Truyện
ngắn BÊN SÔNG
THẠCH HĂN Để
biết ơn Thương-Binh V.N.C.H. ĐIỆP MỸ LINH |
… Diễn
giả vừa dứt câu, tràng pháo tay vang lên. Diễn
giả ngưng nói, hơi mỉm cười, nhưng ánh
mắt vẫn c̣n vương buồn, nh́n quanh hội
trường, tiếp: “… Kể từ tháng Tư năm
1975 đến nay, ngoài những tai tiếng như băng
đảng, gian lận bảo hiểm, khai man để
hưởng trợ cấp xă hội, v. v… tập
thể Việt-Nam tỵ nạn cũng đă tạo
được nhiều thành quả lớn lao như nuôi
dạy và tạo dựng không biết bao nhiêu nhân tài;
như hỗ trợ chương tŕnh cứu người
vượt biển; như giúp đỡ vật
chất và an ủi tinh thần những người
tỵ nạn tại các đảo; như tiếp
nhận và trợ giúp từng loạt H.O. và O.D.P., v.v… Trong
tất cả mọi hoạt động nhân đạo
để hàn gắn những đau thương của
cuộc chiến, dường như tập thể
Việt-Nam tỵ nạn chưa phát động
được phương thức cứu trợ
những người đă đích thực góp máu và
một phần của cơ thể của họ để
giữ vững miền Nam Việt-Nam trong hơn hai
thập niên. Kính
thưa quư vị, những người mà tôi đề
cập chính là Thương-Binh V.N.C.H. Quư vị đă xúc
động mănh liệt khi thấy h́nh ảnh những
đoàn cựu sĩ quan Q.L./V.N.C.H. bị
Việt-Cộng bắt lao động khổ sai trong các
trại cải tạo. Quư vị cũng đă phẫn
nộ khi thấy những người tỵ nạn c̣n
kẹt tại đảo bị bắt đưa lên máy
bay để ép buộc trở về Việt-Nam.
Vậy, quư vị nghĩ ǵ khi những người
bị chiến tranh đoạt mất một phần cơ
thể, nay đă trở thành những kẻ ăn xin
ngay trên chính phần đất mà máu và một
phần thịt xương của họ đă bồi
đắp? Đến
đây, tôi nghĩ, có vị sẽ nghĩ rằng
chiến tranh đă chấm dứt từ lâu rồi, khơi
dậy làm chi nửa! Tôi xin thưa, cứu đói Thương-Binh
V.N.C.H. trong lúc này không phải là khơi dậy
những đau thương của cuộc chiến mà
chính là quư vị đang xoa dịu nỗi đau, đang
hàn gắn phần nào những tan tác, đang chia xẻ
phần nào những tệ hại c̣n sót lại sau
cuộc chiến. Nếu
mỗi lần, sau khi chào Quốc Kỳ, hát Quốc Ca,
quư vị dành một phút mặc niệm để tưởng
nhớ những người đă bỏ ḿnh v́ nước,
đă liều chết t́m Tự Do, th́, mỗi bữa
ăn, xin quư vị hăy nghĩ đến những người
đă hy sinh một phần thân thể trong cuộc
chiến để chúng ta được sống
trọn tuổi thơ, được cắp sách đến
trường, được sum vầy với Cha Mẹ
và gia đ́nh. Và ngày nay, với cơ thể lành
lặn, chúng ta được sống đầy đủ
dưới bầu trời Tự Do, c̣n những kẻ
bất hạnh ấy đang khốn khổ và bị
hất hủi bên quê nhà. Kính
thưa quư vị, Việt-Nam là quê hương của
chúng ta. Suốt hơn mấy thập niên qua, tập
thể Việt-Nam tỵ nạn đă đóng góp vào
đất nước ấy bao nhiêu tiền của
rồi? Thế tại sao khi chúng ta về thăm quê hương,
chúng ta phải hối lộ, phải đút lót
cổng này năm mươi đô-la, cửa kia ba mươi
đô-la, pḥng nọ hai mươi đô-la, v.v…th́
mọi việc mới êm xuôi để chúng ta rời
phi trường? Trong khi đó, đối với
những người đă hy sinh một phần cơ
thể cho chúng ta được sống toàn vẹn,
tại sao chúng ta nỡ để họ đói rách và
tủi buồn bên cuối trời quên lăng? Ngày
xưa, Pháp đô hộ Việt-Nam, nhưng h́nh ảnh
anh Thương Binh lại nên thơ như trong bài Ngày
Trở Về của Phạm-Duy: ‘Ngày trở về,
anh bước lê trên quăng đường đê đến
bên lũy tre. Nắng vàng hoe, vườn rau trước
hè cười đón người về. Mẹ lần
ṃ ra trước ao, nắm áo người xưa
ngỡ trong giấc mơ, tiếc rằng ta đôi
mắt đă ḷa v́ quá đợi chờ…Ngày trở
về có anh thương binh chống nạn cày bừa,
v́ thương yêu anh nên ngày trở về có con trâu
xanh hết ḷng giúp đỡ…’ Bây giờ, anh Thương
Binh V.N.C.H. không thể ‘bước lê trên quăng
đường đê đến bên lũy tre’, v́ anh
Thương Binh đang lê lết tấm thân tàn trên
hè phố, trong nhà lồng chợ, trước các
tiệm ăn hoặc bên những đống rác đầy
ruồi bọ để kiếm ăn! Miếng cơm
của anh Thương Binh bây giờ không phải là
‘nắm cơm ngon’ mà là vũng cơm thừa! Anh Thương-Phế-Binh
đă ăn cơm thừa, uống nước vũng
th́ làm thế nào Anh có được ‘con trâu xanh’
để nó ‘hết long giúp đỡ’? Người
Mẹ của anh Thương Binh cũng không ‘lần ṃ
ra trước ao nắm áo người xưa ngỡ
trong giấc mơ, tiếc rằng ta đôi mắt
đă ḷa v́ quá đợi chờ!’, v́ người
Mẹ của Anh đă chết tại một vùng kinh
tế mới khô cằn nào đó! Kính
thưa quư vị, nỗi đau của Thương-Binh
V.N.C.H., tôi nghĩ, tôi chỉ có thể cảm nhận
chứ tôi không đủ ngôn từ để diễn
đạt. Nhưng tôi tin tưởng rằng, nếu
