Sát na

nguyễn minh phúc

          Mẹ tôi theo đạo Phật. Khi tôi còn nhỏ, mỗi lần đi chùa, bà thường dẫn tôi theo. Tôi thật ra lúc ấy còn quá nhỏ, theo mẹ chỉ để cho bà vui chứ ngồi hàng giờ kinh kệ riết tôi cũng chán, tay chân ngọ ngoạy, trông mẹ gõ mỏ tụng niệm mau cho xong để còn chạy ra sân chùa chơi. Quê tôi, hình như chùa nào cũng trồng cây bồ đề, loại cây sum suê lá và rễ bò ngoằn ngoèo như những con rắn. Tôi nghe mẹ tôi kể ngày xưa đức Phật đắc đạo ngay dưới gốc bồ đề nên thiêng lắm. Ai cần gì cầu đức Như Lai cứ đến gốc bồ đề mà khấn thì sớm muộn gì cũng được như ý. Tôi tin lời mẹ, mỗi lần sắp đến kì thi, lại trốn mẹ đến gốc bồ đề. Tôi xin Phật Tổ phù trợ tôi học bài mau thuộc, làm bài điểm mười… Không biết Phật có chứng lời khấn của tôi không nhưng nhiều lần tôi cũng đạt điểm cao. Vậy là, tôi lại ra gốc bồ đề, hái vài lá cây thả xuống cái giếng sâu cạnh chùa tạ Phật… Đó cũng là cách tạ ơn Như Lai che chở, độ trì, mẹ tôi bảo vậy…

Nhiều lần theo mẹ đi chùa, mấy sư nhẵn mặt tôi. Vốn nghịch phá, tôi thường bị mấy chủ tiểu rượt bắt mỗi lần tôi hái sen trộm hoặc lên mấy cây nhãn lồng trồng trước chùa bứt lá. Các chú bắt rồi giao tôi cho một sư lớn tuổi thường tịnh ở nhà trong mà mấy chú gọi là sư cả. Sư cả có gương mặt hiền lành, phúc hậu, giọng nói từ tốn, nhỏ nhẹ. Lần gặp sư đầu tiên, tôi sợ đái ra quần, cứ tưởng sẽ nếm mùi roi mây hay ít ra cũng mét đến tai mẹ tôi thì khốn. Nhưng may quá! Sư cả chẳng nói chẳng rằng cứ vuốt ve đầu tóc tổ quạ, khét nắng của tôi, thầm thì bên tai tôi câu nói nhẹ như gió thổi:

- Con tên gì? Đã học đến lớp mấy? Thầy thấy gương mặt con thông minh, chắc học giỏi. Ráng lo học, con nhé! Và tu tâm, tích đức. Đời này không gì quý hơn sống hiền đức, lấy giữ làm lành, gieo nhân lành ắt gặp quả tốt … Con nên theo mẹ đi chùa, kiến Phật, cúng dường… Công đức lớn lắm, con ơi!

Sư cả nói chuyện với tôi cứ y như tâm sự cùng người lớn. Tôi chẳng hiểu gì nhiều lời sư dạy nhưng trong bụng rất khoái nghe sư nói. Một lát sư còn lấy chuối cho tôi ăn. Sư dặn:

- Con có việc gì cứ đến thầy chơi. Có dịp, thầy sẽ kể chuyện cho con nghe. Tuổi thơ của thầy trôi qua dưới gốc cây bồ đề. Thầy muốn nhìn thấy con, nghe con nói. Âu cũng là cái duyên của thầy.

Nhiều lần theo mẹ ghé chùa, tôi thường đến thăm sư cụ. Riết rồi quen, cứ một hai tuần không gặp sư, tôi lại nhớ. Tôi thích được nghe sư nói, nhìn sư cười. Sư dường như cũng mến tôi. Mỗi khi đi chùa không có tôi, sư ra tận chánh điện gặp mẹ nhắc lần sau cho tôi đi theo cho sư gặp. Một già một trẻ tâm đắc, có khi ngồi nói hàng giờ không hết chuyện.

Tôi có bao nhiêu điều muốn hỏi. Điều gì sư cũng giải thích cặn kẽ, từ chuyện học hành ở trường ở lớp đến những chiếc lá bồ đề mầu nhiệm trong câu chuyện kể của mẹ tôi. Có lần, tôi cắc cớ hỏi:

- Bạch thầy! Con không hiểu khi nào thì thầy đi hết đoạn đường tu hành của mình. Giống như Tam Tạng, Tôn hành Giả trong truyện Tây du ký mà con đã được đọc ấy. Bởi vì, theo con hiểu, muốn đắc đạo thành Phật đâu phải là chuyện dễ.

- Đúng! Chuyện ấy trăm khó, ngàn khó. Thầy đã và sẽ phải đi nhiều khi đến hết cuộc đời mình mà chưa đạt đến cõi niết bàn của Phật. Có người dốc tâm tu niệm, lòng thành rộng tợ biển, y quyết lớn tợ non nhưng đến lúc nhắm mắt xuôi tay vẫn chưa thành chánh quả. Âu phải có duyên cơ với Phật, phải có lần nào trong đời ngộ ra chỗ tinh diệu của đạo pháp. Ừ! Phải có một sát na xuất hiện, cái sát na chỉ lóe lên một lần trong đời…

- Sát na là gì, bạch thầy, tôi tròn mắt hỏi.

