Chuyện t́nh Hai Sắc Hoa Ti Gôn và ai là tác giả của những bài thơ TTKH Trúc Giang MN |
1.
Mở bài Phong trào thơ
mới ra đời sau năm 1930, thi sĩ không c̣n
bị g̣ bó trong những nguyên tắc phức tạp
của thơ Đường, thi sĩ tự do diễn
đạt cảm nghĩ và cảm xúc của ḿnh. Bài thơ Hai
Sắc Hoa Ti Gôn ra đời trong những năm đầu
của phong trào thơ mới. Với nghệ thuật
diễn đạt truyền cảm, nội dung
đượm nét u buồn của một mối t́nh
dang dở, tác giả TTKH đă cuốn hút giới yêu
thơ, và ai là người sáng tác những bài thơ
TTKH? Nhiều suy đoán khiến cho Hai Sắc Hoa Ti Gôn và
TTKH trở thành một huyền thoại. TTKH đă ch́m
trong bí ẩn một thời gian rất dài. Hoa ti gôn,
Antigone fleur, do người Pháp mang qua Việt Nam,
trồng ở những biệt thự của họ. Hoa
thuộc loại dây leo màu trắng và màu hồng, người
Miền Nam gọi là bông nho. 2.
Câu chuyện
mở đầu Câu chuyện
mở đầu. Chuyện
ngắn “Hoa Ti Gôn” của tác giả Thanh Châu
được đăng trên tuần báo Tiểu
Thuyết Thứ Bảy số 174, xuất bản
tại Hà Nội ngày 27-9-1937.
Nội dung chuyện ngắn Hoa Ti Gôn kể lại
mối t́nh buồn của một họa sĩ. Họa
sĩ Lê Chất. Họa sĩ
nầy thường đạp xe đi t́m cảnh đẹp,
t́nh cờ thấy một thiếu nữ với sắc
đẹp quyến rũ đứng dưới giàn hoa
ti gôn trước nhà. Lê Chất mải mê đứng
nh́n người đẹp. Khi sắp bước vào nhà,
thiếu nữ phát hiện có người nh́n ḿnh. Từ đó,
ngày nào họa sĩ cũng đạp xe đến
biệt thự cũ, nh́n giàn hoa, t́m h́nh bóng của
thiếu nữ đă in sâu vào tâm trí ông. Lê Chất
đă được gặp nàng vài lần thôi.
Thế rồi ngôi nhà vắng bóng mỹ nhân, nhưng h́nh
bóng cũ vẫn không phai mờ trong ḷng chàng họa sĩ.
Một thời gian sau, Lê Chất nổi tiếng, tranh
vẽ được ưa chuộng và bán giá cao
họa sĩ trở nên giàu có, một hôm, t́nh cờ
gặp lại người đẹp dưới giàn
hoa ti gôn năm xưa, trong một bữa tiệc. Người
đẹp dưới hoa cho biết tên là Mai
Hạnh, chồng là một người có quyền
thế và giàu có. Những ngày
sau đó, mối t́nh lăng mạn đă đến. Mai
Hạnh thường đến thăm người
họa sĩ. Họ dự định bỏ trốn
đi xa, nhưng lại sợ dư luận khinh bỉ,
tiếng đời mỉa mai, tiêu đời họa sĩ,
nên không thành. Chuyện t́nh
dang dở dưới giàn hoa ti gôn của nhà văn
Thanh Châu truyền cảm hứng để bài thơ
Hai Sắc Hoa Ti Gôn ra đời. Ít lâu sau, bài
thơ Hai Sắc Hoa Ti Gôn
ra đời trên tuần báo Tiểu Thuyết Thứ
Bảy, số 179 ngày 30-10-1937. Tác giả là TTKh. 3.
Bài thơ Hai
Sắc Hoa Ti Gôn của tác giả TTKh
Hai
Sắc Hoa Ti Gôn Một
mùa thu trước, mỗi hoàng hôn Người
ấy thường hay ngắm lạnh lùng Người
ấy thường hay vuốt tóc tôi Thuở
đó nào tôi đă hiểu ǵ Đâu
biết lần đi một lỡ làng Từ
đấy thu rồi, thu lại thu Tôi
vẫn đi bên cạnh cuộc đời Buồn
quá! Hôm nay xem tiểu thuyết Tôi
nhớ lời người đă bảo tôi Tôi
sợ chiều thu phớt nắng mờ Nếu
biết rằng tôi đă lấy chồng 4.