ai đă từng chứng kiến thảm cảnh
của Thương-Binh V.N.C.H. khi các Anh bị Cộng
Sản Việt Nam – sau khi cưỡng chiếm miền
Nam – đuổi ra khỏi các quân y viện
miền Nam, các Anh phải ḅ lê lết trên những con
đường quanh bệnh viện; và sau đó
những Thương-Binh này phải lây lất xin ăn
hoặc moi rác để kiếm miếng ăn , th́ không
ai là người không hướng tâm về những
nạn nhân trực tiếp của cuộc chiến tương
tàn ấy cả! Chúng ta,
tập thể Việt-Nam tỵ nạn, v́ t́nh cốt
nhục, đă đổ mồ hôi, bán sức lao động
để giúp đỡ gia đ́nh, thân quyến và
bạn hữu bên nhà. Chúng ta v́ ḷng nhân, đă dè
xẻn gửi về biếu Thây Cô từng gói quà nhân
nghĩa. Chúng ta cũng không quên cứu giúp nạn nhân
bị dịch tả hoành hành trong trại tỵ
nạn bên Phi-Châu; vậy, trước t́nh cảnh nát
ḷng của tập thể Thương-Binh V.N.C.H., chúng tôi
tha thiết xin quư vị – những người may
mắn c̣n lành lặn sau cuộc chiến và quư vị
thuộc các ngành Nha-Y-Dược, Cục Quân-Y
Q.L/V.N.C.H. –những người đă hơn một
lần hàn gắn những tàn tích ghê rợn của
chiến tranh trên cơ thể các Thương-Binh này, hăy
nghiêng xuống để t́nh thương lênh láng
từ trái tim đầy rung cảm của quư vị,
một lần nữa, nhểu từng giọt nồng,
làm ấm lại những tâm hồn vỡ vụn đang
bị ḍng đời quên lăng!...” Từ hàng
ghế thứ năm bên trái khán đài, như không nén
được nỗi đau trong hồn lâu hơn
nữa, Mạnh hơi khom người đứng lên,
đi ra ngoài. Bên ngoài, không
khí oi nồng của mùa Hạ như hắt từng cơn
nóng hừng hực vào làng da sạm nắng trên khuôn
mặt xương xương của Mạnh. Mạnh
thở dài, chưa biết phải làm ǵ để
những lời đầy xúc cảm của diễn
giả bớt ảnh hưởng vào tâm lư của chàng.
Mạnh rút điếu thuốc, xoay người vào tường,
bật hộp quẹt mồi lửa. Vừa bập
bập điếu thuốc Mạnh vừa bước
dọc theo con đường chính trong ḷng phố thưa
người của một chiều Chủ Nhật. Từ
nhỏ, Mạnh thường nghĩ chàng rất “ch́”,
không bao giờ bị t́nh cảm chi phối. Vậy mà
sau khi vượt biển sang Mỹ, mỗi lần nghe
nhạc Việt-Nam chàng chịu không nổi, cứ
phải tắt đi, hoặc bỏ đi chỗ khác.
Chiều nay, khi nghe diễn giả khơi dậy
niềm đau của chính chàng và những quân nhân cùng
cảnh ngộ, Mạnh cũng phải bỏ đi như
trốn chạy. Mạnh nghĩ, nỗi đau của
những người như chàng không những chỉ
ở phần cơ thể bị cắt xén mà c̣n do
những “bất hạnh giây chuyền” tạo ra.
Thật vậy! Không ǵ đau đớn cho bằng khi
tâm trí ḿnh c̣n sáng suốt, trái tim c̣n dạt dào yêu thương
mà đành thụ động nh́n những người
thân yêu nhất trong đời ḿnh từ từ t́m cách
xa ĺa ḿnh! Mạnh
nghiệm ra rằng, không những chiến tranh đă
hủy hoại một phần thân xác của chàng mà
chiến tranh c̣n khiến cho tâm hồn chàng yếu
đuối lạ lùng! Chính v́ mang tâm hồn quá
nhạy cảm, nhiều khi không chống nổi sự
cô đơn, Mạnh ch́m vào cơn say để quên
đi nỗi đau thầm kín của chàng! Nỗi
đau của Mạnh khơi nguồn từ ngày mà
những người trai miền Nam miệt mài trong
cuộc chiến do Bắc quân chủ xướng đều
mong đợi. Đó là ngày đ́nh chiến 27-01-1973.
Mạnh và đồng đội đều hiểu
hiệp định ngưng bắn “da beo” là phi
lư, đầy áp lực đối với quân nhân
miền Nam và chỉ có lợi cho “phía bên kia”;
nhưng dù sao, trong một thời gian, cũng giảm
thiểu số thương vong cho cả hai phía. Đối
với đa số quân nhân miền Nam khi xung trận, tâm
trạng của họ như thế nào Mạnh không
thể hiểu được. Nhưng riêng Mạnh, chàng
xă thân ngoài trận địa do bổn phận và trách
nhiệm thôi thúc chứ không phải được hun
đúc bằng ḷng thù hận như Bắc quân,
khắc vào người “sinh Bắc tử Nam”
hay là gào lên mỗi khi chào cờ “thề phanh thây
uống máu quân thù”! (1) Sở dĩ Mạnh không nuôi
ḷng thù hận những người bên kia chiến
tuyến v́, Mạnh nghĩ, trong đoàn quân xâm lăng
từ phương Bắc thế nào cũng có Tuất
– đứa em duy nhất mà Mạnh đă ĺa xa khi
Mạnh c̣n mang “tên cúng cơm” là Mùi. Mùi
nhớ rơ, năm ấy, Mùi đă khóc sưng cả
mắt nhưng Mợ – Mẹ của Mùi và Tuất –
vẫn quyết định ở lại v́ Mợ
ngại ông bà Nội và ông bà Ngoại không biết nương
tựa vào ai lúc tuổi già! Lư do Thân – Bố của
Mùi và Tuất – để Tuất ở lại v́ ông
bà Nội sợ sau khi Ông Bà mất không ai để
tang, không ai nhan khói! Từ ngày
rời Hải-Pḥng đến ngày hưu chiến cũng
gần hai mươi năm, Mạnh không biết ông bà
Nội, ông bà Ngoại c̣n sống hay đă về tiên
