Người
Về ĐIỆP
MỸ LINH |
Không
thể nào Đoàn hiểu được tai sao Ba
Mẹ lại bịn rịn/nghẹn ngào khi chia tay
tại chân đèo Cả, trên khoảng đường
nhựa đă bị Việt Minh đặt ḿn phá
hoại từ lâu! Chung quanh Đoàn cũng có nhiều
người đàn ông dặn ḍ vợ/vuốt tóc con và
những người đàn bà khóc sụt sùi. Ba ôm
Đoàn, giọng rất buồn: -Vào
Nam con cố học hành cho nên người, giúp đỡ
Mẹ và hai em, nghe, con! Đoàn
không biết ǵ để nói. Ba
quay sang Mẹ, tiếp: -Vào
đến nơi, em nhờ người đưa thư
của anh về cho Mẹ anh. Gia đ́nh anh sẽ lo
lắng cho Mẹ con em. Anh đi. Vừa
nghe hai tiếng “anh đi”, Đoàn lờ mờ
hiểu rằng Đoàn sẽ xa Ba từ nay. Đoàn
vội nắm tay Ba, gọi “Ba!” Ngẫng
mặt nh́n lên, thấy mắt Ba chớp nhanh, Đoàn
tựa vào người Ba, khóc! Nhỏ Lao và cu Động
thấy Đoàn khóc, cũng khóc theo. Ba ôm ba đứa
con vào ṿng tay gầy guộc, giọng bùi ngùi nói
với Mẹ: -Em
gắng lo cho các con. Anh sẽ gặp lại em và các
con… Nói
chưa dứt câu, Ba vội vàng quay đi, theo toán đàn
ông trẻ quay trở lại Tuy Ḥa. Đoàn thấy nón
cối của nhóm đàn ông trẻ cứ nhấp nhô
trong nắng. Quân phục kaki vàng chỉ nhạt hơn
màu lúa chín một tư thôi. Đoàn
người c̣n lại – gồm đàn bà, người
già và trẻ con – bồng bế nhau, đi ngược
chiều với toán đàn ông trẻ, hướng
về Nam. Chiều
xuống, đoàn người chỉ mới tới
giữa đèo Cả. Tất cả dừng chân
nghỉ qua đêm. Mẹ và ba đứa con trợn
mắt nuốt từng nắm cơm khô trong ruột tượng,
do Đoàn mang theo. Ăn
xong, bốn Mẹ con theo mọi người xuống
suối lấy nước uống. Nơi ḍng suối,
Đoàn thấy dấu vết của những người
đă trốn vào Nam: Những đôi dép B́nh Trị Thiên
và nhiều bao tiền tín phiếu c̣n vất bừa bên
ḍng suối. Nh́n
mấy bao tiền, Đoàn chợt nhớ Ngoại.
Ngoại có một “hầm bí mật” dưới chân
cầu Ông Chừ để giấu tiền. Mỗi khi
Ngoại bán được vật ǵ, cả nhà
phải xuống “hầm bí mật” để đếm
tiền. Trong khi đếm tiền, Ba thường cười
“nửa miệng”, bảo: -Đồ
xỏ lá! Chính phủ mà cái ǵ cũng “chú
phỉnh”! Dân ăn cơm độn khoai ḿ năm này
qua năm khác mà thằng dân nào cũng cầm trong tay
cả bạc triệu, để tưởng ḿnh là
triệu phú! Không
thể nào Đoàn hiểu được Ba nói ǵ và
Đoàn cũng không biết triệu phú là ǵ; nhưng
Đoàn lại nhớ những lần Tây đổ
bộ, tiếng kẻng trên Tháp Chàm dóng lên rộn ră,
bà Ngoại phải gánh theo hai bao bố tiền và
cả gia đ́nh “chạy giặc” lên Phú Nhiêu. Khi
Ba được thuyên chuyển lên Phú Nhiêu, Mẹ sinh
nhỏ Lao và cu Động “cùng một lần”. Lúc
đó Đoàn không biết hai tiếng “sinh đôi”.