Thương
cảm một cuộc t́nh dang dở 1. Giới văn nghệ sĩ thương cảm mối t́nh Hai Sắc Hoa Ti Gôn Ngay
khi bài thơ Hai Sắc Hoa Ti Gôn ra đời, giới
nghệ sĩ xôn xao, vừa ngậm ngùi thương
cảm cho một cuộc t́nh dang dở, vừa xót xa
cho hoàn cảnh bi đát của người thiếu
nữ mà tâm t́nh không có nơi nương tựa.
Đă mất người yêu, mất mối t́nh đầu
đời và mất t́nh yêu của người
chồng. Cô đơn quá: Chồng tôi vẫn biết tôi thương
nhớ * Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời * Thi
sĩ Jean Leiba (Lê Văn Bái) có những câu thơ đề
tặng TTKh: Anh
chép bài thơ tự trái tim Của
người phụ nữ lỡ làng duyên Lời
thơ tuyệt vọng ca đau khổ Yên
ủi anh và để tặng em. (J. Leiba) Thi
sĩ Nguyễn Bính viết bài thơ Ḍng Dư Lệ
để tặng TTKH Mở
đầu: Cho
tôi ép nốt ḍng dư lệ Rỏ xuống thành thơ khóc chúc duyên.
Trần
Thiện Thanh soạn nhạc, soạn giả Viễn Châu
soạn lời ca vọng cổ, do Bạch Tuyết Hùng
Cường tŕnh diễn. Nhạc
sĩ Song Ngọc có bài “Nếu biết tôi lấy
chồng” Bản
nhạc của nhạc sĩ Anh Bằng tựa đề
“Dĩ văng một loài hoa” là hay nhất. Câu
chuyện cũng được dịch ra tiếng Pháp,
đăng trên báo Pháp với tựa đề Deux
Couleurs de Antigone Fleur, cũng gây xôn xao trong giới sinh viên
Việt Nam du học thời đó. Chuyện Hai Sắc Hoa Ti Gôn cũng là đề tài để người viết chuyện. Sau đây là chuyện khôi hài, bài “Hoa Ti-gôn hai sắc” Hoa ti-gôn hai sắc
Người ấy thường
hay dụ dỗ tôi Người ấy thường hay liếc ngó tôi Nhử mồi anh đến cho em cỡi Tác giả. Mây Lang Thang 2.
Nổi đau
khổ của người thiếu nữ với
mối t́nh dang dở Từ
đấy thu rồi, thu lại thu Mùa
thu là thời gian cảnh vật chuyển ḿnh, lá hoa héo
úa, lá vàng rơi. “Từ đấy thu rồi, thu
lại thu. Ḷng tôi c̣n giá đến bao giờ”. Do chu
kỳ thời gian, thu đến rồi thu đi,
hết năm nầy qua năm khác, tấm ḷng băng
giá của người phụ nữ biết đến
bao giờ mới chấm dứt đây?. “Ḷng tôi băng
giá đến bao giờ”?.
* “Và
một ngày kia tôi phải yêu Cả
chồng tôi nữa lúc đi theo Những
cô áo đỏ sang nhà khác Gió
hởi làm sao lạnh rất nhiều” (Bài
Thơ Thứ Nhất-TTKH) Nhà
văn Nguyễn Vỹ là bạn của Thâm Tâm
Nguyễn Tuấn Tŕnh, kể lại: “Thâm
Tâm Nguyễn Tuấn Tŕnh là một thanh niên đẹp
trai, y phục lúc nào cũng bảnh bao, có phong độ
hào hoa, lịch thiệp. Một
đêm, cả hai chúng tôi ở nhà trọ, nhậu ngà
ngà say, Tuấn Tŕnh kể lại cuộc t́nh của
anh với cô Khánh. Trần
Thị Khánh là học tṛ lớp nhất trường
tiểu học Sinh Từ, thi rớt vào trung học nên
ở nhà giúp mẹ làm nội trợ. Nhà cô Khánh
ở đường Sinh Từ, sát bên cạnh vườn
Thanh Giám, nơi thờ Khổng Tử. Trong
nhiều bài viết, có tác giả cho rằng Vườn
Thanh là Thanh Hóa, điều đó không đúng. Thanh
Giám là một thắng cảnh của Hà Nội,
được xây từ thời nhà Lư, Vườn h́nh
chữ nhật, tường bao quanh bằng đá ong,
cao hai mét. Đền
thờ ở trong cùng, trước đền có Hồ
Tṛn, bên cạnh hồ có hai bia đá ghi tên tiến sĩ
đời nhà Lê. Trong vườn có cây cổ thụ và
nhiều cây kiểng, là nơi yên tĩnh, mát mẻ cũng
là nơi các cặp trai gái hẹn ḥ, tâm sự. Nhiều