cảnh và Tuất có được dịp chít vành khăn
tang cho Ông Bà hay không; nhưng Mạnh biết chắc
chắn một điều là không thể nào Tuất
được ở lại làng để lo nhang khói
cho Ông Bà, v́ ngoài Bắc không có đạo luật như
miền Nam: Miễn dịch cho những người con
trai duy nhất c̣n lại trong gia đ́nh. Mạnh nghĩ,
Tuất, hoặc đă chết trên đường ṃn
Hồ-Chí-Minh, hoặc đang có mặt trong đoàn quân
vượt vùng phi quân sự để đến
bờ sông Thạch-Hăn này. V́ nghĩ như vậy, cho
nên, mỗi khi lính bắt được tù binh,
Mạnh thầm mong tù binh là Tuất để Mạnh
biết Tuất c̣n sống và có ngày Tuất sẽ
được trao đổi tù binh chiến tranh. Cũng
có khi Mạnh mong tù binh không phải là Tuất để
Mạnh tránh được cảnh đau ḷng khi
thấy đứa em vào tù mà chàng không thể can
thiệp. Nghĩ quanh quẩn một klúc, Mạnh cười
lớn; bởi v́, dù trong hoàn cảnh nào đi nữa,
làm thế nào Mạnh có thể nhận diện
được Tuất khi mà anh em xa nhau đến
ngần ấy thời gian! Bây giờ
sắp ngưng chiến, ḷng Mạnh cũng tạm yên,
bớt áy náy, đỡ bức rứt về đứa
em không cùng chiến tuyến. Mạnh ngă người vào
ba-lô, lấy gói quân tiếp vụ muốn mồi
một điếu, nhưng Mạnh nghe thiệu thính viên
gọi nhỏ: -Ông
Thầy! Mạnh
hơi nhổm lên và thấy hiệu thính viên đang
lom khom đến gần, th́ thầm: -Đại
bàng trên máy, ông Thầy. Mạnh
ấn nhanh gói thuốc vào lại túi quần, chụp
ống liên hợp: -Đại
bàng, đây Metro. Tiếng
đầu giây bên kia: -Giờ
‘nghỉ chơi’ sắp điểm. Kiểm soát
‘con cái’ của toa cẩn thận. Đề cao
cảnh giác và tuyệt đối tuân hành lệnh
‘nghỉ chơi’. -Nhận năm,
Đại bàng. Mạnh
chuyển sang tầng số nội bộ và truyền
lệnh đến từng tiểu đơn vị. Lệnh ngưng
bắn chỉ vừa truyền đi trên đài phát
thanh được vài phút, Mạnh nghe nhiều
tiếng reo ḥ, rồi một giọng Bắc nghe
rất rơ: -Ngưng
bắn dzồi, anh em ơi! Câu ấy
được đi lập lại từ nhiều hướng
khác nhau khiến Mạnh nhận định được
rằng đơn vị của chàng đang ở vào
thế “cài răng lược” với đơn
vị địch. Mạnh rất yên ḷng, v́ “con cái”
của chàng đều im lặng, giữ nguyên vị trí. Không
gian quanh bờ sông trở lại tịch mịch, đầy
căn thẳng và hồi hộp. Bỗng một
giọng Bắc lại vang lên: -Các anh
Quốc-Gia ơi! Ngưng
bắn d…z…ồ…i… Thích quá! Đơn vị của Mạnh vẫn
im lặng. Một lúc sau lại có tiếng từ hướng
khác: -Các anh Quốc-Gia ơi! Thèm thuốc quá!
Cho một điếu. Sau nhiều lần lập đi lập
lại những câu ấy mà cũng vẫn không
được đơn vị “Ngụy” đáp
ứng, Bắc quân im lặng. Sáng sớm hôm sau, những lời kêu
gọi như lúc khuya lại vang lên. Bất ngờ
Mạnh nghe giọng Nam, sắc và gọn: “Đứng
lại!” Mạnh chụp ống liên hợp, chưa
kịp bấm nút để liên lạc kiểm soát t́nh
h́nh th́ đă thấy – cao khỏi những đọt
tranh c̣n lóng lánh sương mai – lố nhố
nhiều nón cối! Ngay tức khắc, Mạnh và
hiệu thính viên chụp vũ khí cá nhân. Vừa khi
ấy Mạnh nghe nhiều tiếng “đứng
lại!” vang lên từ nhiều phía. Mạnh đứng
bật dậy. Thấy Mạnh đứng lên, cả
đơn vị của Mạnh cũng đứng lên,
sẵn sàng trong tư thế cận chiến. Nhưng,
đồng loạt, Bắc quân đưa cao tay vẫy
vẫy: -Ngưng bắn dzồi. Anh em cả. Chúng
tôi đâu có khí giới đâu. Đói và thèm
thuốc quá, các anh ủng hộ tư. Những người lính miền Nam
chất phát, đưa mắt nh́n nhau, khó xử.
Bắc quân vừa từ từ bước đến
gần vừa cười cười: -Các anh biết không? Mấy hôm nay đói
meo, mỗi ‘nần’ các anh ăn, mùi đồ
hộp thơm ‘nừng’, tụi này thèm quá! Thấy quả thật địch quân
không mang súng, người lính miền Nam cả tin,
hạ ṇng súng, ùa đến bắt tay Bắc quân. Sau vài phút vui mừng, lính miền Nam
lấy thức ăn và thuốc hút trong ba-lô tặng lính
miền Bắc. Lính miền Bắc cười tở
mở rồi “hồ hởi” khui, ăn ngay tại
chỗ. Có người hút hết điếu quân
tiếp vụ do lính miền Nam tặng rồi mới
thong thả khui thức ăn, ăn. Vừa ăn lính
miền Bắc vừa nh́n từng đôi giày “sô”
sờn gót, từng chiếc đồng hồ cũ
kỷ hoặc cặp kính mát được dắt
hờ vào túi áo rằn ri của người lính
Thủy-Quân Lục-Chiến rồi trầm trồ
một cách thèm thuồng: -Ôi Giời! Đồ đạc của
các anh hiện đại quá! Cho sờ tư. Lúc này người lính miền Bắc
trông ngây ngô, vui thích và hiền lành như đàn
cừu vừa t́m được cánh đồng cỏ
non. Bất ngờ một tiếng “sát!”
vang lên! Nhanh và “ăn khớp” nhau như đă
thực tập nhuần nhuyển, những con cừu
hiền lành ấy bỗng biến thành đàn hổ
đói vừa ngửi được mùi thịt tươi!
