Đám
cưới nhà quê. Chuyện người vợ
Mùa
xuân năm 1959. Họ đạo Thủ Đức có
đám cưới nhà quê. Cô dâu Nguyễn thị
Cảnh mỗi tuần giúp lễ và công tác thiện
nguyện cho nhà Thờ. Chú rể là anh trung sĩ
huấn luyện viên của trường bộ binh
Thủ Đức. Cha làm phép hôn phối. Họ Đạo
tham dự và chúc mừng. Bên nhà gái theo đạo
từ thuở xa xưa.
Bên
nhà trai cũng là gia đ́nh Thiên Chúa Giáo. Cô gái quê
ở Thủ Đức, 18 tuổi c̣n ở với
mẹ. Cậu trai 20 tuổi xa nhà từ lâu. Cha cậu
là hạ sĩ quan, gửi con vào thiếu sinh quân Gia
Định từ lúc 13 tuổi. Khi trưởng thành,
anh thiếu sinh quân nhập ngũ. Đi lính năm 1956.
Mấy năm sau đeo lon trung sĩ. Quê anh ở
Rạch Giá, làng Vĩnh Thanh Long, sau này là vùng Chương
Thiện.
Ngày đám cưới, ông già từ quê lên đại
diện nhà trai. Đứng trước bàn thờ, cha
xứ hỏi rằng anh quân nhân này có nhận cô gái làm
vợ không. Chú rể đáp thưa có. Cha hỏi cô gái
có nhận anh trung sĩ này làm chồng. No đói có
nhau. Gian khổ có nhau. Cô gái Thủ Đức vui
mừng thưa có.
Anh
trung sĩ Rạch Giá phục vụ trường bộ
binh đi lễ nhà thờ gặp cô gái xóm đạo
Thủ Đức nên kết nghĩa vợ chồng. Cô
gái thề trước nhà Chúa, có cả họ Đạo
chứng kiến. Cô đă giữ trọn đời làm
vợ người lính. Từ vợ trung sĩ trại
gia binh cho đến phu nhân đại tá trong dinh
tỉnh trưởng.
Cô
theo chồng đi khắp 4 phương suốt 16 năm
chinh chiến để rồi 30 tháng 4 năm 75 trở
thành vợ người tử tội. Cô đem con
trở về Thủ Đức lánh nạn chờ ngày
chồng bị xử bắn. Dù thăng cấp, dù
thắng hay bại, dù sống hay chết, chồng cô
vẫn là người anh hùng. Cô măi măi vẫn là người
vợ lính. Anh lính đầu đời chinh phu của
cô lúc lấy nhau đeo lon trung sĩ và khi ra đi đeo
lon đại tá.
Thủy chung cô vẫn sống đời vợ lính.
Chồng của cô là đại tá Hồ Ngọc
Cẩn. Hiện nay cô vợ lính gốc Thủ Đức,
sau khi t́m đường vượt biên, đem con trai
duy nhất qua Bidong, Mă Lai rồi vào Mỹ sống
ở Nam Cali. Cô may thuê. Bán quán nuôi con. Con trai lập
gia đ́nh có 2 cháu. Người vợ lính năm xưa
từ 75 đến nay, ở vậy thờ chồng
đă trở thành bà nội ở chung một nhà
với con cháu. Suốt đời vẫn nghèo, nghèo
từ trung sĩ mà nghèo lên đại tá. Nghèo từ
Thủ Đức mà nghèo qua Chương Thiện. Nghèo
từ Việt Nam mà đem theo cả cái nghèo qua Mỹ.
Bởi v́ suốt đời chỉ là người
vợ lính.
Một
đời chinh chiến. Chuyện người chồng.
Đ/tá Hồ Ngọc Cẩn sinh ngày 24 tháng 3 năm
1938. Xuất thân thiếu sinh quân Gia Định rồi
nhập ngũ và lên cấp trung sĩ huấn luyện
viên vũ khí tại trường bộ binh. Sau khi
lập gia đ́nh có 1 con th́ anh trung sĩ t́m cách
tiến thân xin vào học lớp sĩ quan đặc
biệt tại Đồng Đế. Từ anh sinh viên
sĩ quan Đồng Đế 1960 cho đến 15 năm
sau Hồ Ngọc Cẩn trở thành đại tá
tỉnh trưởng kiêm tiểu khu trưởng Chương
Thiện, hầu hết cấp bậc đều lên
tại mặt trận.