bầy quạ tối nào cũng bay về ngủ cho nên
người Pháp đặt tên là Chùa Quạ (Pagode des
Corbeax). Tên
chính thức là Đền Khổng Tử (Temple de
Confucius). Vào
khoảng tháng 2 năm 1936. Tuấn Tŕnh 19 tuổi, cô Khánh
17 tuổi. Sau vài tháng theo dơi và t́m cơ hội làm
quen, Tuấn Tŕnh gặp mặt và làm quen được
với cô Khánh. Lúc đó Tuấn Tŕnh vẽ và
viết bài cho tờ báo Bắc Hà, ông gởi báo
tặng cô Khánh. Người thiếu nữ 17 tuổi
cảm mến người nghệ sĩ tài hoa. T́nh yêu
chớm nở khi những cành ti gôn trước sân
nhà cô Khánh hé nụ. Lúc
đó, Tuấn Tŕnh lấy bút hiệu là Thâm Tâm, làm
những bài thơ tỏ t́nh gởi tặng cô Khánh, nhưng
cô gái 17 tuổi dè dặt, theo lễ giáo gia đ́nh nên
không ngỏ lời đáp ứng t́nh yêu tha thiết
của Tuấn Tŕnh. Trong
khi những cặp t́nh nhân trẻ dắt nhau đi du
ngoạn những cảnh đẹp hữu t́nh của
Hà Nội, th́ Trần Thị Khánh vẫn từ
chối lời mời đến nơi hẹn của
Thâm Tâm, cô thường nói: “Thầy mẹ em nghiêm
lắm. Gia đ́nh em nghiêm lắm”. Cô thường
lập đi lập lại câu đó. Chỉ
có hai lần Khánh đến nơi hẹn nhưng không
lâu. Lần
thứ nhất. Một đêm trăng ở vườn
Thanh Giám, đôi trai gái gặp nhau nhưng cả hai không
nói được nhiều. Khánh run sợ. Tuấn Tŕnh
bối rối. Tất cả những lời lẽ bay bướm
đă sắp sẵn, lúc đó quên hết. “Thầy
mẹ em nghiêm lắm” rồi Khánh chạy về nhà. Lần
thứ hai. Cũng tại vườn Thanh Giám, thái độ
của Khánh lạ lùng, khó hiểu, rồi cô buồn bă
hỏi: “Anh định bao giờ đến xin
thầy mẹ em, cho chúng ḿnh?”. Chàng
thi sĩ bối rối trước câu hỏi bất
ngờ, đáp: “Anh chưa nghĩ đến chuyện
ấy”. Có
lẽ Tuấn Tŕnh cảm thấy ḿnh chưa đủ
điều kiện để được gia đ́nh
nhà gái chấp nhận, hoặc chưa đủ điều
kiện để xây dựng một gia đ́nh hạnh
phúc. Chỉ v́ nghèo. Hai
bên c̣n viết thơ qua lại với nhau, cho đến
một ngày…Tuấn Tŕnh biết được người
t́nh lên xe hoa. Trái
với dự doán, Khánh rất hạnh phúc với
chồng. Thâm
Tâm Nguyễn Tuấn Tŕnh buồn v́ mối t́nh dang
dở, mất người yêu, v́ thân phận nghệ sĩ
nghèo, Tuấn Tŕnh thức suốt đêm làm bài thơ
Hai Sắc Hoa Ti Gôn, kư tên TTKh. Để
giữ bí mật, ông nhờ cô em họ chép lại bài
thơ bằng mực tím, nét chữ con gái, bỏ vào
bao thơ, dán kín và đem tới ṭa soạn tuần báo
Tiểu Thuyết Thứ Bảy. Theo
ông Nguyễn Vỹ th́ cô Khánh không biết làm thơ
cho nên tất cả những bài thơ tác giả TTKh là
do Thâm Tâm Nguyễn Tuấn Tŕnh là tác giả. Học hết tiểu
học, ông ở nhà phụ giúp gia đ́nh, đóng sách
và nấu bánh kẹo. Khoảng 1936, ông cùng gia đ́nh
lên Hà Nội. Hoàn cảnh kinh tế gia đ́nh khó khăn,
ông phải kiếm sống bằng làm đồ
gốm, vẽ tranh ở Bờ Hồ, rồi viết bài
đăng báo và làm thơ. Bài của ông được
đăng tải trên các báo: Ngày Nay, tuần báo
Tiểu Thuyết Thứ Bảy, báo Bắc Hà…
Năm 1946, ông tham gia kháng
chiến, nhập ngũ và làm Tổng thư kư ṭa
soạn báo Vệ Quốc Quân. (sau là Báo Quân đội
Nhân dân). Ngày 18-8-1950, trên đường đi công tác
trong chiến dịch Biên giới, ông mất sau một
cơn bịnh đột ngột. Các đồng chí và
người dân mai táng ông ở huyện Quảng Uyên,
tỉnh Cao Bằng.