Bắc quân phùng mang, trợn mắt, vung dao găm, đâm
túi bụi vào chính những người vừa cho chúng
ăn! Nhiều thây người gục xuống. Mũ
xanh, nón sắt rơi ơ hờ cạnh gốc tranh câm
nín. Máu đỏ vẽ thêm những đường
kỷ hà trên quân phục rằn ri! Vài tiếng súng rời rạc vang lên
trước khi Mạnh đủ sức quay sang hiệu
thính viên, có ư dùng ống liên hợp ra lệnh đừng
bắn. Một tay ôm vết thương nơi lồng
ngực bên trái, một tay Mạnh cố sức hất
thân người của hiệu thính viên sang một bên
để Mạnh xử dụng máy truyền tin. Vừa khi ấy, một anh nón cối
chạy ngang qua. Nghe tiếng máy truyền tin rè rè,
rẹt rẹt, anh nón cối dừng lại. Thấy
Mạnh nằm nghiêng, đang áp tai vào ống liên
hợp trong tư thế liên lạc, anh nón cối hươi
dao găm lên, muốn đâm vào lưng của Mạnh.
Nhưng, bất ngờ Mạnh quay người,
ngẫng lên, ánh mắt đầy thảng thốt. Khi
ấy anh nón cối cũng vừa thấy trên vai
của Mạnh mỗi bên hai gạch trắng lớn dính
sát vào một ṿng tṛn nhỏ cũng màu trắng và
một vùng máu đỏ đang nhuộm thắm
phần trên của túi áo, nơi có bảng tên
Nguyễn Văn Mạnh. Lần đầu tiên trực diện
với sĩ quan “Ngụy”, anh nón cối hơi lúng túng.
Nhưng thấy Mạnh bị thương, anh nón
cối lấy lại b́nh tĩnh ngay. Anh nón cối
đá ngược vào mặt Mạnh làm Mạnh
bật ngửa ra sau. Ngay lúc đó anh nón cối đâm
vào vùng bụng dưới của Mạnh và tiện
tay, hắn xoay lưỡi dao! Mạnh quặn người, nghiến răng,
dồn hết tàn lực vào đôi tay, chụp cánh tay
của anh nón cối, bóp chặt. Anh nón cối bậm
bờ môi thâm ś, dùng tay trái trợ lực, ấn dao găm
sâu xuống, sâu xuống nữa! Trong nỗi đau
tột cùng, Mạnh nh́n anh nón cối bằng ánh
mắt ngỡ ngàng đến khó hiểu rồi buông
tay, khép mắt! Mạnh tỉnh lại khi chiếc
trựa thăng mang dấu hồng thập tự là
đà, sắp đáp xuống. Mạnh cảm thấy
ươn ướt nơi bờ môi. Mở mắt,
Mạnh thấy y-tá đang dùng bông g̣n thấm nước,
rà quanh bờ môi khô nứt của chàng. Thấy
Mạnh tỉnh lại, y-tá dừng tay, giọng reo vui: -Ông Thầy! Ráng đi ông Thầy!
Trực thăng tản thương sắp tới
rồi, ông Thầy. Mạnh thều thào: -Con cái của tao bị nặng không? -“Tơi bời hoa lá”, ông Thầy! Mạnh thở dài. Trước khi ch́m
lại vào hôn mê, Mạnh c̣n nghe giọng bực
tức của Cao, một hạ sĩ rất gan lỳ
của đơn vị – cũng bị thương -
hỏi một thương binh Việt-Cộng: -Đă có lệnh ngưng bắn,
tại sao các anh c̣n tấn công chúng tôi? V́ thấy có sự hiện diện
của vài tên Tiệp-Khắc trong ủy ban liên hợp
bốn bên, chàng Việt-Cộng biết tính mạng
của anh ta sẽ không đến nỗi nào và cũng
v́ bản chất gian dối của người
Cộng Sản, cho nên anh ta phát ngôn không ngượng
miệng: -Chúng tối tấn công các anh bao
giờ? Vết thương nơi chân tôi ‘nà’ do
đạn M16 của các anh bắn chứ có ai nghe
hoặc thấy súng của chúng tôi nổ chưa? Các
anh bắt tôi ‘nà’ các anh vi phạm hiệp định
‘Ba-Nê’. Chúng tôi sẽ ‘chanh’ đấu để
đưa sự kiện này ‘nên’ ủy ban ‘niên’
hợp bốn bên. Một quân nhân thều thào: -Cao!...Đang không, đ. m., sao mày dở
nắp ống cống lên chi vậy? Bao nhiêu năm qua rồi, nhưng
mỗi khi nhớ lại câu nói này của một đàn
em, Mạnh vẫn phải cười v́ sự thâm thúy
của chàng “lính thủy đánh bộ”. * * * * Chiếc phản lực của hăng hàng
không Northwest càng bay xa lục địa Hoa-Kỳ bao nhiêu
Mạnh càng cảm thấy bồi hồi bấy nhiêu.