Ông đă từng mang mầu áo của Biệt động
quân và các sư đoàn bộ binh. Huy chương và
chiến công nhiều vô kể. Suốt một đời
chinh chiến từ trung đội trưởng lên
đến trung đoàn trưởng, Hồ ngọc
Cẩn tung hoành khắp Hậu giang và Tiền giang. Năm
1972 ông Thiệu cho lệnh toàn thể sư đoàn 21
từ miền Tây lên tiếp tay cho quân đoàn 3
giải tỏa An Lộc. Lại cho lệnh tăng cường
thêm 1 trung đoàn của sư đoàn 9.
Tư lệnh quân khu, ông Trưởng nói với ông
Lạc sư đoàn 9 đưa 1 trung đoàn nào coi cho
được. Trung tá Hồ ngọc Cẩn dẫn
trung đoàn 15 lên đường. Trung đoàn ông
Cẩn phối hợp cùng nhẩy dù đánh dọc
đường 13 tiến vào An Lộc. Anh đại úy
đại đội trưởng của trung đoàn
suốt mấy tuần dằng co với địch trước
pḥng tuyến của tướng Hưng tư lệnh
An Lộc, nhưng chưa vào được. Lính hai bên
chết đều chôn tại chỗ.
Thiết vận xa M113 của ta c̣n phải lui lại phía
sau. Chỉ có bộ binh của trung đoàn 15 nằm
chịu trận ở tiền tuyến. Anh sĩ quan
kể lại, chợt thấy có một M113 của ta
gầm gừ đi tới. A, tay này ngon. Chợt
thấy một ông từ thiết vận xa bước
ra, phóng tới pḥng tuyến của đại đội.
Nh́n ra ông trung đoàn trưởng Hồ Ngọc
Cẩn. Ông quan sát trận địa rồi hô quân
tiến vào.
Cùng
với tiền đạo của nhẩy dù, trung đoàn
15 bắt tay với lính pḥng thủ An Lộc. Sau khi B́nh
Long trở thành B́nh Long Anh Dũng, ông Thiệu hứa
cho mổi người lên 1 cấp. Trung tá Hồ
Ngọc Cẩn ngoài 30 tuổi đeo lon đại tá
trở về trong vinh quang tại bản doanh Sa Đéc.
Rồi ông được đưa về làm tiểu
khu trưởng Chương Thiện. Vùng đất này
là sinh quán của ông ngày xưa. Cho đến 30 tháng
4-1975 Sài G̣n đă đầu hàng, nhưng Chương
Thiện chưa nhận được lệnh Cần
Thơ nên Chương Thiện chưa chịu hàng.
Chiều 29 sang 30 tháng 4, tiểu khu trưởng vẫn
c̣n bay trực thăng chỉ huy. Khi radio Sài G̣n tiếp
vận về tin buông súng, các đơn vị bên ta ră
ngũ.
Lính
tráng từ tiểu khu và dinh tỉnh trưởng tan hàng,
đại tá tiểu khu trưởng Hồ Ngọc
Cẩn bị lính cộng sản vây quanh khi c̣n ngồi
trên xe Jeep với vũ khí, quân phục cấp bậc
đầy đủ. Câu chuyện về giờ phút
cuối cùng của người chồng, đă
được người vợ kể lại cho chúng
tôi. Thực là một kỷ niệm hết sức bi
thảm.
Giây phút cuối của Chương Thiện,
Bà Cẩn với âm hưởng của miền quê
Thủ Đức kể lại qua điện thoại.
Cô Cảnh nói rằng suốt cuộc đời chưa
ai hỏi thăm người thiếu phụ Thủ
Đức về một thời để yêu và
một thời để chết. Bà nói: “Kể
lại cho bác rơ, những ngày cuối cùng nhà em vẫn
hành quân. Đánh nhau ngay trong tiểu khu. Anh Cẩn
vẫn c̣n bay hành quân. Nhà bị pháo kích.
Tuy
gọi là dinh tỉnh trưởng nhưng cũng
chỉ là ngôi nhà thường. Chiều 30 tháng 4 mẹ
con em theo các chú lính chạy ra ngoài. Đi lẫn vào dân.