Ba bảo Ba dự tính sẽ đặt tên đứa
em của Đoàn là Trần Lao Động, v́ tên
của Đoàn là Trần Liên Đoàn! Không ngờ
đứa em này lại “đem theo” đứa em gái
cho nên Ba phải đặt là Trần Thị Quỳnh
Lao và Trần Hữu Động. Mỗi tối, sau khi
dạy Đoàn học, Ba thường ôm Mandolin, đàn
những t́nh khúc lạ, Đoàn thích nhưng không
thể hiểu. Nhớ
tiếng đàn Mandolin của Ba th́ không thể nào
Đoàn quên được tiếng hát buồn buồn
của Mẹ mỗi khi Mẹ hát ru bé Lao hoặc cu
Động ngủ: “…Mais la nuit, dans tes bras Je
m'endors dans tes bras et la tendresse et toi, ne font plus qu'un pour
moi…” (1) Tiếng hát của Mẹ chơi vơi,
lạc lỏng như số vốn Pháp văn Ba
Mẹ dạy cho Đoàn! Kỷ
niệm về Ba theo Đoàn vào giấc ngủ, trên lưng
đèo Cả, trong chuyến hồi cư về Thành.
Những khi chợt thức giấc v́ lạnh, nghe gió
th́ thầm bên rừng thông và tiếng sóng vỗ ŕ rào,
đều đặn bên ghềnh đá chơ vơ,
Đoàn chợt cảm thấy nhớ Ngoại.
Những lần từ Phú Nhiêu về Tuy Ḥa thăm
Ngoại, Đoàn thấy Ba thường đứng
lặng bên cầu Ông Chừ, nh́n về phương
Nam với ánh mắt ngút ngàn nhớ thương! Ba
thương nhớ Bà Nội đến như vậy,
tại sao sáng nay Ba không cùng gia đ́nh về với Bà
Nội? Đoàn thắc mắc, nằm co cạnh
Mẹ, nhưng không dám hỏi và cũng không thể nào
tự giải thích được. V́ Ba ít khi về nhà
cho nên Đoàn không có nhiều kỷ niệm với Ba;
do đó, những ǵ Ba làm khi Ba ghé nhà Đoàn đều
nhớ rơ từng chi tiết. Như sáng hôm qua, ở nhà
Ngoại, Ba trao Mẹ một ṿng đeo tay bằng
“inox”. Mẹ khóc. Giọng Ba bùi ngùi: -Em
cất để kỷ niệm. Anh làm bằng tay đó,
khắc tên anh và em. -Em
có các con, đủ an ủi rồi. C̣n ṿng đeo tay có
tên “hai đứa ḿnh”, anh cất đi; sau này ḿnh
gặp lại nhau, nếu già, nh́n nhau không ra th́ c̣n ṿng
đeo tay! -Vậy
cũng được; em đeo vào tay trái cho anh. Sau
đó, Ba Mẹ/Đoàn và hai em quay quần bên nhau
suốt buổi. Đêm
nay, theo tiếng sóng ŕ rào xa xa, Đoàn nghe tiếng
Mẹ thở dài, có lẽ Mẹ cũng thương
nhớ Ba! Nhớ đến Ba là nhớ những ngày
ăn cháo mướp, cháo bí trừ cơm; v́ nhà
hết gạo, Mẹ không có tiền mua! Những
lần đơn vị làm heo/ḅ “bồi dưỡng”,
Ba đem phần thịt đơn vị cấp cho Ba
kho khô hoặc rim mặn, đem về cho các con. Nghĩ
ngợi miên man một lúc, Đoàn ch́m vào giấc
ngủ trẻ thơ. Sáng
hôm sau đoàn người tiếp tục hướng
về Nam. Vừa qua khỏi đỉnh đèo Cả,
Đoàn thấy băi biển tuyệt đẹp và
một chiếc tàu thủy thật to, đang hải hành
ngoài khơi. Qua
khỏi băi biển Đại Lănh, đoàn người
lên một con dốc rồi dừng lại trước
đồn có ông Tây cầm súng gác. Một ông Tây khác
đứng trên “lô cốt”, “trâm” một tràng
tiếng Tây. Không ai hiểu ǵ cả! Mẹ nói
trổng: -Nó
bảo đàn ông ngồi riêng, đàn bà và con nít
ngồi riêng. Mọi
người làm theo lời Mẹ. Chỉ một
chốc sau, một chiếc GMC chạy đến,
dừng cạnh đoàn người rồi một ông
Việt Nam nhảy xuống. Ông Tây và ông Việt Nam
“bi bô” một chốc, ông Việt Nam bảo đàn bà,
con nít lên xe trước. Ông Việt Nam soát mấy người
đàn ông thật kỹ rồi cũng cho họ lên xe
luôn. Lần
đầu tiên trong đời được đi xe hơi,
Đoàn cảm thấy thích quá! Xe chạy thật lâu
rồi dừng trước đồn Vạn Giả.