Sư cụ từ tốn trả lời:

- Có thể thầy giải thích con cũng không hiểu. Thôi, cứ nghĩ thế này: Đó là từ nhà Phật để chỉ một chớp mắt, một khắc lóe sáng, một khoảng thời gian nhanh hơn gấp triệu lần một giây đồng hồ… Trong khắc giờ ấy, nếu có cơ duyên và rộng đường tu, ta sẽ ngộ, tức là ta đắc đạo… Cái khắc giờ ấy, đã là con Phật, ai cũng mơ bắt gặp…

- Con có khi náo gặp cái sát na ấy không, bạch thầy?

- Nếu như con có duyên với Phật, sư cụ lim dim đôi mắt.

Trong ký ức non nớt của mình hồi ấy, tôi miên man trôi trong những huyền thoại mà tôi hàng tin là có thật mỗi lần ngồi cạnh sư… Tôi ngỡ như được chở che, yên bình mãi bên cạnh mẹ, cạnh sư, cạnh cây bồ đề đầy những phép mầu. Tôi tin cái sát na vi diệu mà sư cụ kể sẽ xuất hiện một lần nào đó trong đời tôi, cái sát na nhanh hơn một triệu lần ánh chớp…

***

Nhưng rồi tôi lớn lên trong cuộc đời đầy bão giông. Ba tôi mất, mẹ tôi buồn khổ, đau ốm hoài rồi cũng mất vài năm sau đó. Tôi bị ném ra đường khi mới vừa mười sáu tuổi. Thực tế đầy cay đắng, phũ phàng trôi trước tôi trong từng miếng cơm ăn, từng manh áo mặc. Tôi làm đủ thứ nghề để sống. Bán báo, đánh giày, thức suốt đêm sắp hàng ở quầy bán vé của bến xe bán chỗ, làm cu li, rửa chén… Nói tóm lại, tôi trượt dài trên con đường mưu sinh đầy mồ hôi và nước mắt, miễn đó là nghề lương thiện. Sống chung quanh những kẻ bụi đời, những ả giang hồ thập thành tứ xứ có lần tôi suýt vấp ngã. Nhưng hình như trời Phật còn thương tôi, cứ mỗi lần như vậy, tôi lại nhớ lời dặn của vị sư già. Tôi nhớ đến lời dặn của mẹ tôi, cây bồ đề mầu nhiệm, đến cái sát na vi diệu nào đó mà tôi chưa bao giờ chạm tay tới trong đời…

Chiều nay, sau một ngày kiếm ăn vất vả, tôi mệt mỏi lê trở về xóm ổ chuột của mình. Hình như tôi lên cơn sốt, đầu nặng trịch, môi khô khốc, thân thể mỏi nhừ. Tôi đã quen chịu đựng một mình như thế từ nhiều năm qua. Mỗi lần gặp khó khăn, trắc trở gì tôi đều niệm Phật. Bao năm trời lăn lóc sống giữa đời, giờ tôi đã là chàng trai hai mươi tuổi. Tưởng chừng như không qua nỗi những vất vả lo toan, những buồn khổ kiếp người nhưng rồi cuối cùng tôi cũng qua được. Nhiều khi, tôi thấy mình như lớn hẳn ra, già dặn trước tuổi.

Nhưng chiều nay, tôi bỗng thấy cô đơn đến lạ lùng. Không có ai trong cuộc đời tôi cả. Cha mẹ tôi, sư cụ, bạn bè , người thân, cả những lá bồ đề hình trái tim dường như tan biến đi đâu hết. Cơn sốt quật ngã không thương tiếc làm tôi thiếp đi, không gượng dậy được, chẳng biết gì nữa.

- Anh đã tỉnh dậy rồi! May quá! Em không biết phải làm sao? Tiếng một cô gái vang lên trên đầu chiếu tôi nằm.

Tôi mở mắt nhìn. Một màn trắng đục lướt qua rồi sau đó tan biến dần đủ cho tôi nhìn thấy ai đang đứng trước mặt mình. Hóa ra là Hạnh, tên cô gái cùng ở khu ổ chuột với tôi. Cô làm gái điếm. Hàng đêm, mỗi khi đi đâu về, qua ngang con hẻm, tôi thường gặp cô rước khách ở đó. Hạnh thường gật đầu chào nhưng tôi chỉ mỉm cười chiếu lệ. Thật ra, tôi không thích giao du với mấy ả giang hồ dù nghe Hạnh nói buộc phải làm cái nghề mạt hạng này để nuôi mẹ và hai đứa em nhỏ.

- Tôi đang ở đâu đây? Hình như tôi bị sốt rồi mê man luôn thì phải? Tôi hỏi sau khi đã định thần nhìn kỹ cô gái tốt bụng.