Ở Chương Thiện không ai biết em là vợ
tỉnh trưởng. Ai cũng tưởng là vợ lính.
Từ xa ngó lại mẹ con em thấy anh Cẩn bị
chúng bắt giải đi.
Bà con kéo mẹ con em t́m đường chạy về
Cần Thơ. Chú lính nói rằng bà không đem con
chạy đi chúng nó bắt th́ khổ. Em dẫn
thằng con nhỏ chạy bộ. Mẹ con vừa đi
vừa khóc. H́nh ảnh cuối cùng thằng con hơn
10 tuổi nh́n thấy bố ngồi trên xe Jeep, Việt
cộng cầm súng vây quanh. Bước xuống xe, anh
không chống cự, không vùng vằng, không nói năng.
Đưa mắt nh́n về phía dân ở xa, giơ tay
phất nhẹ. Như một dấu hiệu mơ
hồ cho vợ con. Chạy đi. Đó là h́nh ảnh
cuối cùng đă gần 40 năm qua.
Từ đó đến nay mẹ con không bao giờ
gặp lại. Thân nhân bên anh Cẩn, mẹ và các
chị giữ không cho em và con trai ra mặt. Sợ
bị bắt. Được tin anh ra ṭa nhận án
tử h́nh. Rồi tin anh bị xử bắn. Thời
gian anh bị giam gia đ́nh bên anh có đi tiếp
tế nhưng không thấy mặt. Chỉ giao tiếp
tế cho công an rồi về. Hôm anh bị bắn
ở sân vận động Cần Thơ, gia đ́nh cũng
không ai được báo tin riêng, nhưng tất
cả dân Tây Đô đều biết. Mỗi nhà
được loan báo gửi một người đi
coi.
Bà chị họ đi xem thằng em bị bắn.
Chị kể lại là không khí im lặng. Từ xa, nh́n
qua nước mắt và nín thở. Chị thấy chú
Cẩn mặc quần áo thường dân tỏ ư không
cần bịt mắt. Nhưng bọn cộng sản
vẫn bịt mắt. Bác hỏi em, bà chị có kể
lại rơ ràng ngày xử bắn 14 tháng 8 năm 1975.
Mỗi lần nói đến là chị em lại khóc nên
cũng không có ǵ mà kể lại. Chúng bịt mồm,
bịt mắt nên anh Cẩn đâu có nói năng ǵ
được.
Suốt
cuộc đời đi đánh nhau anh vẫn lầm ĺ
ít nói như vậy. Vẫn lầm ĺ chịu bị
bắt, không giơ tay đầu hàng, không khai báo, không
nói năng ǵ cho đến chết. Anh làm trung đội
trưởng, đại đội trưởng,
tiểu đoàn trưởng, trung đoàn trưởng
rồi đến tiểu khu trưởng. Báo chí, anh em
nói ǵ th́ nói, anh Cẩn chả nói ǵ hết.
Bác hỏi em là mồ mả ra sao. Em và con về nhà
mẹ ở Thủ Đức. Gia đ́nh không cho em ra mặt. Bà chị và mẹ anh
Cẩn đi xin xác không được. Chúng đem chôn
ở phía sau Trung tâm nhập ngũ Cần Thơ.
Mấy năm sau mới xin được đem về
Rạch Giá. Rồi đến khi khu này bị giải
tỏa nên lại hỏa thiêu đem tro cốt về nhà
ông chú bên Long Xuyên.
Ngày nay, em nói để bác mừng là sau khi vượt
biên qua Mỹ em đă đưa di hài anh Cẩn qua bên
này. Anh Cẩn bây giờ cũng đoàn tụ bên
Mỹ với gia đ́nh. “
- “Cô đi năm nào”, tôi hỏi bà Cẩn.
- “Mẹ con em ở Thủ Đức ba năm sau 75.
Đến 78 th́ vượt biên qua Pulo Bidong. Ở
trại 8 tháng th́ bà con bảo trợ qua Mỹ. Qua bên
này ḿnh chả biết ai, không ai biết ḿnh. Cũng như
bao nhiêu thuyền nhân, mẹ con ở với nhau. Em
đi làm nghề may, rồi đi bán quán cho tiệm
Mỹ. Bây giờ cháu trai duy nhất của anh Cẩn
đă có gia đ́nh sinh được 2 con.”