Trong lúc sắp hàng, Đoàn nghe hai ông căi nhau: -Th́
ông thông ngôn giùm đi. Bà ấy là đàn bà, lại
“đèo” ba đứa con, khó khăn lắm! -Ḿnh
không nên để tụi nó biết ḿnh biết
tiếng Tây, không tiện. “Elle” có vẻ hiểu
biết lắm. Người
kia “hừ” lên một tiếng, có vẻ như nghi
ngờ, vừa khi một ông Tây đi ngang, ch́a bao
thuốc, mời. Thấy bao thuốc màu ngà, có chữ
Mic màu đỏ, Đoàn chợt nhớ Ba. Sao ở
đây họ sang quá, hút thuốc Mic của Tây; c̣n Ba
phải hút thuốc rê vấn với lá chuối non phơi
hơi heo héo một tư! Tối
đến, đoàn người phải ngủ lại
Vạn Giả. Sáng hôm sau xe GMC đưa tất cả
vào Ninh Ḥa. Tại Ninh Ḥa, đàn ông bị giam lại
để thanh lọc, điều tra. Đàn bà, con nít
được đưa thẳng vào Nha Trang. Khi xe qua
khỏi cầu Hà Ra, Mẹ bảo: -Đoàn!
Nha Trang đây, con! Không
hiểu có phải v́ h́nh ảnh dễ thương Ba
Mẹ thường “vẽ” vào tâm trí của Đoàn
từ thời ấu thơ hay không mà khi Mẹ vừa
dứt lời, Đoàn hít một hơi dài luồn không
khí mát rượi và cảm thấy thương ngay vùng
đất lạ, nơi bà Nội vẫn ngóng chờ
người con thân yêu của Bà! Ṿng
tay già nua của bà Nội giúp Mẹ nuôi Đoàn và các
em; nhưng t́nh thương của bà Nội không
thể xóa mờ nỗi buồn khổ thầm lặng
của Đoàn và hai em; v́ cả ba người cháu
của bà Nội ba mang cái tên rất “nặng mùi
Đảng” – Liên Đoàn Lao Động! Khi đi
học, bị bạn hữu chế nhạo hoài,
Quỳnh Lao đổi tên là Quỳnh Giao. ********* Khi
đơn vị của Đoàn tham dự cuộc hành
quân hỗn hợp tại Vũng Rô. Trong tiếng đại
pháo rền trời từ các chiến hạm của
Hải Quân Việt Nam Cộng Ḥa (V.N.C.H.) và tiếng súng
xối xả của Việt cộng từ các mơm núi
bắn ra, Đoàn quên mất ḍng suối với
những bó tiền tín phiếu mà bé Đoàn đă
thấy năm xưa. Đoàn cẩn thận kiểm soát
“con cái” của chàng. Tiếng súng phản công
của Việt cộng vừa dịu xuống, Đoàn
phất tay ra hiệu. Cửa đổ bộ của
chiếc hải vận hạm hạ xuống. Đoàn
nhảy xuống trước rồi phất tay cho
cả đơn vị cùng ùa ra, tiến nhanh vào
bờ. V́
cuộc đổ bộ được thực hiện
một cách bất ngờ và chớp nhoáng, Việt
cộng bị rơi vào thế bất lợi! Các
đơn vị V.N.C.H. phá hủy hoàn toàn mật khu
của Việt cộng và tịch thu rất nhiều vũ
khí hạng nặng. Trưa
hôm đó, từ chiếc trực thăng tải thương,
Đoàn vừa vịn vào vết thương nơi vai
vừa nh́n về bên kia đèo Cả, ḷng bùi ngùi khi
thấy lại chân đèo, nơi năm xưa Ba Mẹ
đă bịn rịn chia xa! Không
bao giờ Đoàn có thể tưởng tượng
được rằng, sẽ có một ngày – qua