Mối t́nh cảm này tương tự như tâm
trạng của Mạnh dạo Mạnh vừa được
phóng thích khỏi trại cải tạo, đáp xe
lửa về Nam. Năm xưa, khi chuyến xe lửa
vừa qua khỏi cầu Bến-Hải, nỗi buồn
sâu kín không biết từ đâu dâng lên ngập
cả hồn chàng! Nghĩ ngợi một lúc Mạnh
mới t́m ra nguyên nhân gợi buồn là chiếc
cầu Hiền-Lương! Ranh giới phân chia đất
nước đă được xóa đi trên bản
đồ, cũng như hai vết sẹo nhăn nhúm trên
cơ thể của Mạnh đă lành lặn; nhưng
thử hỏi đến bao giờ ḍng sông đẩm
máu này mới thoát khỏi tính chất oan nghiệt
của nó, cũng như biết đến khi nào
những tế bào nơi hai vết sẹo của
Mạnh mới trở lại trạng thái b́nh thường! Khi xe lửa qua khỏi ga Tuy-Ḥa một
chốc, Mạnh khóc lúc nào Mạnh cũng không hay! Nước
mắt của Mạnh bây giờ chỉ âm thầm lăn
dài trên hai g̣ má trũng sâu chứ không tuôn trào cùng
tiếng thét gào điên loạn của thằng Mùi
trong một đêm hăi hùng cách nay xa lắm. Đêm hăi hùng đó, trên chuyến tàu
từ Tuy-Ḥa về Nha-Trang, Mùi ngồi cạnh Thân
–Bố của Mùi – nhớ lại hương vị
của biển và những món ăn tuyệt vời mà
người bạn gái của Bố ở Tuy-Ḥa
nấu đăi hai Bố con nhân dịp Mùi thi đậu
trung học đệ nhất cấp. Tội nghiệp
Bố và người đàn bà đang muốn chiếm
vị thế của Mợ! Bao nhiêu tiền dành
giụm, Bố và bà ấy đều vui thích và hănh
diện đưa Mùi đi may áo quần, mua sách
vở, dày dép, chuẩn bị cho Mùi làm “cậu tú”
v́ Mùi quyết định “học nhảy” lớp
đệ tam. Nghĩ đến sách vở và quần áo
mới, Mùi cảm thấy thương Bố quá,
vỗ nhẹ vào vai Bố: -Bố! Mai mốt học xong con cũng
đi Biệt-Động-Quân giống Bố, nha,
Bố? Thân giật ḿnh: -Bố mày! Cho mày ăn học để
mày làm ông kia ông nọ chứ bộ để đi lính
giống tao à? -Thế Bố muốn sau này con làm ǵ? Có lẽ đă sắp đặt
sẵn trong trí từ lâu, Thân đáp ngay: -Làm bác sĩ, kỹ sư, luật sư,
thiếu ǵ nghề danh giá, con. -Nhưng con muốn đi lính cơ.
Đi lính như Bố oai thấy mồ, ai thấy cũng
phải chào. Thân chấm dứt ước mơ
của Mùi: -Thôi, về lo học hành, đừng nói
nhảm. Hai Bố con im lặng được
một chốc, bỗng xe lửa hăm nhanh tốc
lực. Nhiều tiếng lao xao từ nhóm người
đi buôn: -Rồi! Chết mẹ rồi! Tụi nó
chận đường nữa rồi!” Thấy vẻ hốt hoảng hiện lên
mặt mọi người nhưng Mùi chẳng biết
chuyện ǵ đang xảy ra. Bỗng Thân chụp cái
xắc có bộ quân phục giấu kín trong ấy,
liệng qua cửa sổ toa xe, trước đôi
mắt ngơ ngác của Mùi. Thân nắm chặt tay Mùi,
giọng lo âu, nói vào tai Mùi: -Coi chừng chúng nó bắt thanh niên
đi theo chúng nó. Có ǵ con cố chạy thoát, đừng
để chúng nó bắt, nghe chưa? Lúc này Mùi mới lờ mờ hiểu và
sợ. Xe lửa dừng hẳn. Những người
ngồi gần cửa bắt đầu nhốn nháo
rời xe. Những người ngồi bên trong cũng
tuần tự đi ra. Tất cả đứng gom
lại nơi thửa ruộng khô. Sau đó, mấy người
mặc bà ba đen, tay xách đèn lồng – không
biết xuất hiện từ đâu – bắt đàn
bà, người già và trẻ con đứng riêng; đàn
ông đứng riêng, rồi “đồng chí chính
trị viên” bắt đầu tuyên truyền. Giữa lúc tinh thần mọi người
bị chi phối và căn thẳng đến tột
độ, một tiếng hô “nghi…ê…m…” vang lên.
Phản ứng tự nhiên của những người
lính chuyên nghiệp, Thân – cũng như những quân
nhân khác đang mặc thường phục – vội
đứng thẳng, cụp hai chân vào nhau trong thế
nghiêm th́ nhóm Việt-Cộng nhận ra ngay ai là lính.
Việt-Cộng nhào đến, bắt ngay những người
ấy đứng riêng ra! Trong khi Mùi run sợ, chỉ biết nh́n
Thân lủi thủi tuân lệnh Việt-Cộng th́ “đồng
chí chính trị viên” điểm điểm ngón tay
trỏ vào toán lính Việt Nam Cộng Ḥa (V.N.C.H.),
mặt hắn xoay về nhóm thường dân, lên án: -Đồng bào thấy rơ, đây là
những tên phản động, tay sai của đế
quốc Mỹ, mang tâm “niếm” gót giày bọn ‘sen
đầm’ quốc tế, phản lại dân tộc.
Chúng nó đáng tội chết! Chúng nó phải đền
tội trước nhân dân!” Nghe “chính trị viên” phát biểu, toán
lính V.N.C.H. đưa mắt nh́n nhau, ngầm hiểu
rằng cuộc đời của họ chắn
chắn sẽ kết liểu tại đây! Đă
vậy th́ liều! Thân hô lớn “Biệt-Động-Quân!
Sát!” Như nghe một mệnh lệnh khi xuất quân,
những người lính V.N.C.H. vừa chồm tới,
với dụng ư ùa đại vào toán Việt-Cộng,
đánh cận chiến bằng tay không, th́, thật
bất ngờ, khẩu đại liên – không ai
biết Việt-Cộng đặt trên mui xe lửa
từ lúc nào – quạt từng loạt đạn vào
toán lính V.N.C.H. không khí giới, trước sự kinh
hoàng của mọi người! Mùi hét lên “Bố! Bố ơi!