Chuyện đời người vợ lính thời chinh
chiến với kết thúc bi thảm và anh hùng, tôi nghe
kể lại thấy ḷng xót xa lắng đọng.Tôi
bèn quay qua hỏi chị Cẩn sang đề tài khác:
- “Năy giờ nói toàn chuyện buồn, cô nhớ
lại xem suốt đời từ đám cưới
cho tới 75, cô có những kỷ niệm nào vui không.”
Bà Cẩn ngừng lại suy nghĩ:
- “Em thấy năm nào tháng nào cũng vậy thôi. Toàn
lo việc nhà, nội trợ nuôi con. Anh Cẩn đi
đâu th́ mẹ con cũng đi theo. Từ trại gia
binh đến cư xá sĩ quan. Chúng em không có nhà riêng,
không có xe hơi, không có xe gắn máy. Từ Sa Đéc
trung đoàn 15 qua đến tiểu khu Chương
Thiện, toàn là ở trại lính”.
Tôi hỏi tiếp:
- “Cô có đi dự tiệc tùng, mừng lên lon, thăng
cấp, dạ hội ǵ không?”.
- “Không, em chả có đi đâu. Ở Chương
Thiện em cũng không đi chợ. Dân chúng cũng không
biết em là ai. Mua bán ǵ em về Cần Thơ, đông
người, cũng chả ai biết em là ai. Em cũng
không có nhà cửa nên cũng không mua sắm đồ
đạc. Lương nhà binh cũng chẳng có là bao.
Em cũng không ăn diện nên chẳng có nhiều
quần áo.
Năm 1972 ở An Lộc về, anh Cẩn mang lon
đại tá không biết nghĩ sao anh nói với em,
vợ chồng chụp được một tấm h́nh
kỷ niệm. Đây là tấm h́nh gần như duy
nhất. Xin bác dùng tấm h́nh này của nhà em mà để
lên tấm bia lịch sử”.
Tôi nói rằng, tấm h́nh của cô và anh Cẩn rơ ràng
và đẹp lắm. Hoàng Mộng Thu có đưa cho tôi
xem. Chúng tôi sẽ dùng h́nh này. Nhưng tôi vẫn
gặng hỏi:
- “Thế bao nhiêu lần anh thăng cấp cô có
dự lễ gắn lon không?”.
- ” Em đâu có biết. Chỉ thấy anh Cẩn đi
về đeo lon mới rồi cười cười. Cũng
có thể gọi là những giây phút hạnh phúc
của đời nhà binh”.
- “Thế cô chú ở Thủ Đức có khi nào đi
chơi Vũng Tàu tắm biển không?”.
Bà Cẩn thật thà kể rằng:
- “Khi anh Cẩn học ở Đồng Đế th́
em và con có ra thăm Nha Trang nên thấy biển. C̣n chưa
bao giờ được đi với anh Cẩn ra Vũng
Tàu. Sau này đến khi vượt biên th́ mẹ con em
mới thấy biển Vũng Tàu…”
Trong
số một triệu chiến binh Việt Nam Cộng Ḥa,
dường như sĩ quan, anh nào cũng có 1 lần
đi với vợ con hay người yêu trên băi
biển Vũng Tàu. Chỉ có hàng binh sĩ, chỉ
những người lính là chưa có dịp. Hồ
Ngọc Cẩn ở Rạch Giá suốt đời chưa
đem vợ Thủ Đức đi Vũng Tàu. V́
vậy chị Cẩn suốt đời vẫn chỉ
là vợ lính.
Trong quân đội, dù là tướng tá hay sĩ quan,
anh nào mà chả có thời làm lính. Sau đó mới làm
quan. Chỉ riêng cô Nguyễn thị Cảnh, vợ
đại tá Hồ Ngọc Cẩn là người đóng
vai vợ lính suốt đời. Những ngày vui
nhất của chị là thời gian được làm
vợ anh trung sĩ hiền lành của trường
bộ binh Thủ Đức. Ngày đó đă xa rồi
hơn nửa thế kỷ, ở bên kia địa
cầu, trên ngọn đồi Tăng Nhơn Phú, có
vợ chồng anh lính trẻ mỗi sáng chủ
nhật cầm tay nhau để đi lễ nhà thờ.
|