chỗ Ba Mẹ chia xa năm xưa – Đoàn bị
Việt cộng trói tay/chở trên một chiếc
Molotova cùng với những sĩ quan trang lứa với
chàng! Tất cả đến với Đoàn quá đột
ngột/quá bạo tàn! Trong
trại tù A30, mỗi ngày sắp hàng để đi
lao động, Đoàn thấy quân phục của cán
bộ, của quản giáo hoặc của vệ binh không
có màu vàng dễ thương như màu lúa chín nữa
mà Đoàn chỉ thấy màu quân phục xanh vàng
giống màu cứt ngựa. Khi
bất ngờ được tha, trở về chốn
cũ, Đoàn thấy ngôi nhà của Mẹ được
dùng làm trụ sở xă! Bước vào hỏi thăm,
cán bộ cho biết Mẹ và Quỳnh Giao ở trong cái
cḥi cuối vườn cam. Trước khi Đoàn tŕnh
diện và đem theo tiền ăn cho mười ngày
– đúng như lời “cách mạng” kêu gọi
“Ngụy” quân “Ngụy” quyền – cái cḥi đó
là nơi Mẹ chứa than, củi và những vật
dụng ít dùng. ******* Chiếc
xe Lam vừa trờ tới, Đoàn đưa tay trái
đón, tay phải vẫn vịn nửa tấm ván ép.
Xe dừng. Tài xế nh́n Đoàn rồi ngạc nhiên
reo lên: -Trời,
Thiếu tá! Để tôi phụ với. Thiếu tá mua
ván ép chi vậy? Để tấm ván ép lên sàn xe,
Thiếu Tá ngồi phía trước với tôi, nhen! Mấy
người trên xe lam vừa co chân lên, có ư nhường
chỗ cho tấm ván ép vừa nh́n Đoàn với ánh
nh́n đầy thiện cảm. Đoàn đáp: -Không
được, chú Tư à! Để tấm ván lên mui
xe đi, chú Tư. Nghe
giọng nghiêm nghị và thấy gương mặt
đau buồn của Đoàn, chú Tư bảo người
lơ xe phụ với chú để tấm ván lên mui
xe, cột lại. Xe chạy được một đoạn
ngắn, liết ngang, thấy nét mặt của Đoàn
bớt đăm chiêu, chú Tư gợi chuyện: -Thiếu
Tá về hồi nào, Thiếu Tá? -Gọi
tên tôi thôi, tá tướng ǵ nữa mà tá! -Dạ,
bị quen miệng rồi. Thiếu Tá về luôn hay là… Chú
Tư mới nói ngang đó, Đoàn đáp ngay: -Về
luôn. -Chà,
Thiếu Tá Thủy Quân Lục Chiến mà đi tù chưa
tới năm năm là hên đó. Tôi thấy nhiều sĩ
quan cấp úy, chỉ làm ở Quân Cụ hoặc
Trợ Y thôi mà tới giờ chưa được
về đó, Thiếu Tá. -Mẹ
tôi ủng hộ “nhà nước” ngôi nhà và vườn
cam cho nên tụi nó cho tôi về; thằng Động,
em tôi, vẫn c̣n trong tù! -Hèn
ǵ nghe lối xóm nói bà Cụ đă dọn ra nhà kho mà
tôi chưa rảnh để ghé thăm. Ủa, bà
Cụ ủng hộ nhiều vậy mà sao Đại Úy
Động chưa được về? -Ai
biết được! Ngày
trước chú Tư là Nghĩa Quân, bị thương
trong lần Việt cộng tấn công đồn. Sau
khi được giải ngủ, chú Tư chăm sóc vườn
cam cho Mẹ. Thấy Đoàn im lặng hơi lâu, chú Tư
lại gợi chuyện: -Thiếu
Tá mua ván ép tính sửa nhà kho cho bà Cụ ở,
phải không? -Không,
để đóng quan tài cho Quỳnh Giao – em tôi! -Hả?