Bố!” và dợm người muốn chạy đến
ôm xác của Thân; nhưng một người đàn bàn
kéo Mùi lại: -Im! Mày muốn tụi nó giết mày luôn
hả? Mùi hăi quá, nín thinh. Đến khi
mấy người mặc bà ba đen thổi tắt
mấy ngọn đèn lồng và “biến” vào bóng
đêm, mọi người mới ùa đến bên các
nạn nhân. Mùi gục đầu lên xác của Thân và
kêu khóc thảm thiết. Người đàn bà lúc năy
lại đến, ai ủi, dỗ dành Mùi. Nhưng Mùi
vẫn cứ khóc cho đến khi khan cả tiếng
mới chịu lặng yên. Mùi ngồi giậy, khoanh tay
ṿng hai đầu gối rồi gục đầu lên,
thút thít. Thỉnh thoảng Mùi nh́n xác thân bê bết máu
của Thân rồi quẹt nước mắt! Sau bao nhiêu biến thiên của cuộc
sống, Mùi tưởng Mùi đă quên được
đêm kinh hoàng đó, nhưng không! Khi nhớ lại Mùi
vẫn c̣n xúc động, lặng lẽ lau nước
mắt. Mùi thở dài! Từ một thằng Mùi côi cút,
Mùi lăng xả vào đời với tên mới –
Mạnh – như ngầm nhắc nhở ḿnh luôn luôn hướng
về tương lai với tinh thần cứng rắn
cộng với niềm tự tin trong một cơ
thể tráng kiện. Nhưng, sau lần bị thương vào
ngày ngưng chiến, bên bờ sông Thạch Hăn, để
người vợ trẻ của chàng lặng lẻ ra
đi – v́ h́nh hài của Mạnh đă mất khả
năng thiên bẩm của người đàn ông –
Mạnh tự biết rằng niềm tự tin trong chàng
không c̣n nữa! Và giờ đây, sau bao nhiêu năm tù
đầy ngoài Bắc-Việt, cơ thể chàng c̣m
cỏi, tâm hồn chàng ră rời, mất hết
sức phấn đấu, Mạnh không hiểu chàng c̣n
lư do ǵ để hướng về ngày mai! V́ vậy,
Mạnh nhận biết rằng, lẫn trong những ḍng
nước mắt khóc Cha lần này c̣n có những
giọt lệ Mạnh khóc cho chính cuộc đời
của chàng nữa! Để ḷng bớt ngậm ngùi
với quá khứ, Mạnh đứng lên, chồm ra
cửa sổ, hít vào buồng phổi luồng gió trong
lành của Vịnh Đại-Lănh im ĺm. Xe càng xa
xứ “nẫu” bao nhiêu th́ nỗi buồn càng lui xa
trong ḷng Mạnh bấy nhiêu. Và cuối cùng là khối
t́nh cảm bồi hồi, xúc động âm ỷ
nổi lên trong ḷng Mạnh. Đến khi xe lửa
dừng tại ga Nha-Trang, khối t́nh cảm ấy
mới biến thành sự lạc lơng, sự cô
đơn như dạo nào chàng và Thân vừa rời tàu
“há mồm” sau nhiều ngày rời bến Hải-Pḥng! Ra khỏi ga xe lửa, Mạnh ngơ ngác,
không biết về đâu, bởi v́ Mạnh lớn lên
và khởi sự binh nghiệp từ trường
Thiếu-Sinh-Quân! Thấy nhiều kẻ ăn xin bám
theo hành khách, Mạnh chạnh ḷng, nhưng chợt
nhớ số tiền quá ít oi trong túi, Mạnh lắc
đầu, nh́n lơ chỗ khác. Bất ngờ
Mạnh chú ư đến tấm thẻ nhựa nhỏ
được gắn nơi ngực của một hành
khất mù đang ngồi im lặng cạnh mấy
chiếc xích-lô, tay đưa gáo dừa ra xin. Nh́n
kỷ, Mạnh giật ḿnh. Tấm thẻ nhựa
ấy là thẻ căn cước quân nhân V.N.C.H!
Mạnh bước đến, hỏi nhỏ: -Sao anh dám đeo căn cước quân
nhân? Anh không sợ à? -Tôi c̣n ǵ để họ đầy
ải nữa đâu mà sợ! Mạnh lấy trong túi quần ít
tiền, khom người, nhét nhanh vào tay người hành
khất: -Anh cầm tạm. Tôi không có nhiều. Ngay lúc đó, một người
ngồi trên Honda hỏi Mạnh: -Mới được thả về
hả? Muốn về đâu? Mạnh ngạc nhiên, đứng lên: -Anh hỏi tôi, phải không? -Chứ hỏi ai nữa bây giờ! Anh
nh́n quanh đây xem ai giống anh không th́ biết hà! -Tôi không có nơi nào để về
cả. Số tiền c̣n lại trong túi tôi chắc
chắn không thể nào đủ trả cho cuốc xe
từ đây ra nghĩa trang Phật-Giáo. -Bộ không có chỗ nào về rồi
ra nghĩa trang ngủ nhờ sao, cha nội? -Tôi muốn thăm mộ của Bố
tôi. Người ngồi trên Honda cho xe nổ
máy, thúc: -Trời đất! Thôi, lên lẹ đi,
cha! Trong khi cho xe chạy ra cầu Hà-Ra, người
lái tự giới thiệu là Vũ, cựu Mũ Nâu.
Sau những chuyến xe thồ thường nhật, trước
khi về nghỉ, Vũ thích ghé ga xe lửa đón tù
cải tạo mới được tha, đưa
họ về với gia đ́nh mà không nhận thù lao.
Trường hợp của Mạnh, v́ thấy nghĩa
cử của Mạnh đối với người hành
khất và hiểu hoàn cảnh của Mạnh, Vũ xúc
động, đề nghị Mạnh về ở
tạm nhà Vũ, Vũ sẽ t́m người cho
Mạnh dạy kèm Anh văn, kiếm tiền… … Ở Việt-Nam, tŕnh độ Anh
ngữ của Mạnh được kể là khá,
dạy kèm học sinh để kiếm sống và để
dành tiền vượt biên. V́ vậy, Mạnh cứ
hy vọng khi đến Mỹ, Mạnh sẽ t́m
được việc làm tương đối
nhẹ nhàng và lương khá. Không ngờ, khi đến
Mỹ, Mạnh chỉ t́m được việc làm
ở một body shop. Khi người bạn về Bắc thăm
nhà, Mạnh nhờ người ấy t́m cách liên
lạc về làng xưa, t́m Mẹ và Tuất; v́ năm
1954 ra đi, Mạnh c̣n quá nhỏ, không thể nhớ
địa chỉ một cách chính xác. Cũng v́ lư do
đó, khi bị Việt-Cộng giải ra Bắc,
Mạnh không thể liên lạc về gia đ́nh. Sau khi người bạn giúp liên
lạc được với bà Thân và Tuất,
Mạnh phải làm thêm việc giữ an ninh cho một
nhà kho, vào cuối tuần, để có phương
tiện giúp Mẹ và Tuất. Lúc này Tuất đă có
ba người con trai; đứa lớn tử trận
khi bị Việt-Cộng đưa sang Cao-Miên làm “nghĩ
vụ quân sự. Hai đứa c̣n lại đă
lập gia đ́nh vẫn c̣n ở làng cũ. Không thể nào Mạnh mường tượng
lại được con đường từ làng ra
tỉnh lộ và từ tỉnh lộ về Hải-Pḥng.