- Anh nằm đây đã một ngày hơn. Hôm qua anh bị sốt nặng rồi ngả ra bất tỉnh nằm ở đầu hẻm. Đây là chỗ của em. Mẹ em bảo mang anh về đây để tiện chăm sóc cho anh. Bà ấy nói anh ở một mình, không ai lo, tội nghiệp… Hạnh ngập ngừng một lát mới nói tiếp… Em thì anh biết đó, còn việc gì đâu mà phải ngại. Hơn nữa, dù sao chúng ta cũng là hàng xóm với nhau.

Một lát, tôi nghe tiếng xoong nồi, tiếng nước sôi trên bếp và mùi lá xông thoang thoảng. Hạnh đứng lên đem ra nồi nước xông ngun ngút khói, bảo tôi trùm kín người. Chỉ một lát, tôi đã khỏe hẳn. Sau đó cô còn bắt tôi ăn một tô cháo nóng. Mồ hôi vã ra ướt đầm dưới làn áo tôi.

- Em sợ quá! Anh nóng sốt, bất tỉnh rồi mê sảng suốt mấy tiếng đồng hồ. Mẹ bảo ra chợ mua nắm lá xông. Xui cho em, không còn chỗ nào bán lá. Em bứt đại nắm lá bồ đề trước chùa gần đây và thêm mấy lá hương nhu, vài củ sả… Thấy anh tỉnh dậy, em mừng quá. Hạnh kể với ánh mắt rạng rỡ.

Tôi không biết nói sao ngoài lời cảm ơn mẹ con Hạnh. Cả những chiếc lá bồ đề đã chở che tôi từ những con khó khăn, hoạn nạn trong đời. Tôi chợt nhớ đến mẹ tôi, đến sư cụ già, đến ngôi chùa mà tôi vẫn thường thả lá bồ đề xuống giếng.

-Thế mẹ Hạnh đâu rồi? Tôi hỏi. Cả mấy đứa em nữa!

- Mẹ hôm nay phải đi lượm bọc vì nay em không đi làm. Hai đứa em đi đánh giầy từ sớm. Anh cũng biết em mà. Không làm một ngày là rối cả lên. Nhưng thôi! Đừng nghĩ đến điều ấy! Anh lo dưỡng sức cho bớt bệnh. Ở nhà em một hai ngày thì em cũng chẳng nghèo hơn đâu! Bỗng dưng Hạnh kề tai tôi nói nhỏ. Không hiểu sao, em lại mến anh.

Từ trong lòng tôi bỗng nhiên dấy lên điều gì không tả được. Những rung động mãnh liệt vừa xúc động, vừa tủi thân… Từ khi mẹ tôi mất, đâu có ai săn sóc cho tôi như thế này… Cổ họng tôi nghèn nghẹn… Và cũng không hiểu vì sao tôi rơm rớm nước mắt. Trước mắt tôi, bỗng nhiên Hạnh hiện lên thật rạng rỡ. Cô không còn là cô gái đứng đường mà tôi vẫn thường gặp hàng đêm. Đôi mắt này, mái tóc kia, cánh mũi nọ… sáng lòa trong tôi như một ánh chớp. Không! Nhanh hơn một ngàn lần ánh chớp. Tôi như không còn tin ở mắt mình. Có phải cái sát na ngày nào sư cụ nói với tôi là đây. Thôi thì tôi không có duyên với đức Phật nhưng bù lại tôi gặp Hạnh. Một tình yêu chân thành lóe sáng thì tình yêu nào cũng đưa ta tới bờ hạnh phúc, phải không, bạch thầy!

Tôi mơ hồ thấy sư cụ lim dim đôi mắt. Hình như thầy còn nhìn tôi, gật đầu…

***

… Không lâu sau đó là đám cưới của tôi và Hạnh. Chúng tôi cùng đến ngôi chùa gần nơi tôi ở để viếng Phật. Tôi ra cây bồ đề, hái vài lá rồi đem ra giếng cạnh chùa thả xuống dưới dòng nước… Tôi tin sự thành tâm của mình sẽ được Phật trời chứng giám và tôi muốn tạ ơn Người về hạnh phúc mà tôi vừa có được cùng Hạnh hôm nay.

Trên chánh điện lung linh ánh nến, tôi nghiệm ra sự huyền diệu của kiếp người. Hóa ra, hạnh phúc chẳng ở đâu xa. Thiện căn con người cũng ở tại mỗi tâm tánh. Có lẽ, trên con đường về cõi niết bàn của Phật dành cho chúng sinh còn mang một ý nghĩa vi diệu mà chỉ có ai đó có duyên cơ một lần trong đời sẽ ngộ ra trong một vầng sáng trắng. Nó xuất hiện và biến đi nhanh hơn một triệu lần khắc giờ trần gian.

Chỉ trong sát na đó, tôi đã hiểu được sự nhiệm mầu và linh diệu của tình yêu bên cô gái và tấm lòng mà tôi yêu quý ./.

nguyễn minh phúc

Trở lại