Trời! Thiệt không, Thiếu Tá? -Thằng
chồng của Quỳnh Giao bị thương nặng
trong trận Khánh Dương, được đưa
về quân y viện Nguyễn Huệ chữa trị. Khi
Việt cộng vô, Việt cộng đuổi tất
cả thương binh ra khỏi nhà thương. Nghe
tin, Quỳnh Giao vội đến nhà thương
Nguyễn Huệ th́ thấy, chồng nó – cũng như
tất cả thương bệnh binh – kẻ ḅ, người
lết dọc theo hai bên đường! Quỳnh Giao
đem chồng nó về. Chỉ vài ngày sau, v́ không có
thuốc chữa trị, chồng nó bị nhiễm
độc, chết! Chưa măn tang chồng, Quỳnh
Giao bị một thằng công an Việt cộng theo
đuổi, dụ ngon dụ ngọt là nếu Quỳnh
Giao lấy nó th́ nó sẽ làm mọi cách để
bảo bọc Quỳnh Giao và Mẹ tôi khỏi đi
kinh tế mới; ngược lại, nếu Quỳnh
Giao không lấy nó th́ nó sẽ đề nghị Trên
bắt Quỳnh Giao và Mẹ tôi phải đi kinh
tế mới ngay. Quỳnh Giao quẩn trí, mua thuốc
giết chuột, uống! Chú
Tư thở dài, im lặng. Đến nơi chú Tư
dừng xe ngay đường ṃn dẫn vào nhà kho
của Mẹ rồi chíp miệng: -Tội
nghiệp cho gia đ́nh của Thiếu Tá quá! Tôi đem
xe về trả rồi tôi qua ngay, phụ với
Thiếu Tá. À, Thiếu Tá có cưa, đinh, kềm, búa
ǵ không? -Không.
Chú có ǵ đem cho tôi mượn. Chú
Tư “dạ” rồi rồ xe, chạy. Đoàn ́
ạch vác nửa tấm ván ép đi theo đường
ṃn bên hè nhà cũ của Mẹ, vào sâu trong vườn
cam. Những trái cam vàng hườm, bóng lưởng,
lủng lẳng trên cành thật tương phản
với bao tử lép xẹp và tâm hồn héo khô của
Đoàn. Mẹ
bơ phờ ngồi ngang ngạch cửa. Gió lùa
từng khóm tóc bạc ḷa x̣a trên g̣ má nhăn nheo.
Đoàn nh́n Mẹ, thấy nước mắt vẫn c̣n
đọng nơi khóe mắt của Mẹ. Mẹ
hỏi: -Con
có mua vàng bạc, đèn cầy cho em không, con? -Dạ,
tiền không đủ mua tấm ván ép, con phải mua
nửa tấm. Con chỉ trả trước được
một ít, c̣n lại, d́ Bảy cho thiếu chịu, khi
nào ḿnh đi kinh tế mới, D́ sẽ gỡ vài
tấm “tôn” trừ nợ. Mẹ
thở dài, quẹt nước mắt, trở vào
ngồi bên xác Quỳnh Giao. Đoàn dùng ngón tay trỏ
và ngón tay cái “đo” xác của Quỳnh Giao, xong,
Đoàn bước ra gốc cam vừa khi chú Tư
trở lại với những dụng cụ cần
thiết. Thấy Đoàn có vẻ đắn đo, suy
nghĩ, chú Tư hỏi: -Sao?