Nhưng Mạnh lại nhớ rơ cảnh đàn bà con gái
– theo chỉ thị của Việt-Minh (lúc đó Mùi
không biết) – đứng dọc hai bên đường,
khóc lóc, kể lể, làm như thương yêu,
tiếc nhớ đàn ông lắm, cứ níu kéo, năn
nỉ đàn ông ở lại! Mùi run quá, sợ mấy
bà ấy kéo Thân ở lại. Nhưng có lúc Mùi mong Thân
bị kéo lại để Thân đừng đi, và như
thế, Mùi sẽ được ở lại với
Mẹ. Nhưng Thân mạnh dạng hất tay mấy bà
ấy ra: “Thôi! Đừng làm tṛ khỉ!” Thân và Mùi ra đi yên phần. Chỉ
tội cho ông bà Nội, ông bà Ngoại, không chịu
rời nơi chôn nhau, cắt rốn cho nên về sau
bị Việt-Minh đấu tố đến chết
– trong chiến dịch cải cách ruộng đất
– về tội điền chủ, cường hào, ác
bá! Suốt thời gian liên lạc được
với Mạnh, bà Thân và Tuất chưa bao giờ cho
Mạnh biết sự thật về những cái
chết đau thương của ông bà Nội,
Ngọai. Và Mạnh cũng chưa dám cho bà Thân và
Tuất biết Việt-Cộng đă dùng thủ đoạn
đê hèn để giết ông Thân – v́ ngại thơ
bị kiểm duyệt và “nhà nước” sẽ gây
phiền toái cho gia đ́nh. Đến khi Mạnh về
làng xưa, lần đầu tiên chỉ có ba Mẹ con
ăn cơm với nhau, tại nhà Tuất, bà Thân
mới bùi ngùi kể lại cho Mạnh nghe và Mạnh cũng
có cơ hội thuật lại cái chết đầy
bi thương của ông Thân. Cái chết của ông Thân đă
khắc sâu vào tâm khảm của Mạnh. Giờ đây
lại biết sự thật về bốn cái đại
tang, Mạnh bàng hoàng, đau xót vô cùng! Giữa khi gia
đ́nh đang đau buồn, bất ngờ một anh
công an phường xuất hiện, đưa giấy,
bảo mời Mạnh sáng mai lên phường “làm
việc”. Mạnh nh́n anh công an bằng đôi
mắt mở lớn, đầy ngỡ ngàng, rồi
dịu xuống, như thầm trách. Thấy ánh mắt của Mạnh,
Tuất giật ḿnh. Ánh mắt ấy như dội vào
tâm thức để Tuất phải bận tâm,
phải nghĩ ngợi. Đêm đó, sau khi anh em nằm bên nhau
trên chiếc phản, hàn huyên cho đến gần sáng,
Mạnh rơi vào giấc ngủ một cách dễ dàng.
Riêng Tuất cứ trằn trọc măi, không ngủ
được v́ bị ánh mắt khó hiểu của
Mạnh lúc chiều ám ảnh. Tuất cố vận
dụng trí nhớ để xem Tuất đă thấy
ánh mắt ấy ở đâu, vào dịp nào, nhưng
đành chịu! Rồi Tuất hồi tưởng
lại những cuộc đụng độ dữ
dội với quân miền Nam xem những nạn nhân
của ṇng súng, lựu đạn và mũi dao của
Tuất chết như thế nào, và động tác
của mỗi nạn nhân trước khi chết ra làm
sao! Nhưng v́ giết nhiều “kẻ thù” quá,
Tuất không thể nhớ được “kẻ thù”
nào có ánh mắt lạ lùng đó! Khi Tuất thiu thiu ngủ, ánh
mắt ấy lại hiện về. Tuất không dám
mở mắt, cố tập trung tư tưởng v́
ngại ánh mắt ấy sẽ biến đi. Tuất
thấy sau đôi mắt dường như thấp thoáng
loại quân phục có tích cách ngụy trang của lính
miền Nam. Tuất vận dụng tâm trí nhiều hơn
nữa và từ từ nhận ra những đường
kỷ hà màu xanh, nâu, đen và trắng chen lẫn nhau.
Đúng rồi! Quân phục của Lính Thủy Đánh
Bộ! Ô, lạ không! Tại sao lại có hai gạch
trắng bên mỗi cầu vai, vết máu tươi nơi
ngực trái và ống liên hợp kêu rè rè, rẹt
rẹt…Người Tuất toát mồ hôi. Đúng là
ánh mắt của “tên” đại úy “Ngụy”
bị Tuất đâm chết cạnh máy truyền tin, bên
kia bờ sông Thạch-Hăn, vào hôm có lệnh hưu
chiến! Tuất nhớ dường như Tuất
thấy bản tên của “hắn”, nhưng lâu quá
Tuất không nhớ tên ǵ! Vừa khi ấy, Mạnh thức
giấc, than nóng và đèn sáng Mạnh ngủ không ngon
giấc. Tuất tăng tốc độ quạt máy và
khuyên Mạnh nên cởi áo thun để ngủ cho mát.
Tuất đến công tắc điện, có ư đợi
Mạnh cởi áo thun xong rồi mới tắt đèn.
Khi chiếc áo thun trắng vừa vuột qua khỏi vai
của Mạnh, Tuất nhíu mày v́ thấy vết
sẹo nơi ngực trái của Mạnh. Tuất
hỏi: - Anh “nàm” ǵ mà có vết sẹo dài
thế? Như suốt mấy ngày qua,
với dụng ư không muốn nhắc đến quá
khứ, Mạnh đùa: - Anh có cả…ngàn vết sẹo
chứ phải một đâu, chú. Biết Mạnh đùa, Tuất cũng
đùa theo: - Người có ngàn vết sẹo
th́… “cái ấy” cũng mang sẹo rồi! Hai anh em cười thành tiếng.
