà được t́m
thấy trong các bệnh viện, nơi đó có
những h́nh hài cụt chân cụt tay, những đống
thịt bầy nhầy, những hố mắt sâu
thẳm, những cuốn băng bê bết máu, và
những tiếng rên rỉ đau đớn. Và h́nh
ảnh trung thực của cái chết vẫn là
chiếc quan tài, tấm khăn liệm và những người
thân yêu tiễn đưa. Bây guờ, hắn và tôi đă bước vào trong ṿng
những bao cát. Người ta mở c̣ng, rồi
giữ gh́ lấy hai cánh tay hắn, đẩy hắn
dựa lưng vào chiếc cọc sắt. Hai cổ chân
hắn bị cột chặt vào thân cọc, hai cánh tay
hắn bị kéo ngược ra đằng sau, cột
ngược vào một cái cọc ngang. Chiếc cọc
ngang này hơi cao, hắn phải kiễng chân lên.
Hắn nhăn mặt kêu đau. Tôi nói với viên sĩ quan: " Đằng nào
tội nhân cũng sắp chết, ông nên cho hạ
thấp chiếc cọc ngang xuống, kẻo máu bị
ngừng ở nơi nách, tội nghiệp ". Viên sĩ
quan gật đầu, hạ thấp chiếc cọc
ngang xuống. Hắn nh́n tôi, và lần đầu tiên
hắn nói: " Cám ơn luật sư ". Lúc đó,
đội hành quyết đă sắp hàng chỉnh
tề, chỉ c̣n đợi sĩ quan Quân Trấn Trưởng
của Quân khu Sài G̣n đến là khởi sự.
Một phút, hai phút, rồi ba phút... Cả pháp trường
im lặng, trong sự đợi chờ và trong ánh sáng
chói chang. Chỉ c̣n ḿnh tôi đứng bên cạnh hắn.
Hắn bỗng trăn trối:
" Em đă bị chúng nó lừa. Luật sư
nhớ bảo vợ em đừng ở dưới vườn,
đừng nghe theo chúng nó và gắng nuôi con ". Tôi
gật đầu. Hắn nấc lên: " Con ơi, Cảnh ơi,
Cảnh ơi ". Tiếng nấc của hắn làm tôi
mủi ḷng. Tôi để tay lên vai hắn, định
an ủi, nhưng cổ họng bị tắc nghẽ. Tôi
chợt nghĩ đến linh hồn hắn. Tôi th́
thầm bên tai hắn: " Em hăy ăn năn hối
cải, và cầu xin Chúa giúp em chết lành. Em chết,
nhớ phù hộ cho vợ con em ". Hắn lại
nấc lên: " Con ơi, con ơi, Cảnh ơi,
Cảnh ơi ". Lúc đó, có tiếng c̣i hụ. Quân
Trấn Trưởng đến. Đội hành
quyết đứng nghiêm. Người ta bịt mắt
hắn. Hắn vẫn nấc, vẫn gọi tên con. Có
tiếng lên đạn đàng sau lưng tôi. Ủy viên chính phủ nói lớn: " Xin ông luật
sư đứng tránh xa ra một bên ". Tôi đi
giật lùi ngang về phía bên trái, mắt không rời
hắn. Miệng hắn vẫn lắp bắp gọi tên
con. Một tiếng hô. Một loạt đạn
nổ. Đầu hắn ngoẹo xuống, gục
về bên trái. Máu từ trong người hắn
chảy róc xuống đùi, xuống chân, rồi ḅ
ngoằn ngoèo trên lề đường. Viên đội
trưởng hành quyết tiến lại, nắm tóc kéo
ngược đầu hắn về phía sau, dí khẩu
súng lục vào màng tang bên trái của hắn, bắn phát
súng ân huệ. Một tiếng " đẹt " khô
khan. Người ta vội vàng liệm xác hắn, và
chiếc ṿi nước của chiếc xe chữa
lửa vội vă phụt sạch những vết máu trên
lề đường. Phương Đông, chân
trời đă bắt đầu hừng đỏ. Tối
hôm đó, đài phát thanh Hà Nội mặc niệm
hắn, hết lời ca tụng cái chết anh hùng
của hắn. Đài phát thanh Hà Nội nói rơ ràng: từ
lúc bị trói vào cọc cho đến lúc bị hành
quyết, hắn đă noi gương anh hùng Nguyễn Văn
Trỗi, không ngớt đả đảo Mỹ
Ngụy và hô to khẩu hiệu " Hồ Chí Minh muôn
năm ". Nguyễn Văn
Chức Chú thích (của luật sư Nguyễn Văn
Chức): Dưới đây là những chi tiết liên quan đến
vụ Trần Văn Đang. Bị can sinh năm
1942 tại Vĩnh Long, bị bắt ngày 30 tháng 3 năm
1965 trong khi đặt chất nổ, bị đem ra ṭa
án Mặt Trận hai tuần sau, và bị bắn
tại pháp trường cát bùng binh chợ Bến Thành
sáng ngày 21 tháng 6 năm 1965. Chánh thẩm xử án là đại tá Phan Đ́nh
Thứ (tức Lam Sơn), linh mục tuyên úy Công giáo tên
Thông, nhà sư tuyên úy Phật giáo là đại đức
Sĩ. Quân Trấn Trưởng là đại tá Giám. Nguyễn Văn Trỗi
bị bắt ngày 9 tháng 5 năm 1964, trong lúc đặt
bom ở gầm cầu Công Lư, chờ ám sát phái đoàn
của Bộ trưởng Quốc pḥng Hoa Kỳ Mc
Namara. Y bị toà án Vùng 3 Chiến Thuật xử
tử h́nh. Trước toà, y khóc lóc, chửi bọn xúi
y đi ôm bom là bọn " chó đẻ ", và xin toà
tha tội. Khi toà tuyên án tử h́nh, y hô to Hồ Chí
Minh muôn năm. Hô xong y lại khóc và xin toà tha. Năm 1993, tôi (luật
sư Nguyễn Văn Chức) có đọc cuốn
"Chung
Một Bóng Cờ" do nhà xuất bản Chính Trị
Quốc Gia (Hà Nội) ấn hành, gồm những bài
viết của Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Hữu
Thọ, Phạm Văn Đồng... Cuốn sách đă
dành một trang để nói về cái chết của
Anh Hùng Trần Văn Đang. Xin trích một vài ḍng
cuối: " Sáng ngày 21 tháng 6 năm 1965 lúc 5 giờ
52 phút, Mỹ và chính quyền Sài G̣n đem anh ra
xử bắn tại pháp trường cát, với hy
vọng có thể khủng bố được tinh
thần nhân dân Sài G̣n. Nhưng chúng đă lầm. Trước
đông đảo đồng bào và phóng viên trong và
ngoài nước đang tụ tập dọc đường
Hàm Nghi và chợ Bến Thành, vừa bước
xuống xe, Trần Văn Đang dơng dạc nói
lớn: Hỡi đồng bào chợ Bến Thành,
hỡi đồng bào Sài G̣n thân yêu, tôi là Trần Văn
Đang đây, chiến sĩ giải phóng, tôi đánh
Mỹ để giải phóng dân tộc... Đả
đảo đế quốc Mỹ... đả đảo
tập đoàn tay sai bán nước. Ngay sau khi súng đă
nổ, anh vẫn không ngừng hô to Hồ chủ
tịch muôn năm, đả đảo đế
quốc Mỹ " (trích trong Chung Một Bóng Cờ,
trang 886-887).
|