Thiếu Tá tính ǵ đó? -Chắc
hụt, chú Tư à! -Chà,
hụt nhiều không, Thiếu Tá? -Thiếu
một tấm dọc. -Cha!
Quan tài mà hụt, khổ quá! Hay là Thiếu Tá ra mua
nửa tấm nữa. -Mua
nửa tấm này mà c̣n thiếu chịu; ai bán thêm
nữa mà mua! Chú
Tư thở ra, chưa biết cách nào giúp Đoàn th́
Đoàn nh́n quanh, vẻ chán nản. Bất ngờ Đoàn
chỉ lên vách, tiếp: -A,
cạy tấm ván chỗ đó, cưa ra, chắp
lại, chắc đủ đó, chú Tư. -Ai
lại làm vậy! “Nghĩa tử nghĩa tận”,
phải có miếng ván đàng hoàn chớ ai lại
lấy ván mục. Hơn nữa, lấy miếng ván
đó th́ chỗ đâu cho bà Cụ và Thiếu Tá che
nắng, đụt mưa? -Chúng
tôi không có nguồn lợi tức, được
lệnh đi kinh tế mới rồi, sá ǵ cái cḥi này
nữa, chú! Cả
hai h́ hục đo/cưa xong tấm ván ép, chú Tư
hỏi: -Khăn,
áo liệm, Thiếu Tá lo hết rồi, phải không? -Lấy
ǵ mua vải xé khăn cho nó? Mẹ tôi bảo mua đèn
cầy và vàng bạc mà tôi c̣n không mua nổi! Lúc năy
may mà chú không lấy tiền xe lam, nếu chú lấy
tiền có lẽ tôi phải khất, chờ lo đám
tang cho em tôi xong, tôi làm lơ xe cho chú, trừ nợ! Vừa
lấy tiền từ túi quần, chú Tư vừa chíp
miệng: -Thiệt,
thời bao cấp này c̣n tệ hơn chính sách
“bần cùng hóa nhân dân” thời Việt Minh nữa! -Chú
c̣n trẻ, làm sao biết chính sách “bần cùng hóa nhân
dân” của tụi nó được? -Ông
Già của tôi kể lại. Đoàn
cười buồn. Chú Tư đưa tiền cho Đoàn,
thúc: -Thiếu
tá cầm số tiền này để lo hậu sự
cho cô Quỳnh Giao. Để tôi đóng quang tài.
Thiếu Tá chạy đi mua vải đi. Kệ, ḿnh
nghèo th́ nghèo từ ngày tụi nó vô đây chứ
mới nghèo đây sao mà sợ! -Cảm
ơn chú Tư. Dù trôi dạt chân trời/góc biển nào,
tôi cũng nguyện sẽ trả lại chú số
tiền này. Khi
trở về, Đoàn bảo: -Chú
Tư! Tôi ghé trụ sở xă, gặp Trung Úy Trụi,
xin giấy phép chôn cất. Tên Trụi bắt tôi
phải đóng tiền phạt về cái chết
của em tôi! -Trời
đất quỹ thần! Từ đâu mà tụi nó bày
ra tiền phạt người chết vậy? -Tên
Trụi bảo rằng nước nhà thống nhất,
miền Nam được “giải phóng”, mọi
điều đều có đảng và nhà nước
“no”, tại sao phải tự tử? Sau khi tôi đóng
tiền phạt, tên Trụ lại bảo hôm nay có phái
đoàn từ Hà Nội vào tham quan, mai mới cấp
giấy phép được. -Cha,
sao vậy cà? Hồi xưa giờ ḿnh coi ngày giờ
tốt để hạ huyệt; bây giờ phải
chờ giấy phép rủi gặp ngày giờ xấu th́
sao? -Tụi
vô thần mà, ai biết được! Đoàn
đem vàng bạc/nhan/đèn và miếng vải
trắng vào để Mẹ làm khăn tang cho Quỳnh