Vợ ông là bà Phạm
Thị An (1920-2005- 85 tuổi). Ông có một con trai duy
nhất tên Nguyễn Tuấn Khoa.
Có
ư kiến cho rằng sở dĩ Nguyễn Tuấn Tŕnh
không cho biết sự thật về mối t́nh và TTKh,
là do ông sợ bị bạn bè chê cười và
chế giễu v́ là người bị người t́nh
đá. Nhưng theo tôi nghĩ th́ có hai lư do để
Nguyễn Tuấn Tŕnh giữ bí mật chuyện t́nh và
tác giả TTKh. Trước
hết, Nguyễn Tuấn Tŕnh muốn giữ hạnh phúc
gia đ́nh của người thiếu nữ mà anh yêu,
nói ra cũng chẳng có lợi lộc ǵ, chẳng có
thay được ǵ. Ván đă đóng thuyền
rồi. Kế
đó, cần giữ bí mật để mọi người
thương cảm cho người thiếu nữ
với mối t́nh dang dở, đau khổ v́ mất người
yêu và mất hạnh phúc gia đ́nh. Người
ta thương mến hoàn cảnh của người
thiếu nữ, nhưng nếu người phụ
nữ đó trở thành nhà thơ đàn ông với bút
hiệu Thâm Tâm th́ người ta chỉ khen nhà thơ
có những bài thơ hay mà thôi. Không có huyền
thoại. Hơn
nữa, năm 1946, Tuấn Tŕnh tham gia kháng chiến,
giữ chức vụ Tổng thư kư ṭa soạn báo
Vệ Quốc Quân. Với chức vụ khá cao, có
thể ông được kết nạp vào Đảng
cho nên những bài thơ TTKh không mang quan điểm
lập trường đấu tranh giai cấp vô
sản, mà nó chỉ là sản phẩm của tiểu tư
sản cho nên không c̣n lưu luyến với những bài
thơ trong quá khứ. ·
“Bài
Thơ Thứ Nhất” Tiểu Thuyết Thứ Bảy
(20-11-1937)
·
“Đan
Áo Cho Chồng” đăng trên Phụ Nữ Thời
Đàm
·
“Bài
Thơ Cuối Cùng” Tiểu Thuyết Thứ Bảy
(23-7-1938)
4.
Những bài thơ
tác giả Thâm Tâm
·
Gởi
Cho T.T.Kh (Thâm Tâm)
·
Màu
Máu Ti Gôn (Thâm Tâm)
·
Dang
Dở (Thâm Tâm)
7.
Kết luận
Những bài thơ kư tên
TTKh xuất hiện rồi biến mất, để
lại trong ḷng người yêu thơ những câu
hỏi mà chưa có câu trả lời trong suốt
một thời gian dài.
Chuyện t́nh người
thiếu nữ đau khổ v́ mất tất cả,
mất mối t́nh đầu, mất người yêu
đầu đời, mất hạnh phúc gia đ́nh v́
bị người chồng hất hủi khiến cho người
yêu thơ xúc động và thương cảm.
Các nhạc sĩ: Trần
Trịnh, Anh Bằng, Trần Thiện Thanh, Song Ngọc
phổ nhạc bài thơ.
Năm 1970, nhà văn
Nguyễn Vỹ tiết lộ: TT là Thâm Tâm, bút
hiệu của Nguyễn Tuấn Tŕnh. Kh là người
yêu Trần Thị Khánh.
Trên thực tế,
Trần Thị Khánh sống rất hạnh phúc với
người chồng giàu có.
Trần Thị Khánh không
biết là thơ cho nên những bài thơ kư tên TTKh
đều do Nguyễn Tuấn Tŕnh là tác giả.
Minnesota ngày 18-10-2019.
|