Trong phút giây vui với đứa em mấy mươi năm
xa cách, Mạnh cảm thấy trẻ lại như ngày
nào hai anh em ở truồng tắm sông, cho nên quên
giữ ư: - Không phải ngay “cái ấy” mà
gần gần thôi. Tuất cũng vô t́nh, muốn kéo dài
niềm vui: - Đâu, đưa em xem nào. Mạnh trật lưng quần đùi
ra. Thấy vết sẹo màu nâu nổi cộm ở vùng
bụng dưới của Mạnh, Tuất hoảng
kinh, đứng sững! Đầu óc của Tuất
xoay ṿng ṿng, muốn nổ tung! Ánh mắt lúc chiều,
vết sẹo bên trái của lồng ngực và vết
sẹo ở bụng dưới…Lẽ nào! Tuất
khổ sở, lắc đầu nhiều lần rồi
nghiêm giọng: -Anh Mùi! (Tuy biết Mùi đă đổi
tên, nhưng bà Thân cũng như Tuất, đều
muốn gọi Mạnh là Mùi; v́ tên Mùi nghe gần
gủi, thân thiết với họ hơn.) Hồi trước
anh là Lính Thủy Đánh Bộ, đúng không? - Anh đă dặn chú hoài. T́m hiểu làm
chi những chuyện ấy? - Thôi được. Em chỉ yêu
cầu anh trả lời cho em một chữ “có” hay
“không” mà thôi. Chịu không? Mạnh quen miệng “Okay”. Tuất
hỏi: - Ngày đ́nh chiến, đơn vị
của anh có đóng ở bên kia sông Thạch-Hăn hay không? Mạnh hơi hoang mang về sự ṭ ṃ
của Tuất, đành đáp “hang hai”: - Nếu chú cho anh biết lư do ǵ chú
hỏi anh câu ấy th́ anh sẽ trả lời. Tuất không trả lời, vội
tắt đèn và hấp tấp mở cửa trước: - Thôi, gần sáng rồi. Anh nằm
nghỉ. Em đi có tư việc. Em sẽ về ngay. *** Sau khi nghe Tuất kể rơ câu chuyện,
bà Thân lặng người một lúc rồi thở dài: - Tuất à! Bất cứ điều ǵ
xảy ra trên đời đều do “duyên” và
“nghiệp” cả. Trường hợp của con và
anh Mùi cũng chỉ là một trong muôn vàn cảnh oái
ăm trên đất nước điêu linh này. Con
biết hối và biết thương anh Mùi, thế là
đủ. - Nhưng làm thế nào con có thể
sống với sự ray rức này, Mợ? - Ư con muốn như thế nào? - Con muốn nói thật với anh Mùi. - Không nên, con à! Có bao giờ anh Mùi
muốn nhắc chuyện cũ đâu. Vả lại, bây
giờ chỉ con và Mợ biết chuyện, Mẹ con ḿnh
đau ḷng; nếu anh Mùi biết nữa, chỉ thêm
một người nữa đau ḷng chứ có giải
quyết được ǵ đâu, con thấy không? - Nhưng con cũng có nhiều chuyện
ấm ức, con muốn nói với anh Mùi. Nhờ những lá thư ngày trườc
Tuất thường gửi tay từ trong Nam về cho Bà,
bà Thân hiểu tâm trạng của Tuất. Bà đáp: - Con có thể nói với anh Mùi những
chuyện ấm ức đó. Nhưng, Mợ nghĩ, con
không cần phải nói với anh Mùi về lỗi
lầm của con ở bên kia sông Thạch-Hăn, vào hôm
ngưng chiến! - Vâng. Con hiểu. ****** Trên chuyến xe lửa Thống Nhất,
Mạnh và Tuất ngồi uống bia nơi toa hàng
ăn vào lúc xế trưa, vắng khách. Nh́n quanh không
thấy ai khác, ngoài người ngồi xa xa sau quày tính
tiền, Tuất tiếp, giọng vẫn nhỏ và
đều: - Trong hàng ngũ bộ đội,
biết bao nhiêu thằng như em, nhưng chỉ sợ
gia đ́nh bị Cộng Sản trả thù cho nên ít
đứa dám ra hồi chánh; trừ những người
miền Nam tập kết, v́ gia đ́nh họ ở
miền Nam. Bởi thế, anh đừng tưởng ai
ở ngoài Bắc cũng đều là Cộng-Sản
cả đâu. - Nếu anh nghĩ như thế, anh
đă không về. Ngưng một chốc, Mạnh tiếp: - Dù sao th́ họ cũng là kẻ
chiến thắng. - Thắng mẹ ǵ! Hồi đó
nếu Mỹ cho B52 “rải thảm” thêm một hai
trận nữa là bọn chúng đầu hàng vô điều
kiện rồi! - Thế Tuất không hănh diện
được có mặt trong đoàn quân chiến
thắng à? - Hănh
diện ǵ! Thời chiến, ngoại trừ con cháu
bọn “chóp bu”, thằng thanh niên miền Bắc nào
khỏi vào bộ đội? Khi đă xung trận th́
giết hoặc bị giết chứ có ai muốn
thế đâu, anh. Mạnh cười
cười, liết chỗ xâm bốn chữ “sinh
Bắc tử Nam” trên tay Tuất. Hiểu Mạnh nghĩ
ǵ, Tuất x̣e bàn tay, nh́n vào rồi bưng chai bia, tu
một hơi, tiếp: - Anh đă
thấy những thằng bộ đội bị xích chân
vào xe tăng, vào thân cây hoặc vào trọng pháo chưa?
Đấy, vô nhân đạo thế ấy mà tụi
bộ đội vẫn phải để cho xích,
huống chi xâm bốn chữ định mệnh này! Mạnh bóp
nhẹ tay Tuất. Tuất xoay ngược bàn tay,
nắm tay Mạnh rất lâu. Cả hai đều yên
lặng. Không phải đến bây giờ Tuất
mới cảm nhận được t́nh anh em ruột
thịt nơi Mạnh; nhưng quả thật bây
giờ Tuất mới cảm thấy nhẹ nơi
lồng ngực; v́ Tuất đă nói ra được
phần nào những điều ray rức trong ḷng chàng. Tuất
đứng lên, đến bên cửa sổ, nh́n mong ra
vùng không gian bát ngát. Cánh đồng xa xa lúa đă chín
vàng. Từ lúc đó, trên chuyến tàu
Thống-Nhất theo Mạnh về Nam để cải
táng hài cốt của ông Thân, ḷng Tuất thanh thản
như những áng mây cuối trời./. ĐIỆP MỸ LINH |