Giao; v́ Quỳnh Giao chết trước, chưa kịp
để tang cho Mẹ! Lúc trở ra, Đoàn nghe chú Tư
than: -Tội
nghiệp, bà Cụ già cả, hiền lành, sao gặp
chuyện buồn không hà! -Trong
trái tim của Mẹ tôi có h́nh bóng ba người đàn
ông thân yêu nhất trong đời. Hai người như
ḍng động mạch, mang ḍng máu trong lành đi
khắp châu thân của Mẹ; một người như
ḍng tĩnh mạch, mang lượng máu đen về, làm
ră rời tim Mẹ! Không
thể nào chú Tư hiểu được câu nói đầy
ư nghĩa của Đoàn. Chú Tư sắp mấy
tấm ván ngay ngắn rồi trao Đoàn cái búa: -Để
tôi ráp. Thiếu Tá ra bếp gỡ tấm ván đi;
gỡ xong, ḿnh cưa, ráp luôn một thể. Đoàn
lẳng lặng cầm búa bước đi. Nghe
tiếng Mẹ khóc tức tưởi bên kia vách, Đoàn
chợt nhớ và không hiểu tại sao mấy hôm nay
chưa một lần chàng khóc em! Đoàn cố nhẹ
tay và lựa thế để tấm ván cũ không
bị bể. Vừa nạy xong tấm ván, Đoàn nghe
tiếng chân người chạy rồi tiếng hét: -Phá
hoại tài sản nhân dân! Bắt lấy nó! Bắt
lấy nó! Đoàn
ngơ ngác nh́n quanh, thấy hai tên công an chạy
tới, theo sau là đám trẻ con. Đoàn chưa
kịp hiểu chuyện ǵ đang xảy ra th́ một
tên công an chỉ vào mặt Đoàn: -Anh
kia! Ai cho anh phá hoại tài sản của nhân dân,
hả? -Vườn
cam Mẹ tôi ủng hộ nhà nước; ngôi nhà
lớn Mẹ tôi ủng hộ “cách mạng” làm
trụ sở xă, c̣n cái cḥi này… Tên
công an cướp lời Đoàn: -Anh
thật chả hiểu biết ǵ cả mà c̣n “nư
nuận”! Đă cải tạo mấy năm mà vẫn
chưa thấm nhuần tinh thần “cách mạng”! Mai
mốt cụ Bà đi kinh tế mới, nhà này không
thuộc về nhân dân th́ thuộc về ai, hả? -Nhưng
bây giờ tôi cần một tấm ván để ghép
quan tài cho em tôi! Tên
công an khác “xía” vô, luận điệu “tam vô”: -Ôi,
chết “nà” hết, chôn bằng ǵ chả được!
Ở trại cải tạo anh thấy có ai chết
được chôn bằng chiếu hay không chứ
đừng nói đến quan tài! Đoàn
nghiến răng, nh́n hai tên công an rồi bất
chợt Đoàn cất tiếng hát – như một người
điên – ca khúc mà ngày xưa ở liên khu V chính
trị viên thường tập cho trẻ em hát để
nuôi căm thù: “Vùng lên hỡi các nô lệ ở
thế gian! Vùng lên hỡi ai cực khổ bần hàn!...
Chế độ xưa ta mau phá sạch tan tành ... bao
nhiêu lợi quyền tất qua tay ḿnh…”(2) Nhận
ra bài ca này là của “bên thắng cuộc”, hai tên công
an hơi nhạc nhiên, chưa phản ứng kịp th́
chú Tư run quá; v́ chú Tư tưởng rằng Đoàn
bị điên thật! Đoàn từ từ gục
xuống, bậm tay đấm vào thân cây cam, gào lên: -Anh
em tao bị tù đày. Em gái tao, em rể tao chết.
Mẹ tao phải ở nơi nhà kho này, đủ
cực khổ bần hàn chưa? Bao nhiêu lợi
quyền đă qua tay chúng bay rồi, chưa đủ
hả? Lúc
này mọi người mới hiểu thâm ư mỉa mai
sâu sắc của Đoàn khi chàng hát một phần
của bài “cách mạng” để lên án “cách
mạng”. Một tên quát: -Địt
mẹ! Câm mồm ngay! Muốn đi cải tạo
“nại” hả? Nghe
ai ca mấy câu trong bài hát của Việt Minh rồi
lại nghe tiếng căi nhau, Mẹ che cặp mắt sung
vù, bước ra. Thấy dáng Đoàn rũ rượi
và đôi mắt đầy thống hận, Mẹ can
ngăn: -Đoàn
ơi! Thôi đi, con! Không
để ư đến lời của Mẹ, Đoàn
bậm môi, nh́n hai tên công an với thái độ khinh
khỉnh, chưa kịp nói ǵ th́ trung úy Trụi cùng toán
công an chạy đến, khoát tay cho đám trẻ con và
mọi người: -Im!
Phái đoàn của Thượng Tá đang tham quan,
sắp đến rồi. Im hết! Một
toán công an và bộ đội ôm súng, đi chầm
chậm hai bên xe. Trên xe, cạnh tài xế là một Thượng
Tá cao niên, vóc dáng gầy g̣, gương mặt
khắc khổ, cằn cỗi như ḷng mương
dẫn thủy ở Phú Nhiêu vào mùa Hạ! Xe
từ từ chạy đến. Trung Úy Trụi và nhóm
công an đưa tay chào. Chiếc xe bỗng dừng
lại. Thượng Tá bước xuống, đến
trước mặt trung úy Trụi khiến chàng ta
mất b́nh tĩnh, mặt xanh mét. Với giọng Trung
nhẹ nhàng, Thượng Tá chỉ vườn cam chi chít
trái: -Vườn
cam của ai mà sai trái quá! Trung úy về viết
giấy khen gửi cho người “sở hữu” vườn
cam này. Phải chính trị như vậy nhân dân
mới “hồ hởi”, phấn khởi tăng gia
sản xuất. Vừa
nói Thượng Tá vừa mỉm cười vừa
gật gù ra vẻ rất hài ḷng về chuyến tham
quan này. Dù
gương mặt của Thượng Tá đă
nhuốm phong trần, nhưng giọng nói đó, sóng mũi
đó và vừng trán đó khiến Mẹ cảm
thấy run tay, mất b́nh tĩnh! Mẹ chưa biết
phản ứng như thế nào th́ trung úy Trụi
chỉ vào Mẹ: -Thưa
Thượng Tá, vườn cam của cụ Bà đây.
Cụ Bà đă “t́nh nguyện!” ủng hộ “cách
mạng” vườn cam và ngôi nhà. Cụ Bà rất
xứng đáng được nhận giấy khen
của ủy ban nhân dân cách mạng xă. Thượng
Tá nh́n Mẹ. Bốn mắt giao nhau. Mẹ run rẩy
cầm tay Đoàn, gọi khẽ “Đoàn ơi!”
Đoàn cũng vừa nhận ra nhân dáng và giọng nói
của người Cha sau mấy mươi năm xa cách.
Vội nh́n vào tay trái của Thượng Tá để
xác định, Đoàn thấy chiếc ṿng bằng
“inox” ngày xưa Mẹ đeo vào tay Ba vẫn c̣n
đó. Thượng Tá, Mẹ và Đoàn đều
ngỡ ngàng, bàng hoàng và lúng túng nh́n nhau. Bất
ngờ Mẹ kéo tay Đoàn, giọng đanh lại, hét
lớn như muốn trút tất cả uất hận/oán
hờn: -Thứ
“cơng rắn cắn gà nhà”! Quân cướp nước
chứ giải phóng cái ǵ! Đi, Đoàn! Đem
tấm ván tới đóng quan tài cho em! Đoàn
bước theo Mẹ, nhưng quay lui nh́n Ba.
Những nhánh cam gai gốc che khuất khuôn măt
sững sờ của Thượng Tá!... ĐIỆP
MỸ LINH |