Chiến
tranh Ukraine và “Chủ nghĩa có lợi” (Phần 2)
Dũng Vũ
Thái
độ của quốc tế
Nga xâm lược
Ukraine khiến dư luận quốc tế giận
dữ. Liên Hiệp Quốc đă tổ chức
biểu quyết lên án Nga đến 5 lần và mọi
lần đều chiếm đa số, trong đó
gồm cả những nước thân Nga.
Mặc dù lên án Nga
nhưng ít ai nhiệt t́nh giúp Ukraine tự vệ.
Những nước giúp Ukraine tự vệ đáng
kể nhất là Mỹ, Anh, Ba Lan. Tính theo tổng
sản lượng quốc gia (GNP), th́ các nước
“anh em” Đông Âu cũ (Ba Lan, Tiệp, Slovakia, Romania,
Croatia, Latvia, Lithuania, Estonia, …) lại là những người
giúp Ukraine nhiều hơn hết.
Viện
trợ quân sự cho Ukraine (tháng 1-2023). Nguồn: FOCUS
online – Quelle: IfW Kiel
Viện
trợ quân sự cho Ukraine tính theo GNP quốc gia (tháng
1-2023). Nguồn: FOCUS online – Quelle: IfW Kiel
Nh́n
tổng quát, phần lớn các nước giúp đỡ
Ukraine đều có giới hạn. Đáng ngạc nhiên
là NATO, EU lẫn những nước lớn tiêu
biểu như Đức, Pháp, Ư, … không tạo
được ấn tượng giúp Ukraine tự
vệ nhiệt t́nh như Mỹ. Tại sao?
Chủ
nghĩa có lợi quốc tế
NATO tuy nằm sát
Ukraine nhưng không dám viện trợ quân sự
nhiều cho Ukraine v́ sợ Putin xem ḿnh là kẻ tham
chiến và sẽ đánh. Sự giúp đỡ khá
hời hợt, chậm chạp, gần như chỉ thông
qua tư cách cá nhân của các thành viên.
Khối EU to lớn
tựa vậy, xưa nay “làm ăn buôn bán kiếm
lời” là chính, thỉnh thoảng chống kẻ chà
đạp nhân quyền, áp bức thường dân
chỉ bằng lời nói. Sự giúp đỡ Ukraine
mang tính cách nhân đạo nhiều hơn quân sự nhưng
cũng không bằng các nước Đông Âu dẫu
họ nghèo hơn.
Những nước
lớn EU (Đức, Pháp, Ư, …) cũng thụ động,
nổi bật là Đức. Nước Đức
được ví như đầu tàu của Âu châu và
giữ một vai tṛ quan trọng đối với Nga,
đáng lẽ phải tích cực giúp Ukraine tự
vệ, nhưng không.
Cùng lối cư
xử giống NATO, Đức không dám để Putin
xem ḿnh là kẻ tham chiến, nên chỉ giúp Ukraine
vừa phải, miễn cưỡng và luôn luôn hỏi
ư kiến đồng minh trước khi làm việc ǵ.
Suốt một năm chiến tranh, ông Thủ tướng
Scholz và đảng SPD của ông ta đă chăm
chỉ đóng vở kịch “câu giờ” không
muốn giao cho Ukraine loại chiến xa Leopard 2 mạnh
mẽ, giúp Ukraine tự vệ tốt hơn, mặc cho
dư luận quốc tế măi khẩn nài. Khí giới
dành cho Ukraine phần th́ hư hỏng, phần th́
lạc hậu, phần th́ của Liên Xô lấy từ
kho dự trữ của Đông Đức cũ. Vài ba
loại vũ khí tối tân của Đức gửi
cho Ukraine chỉ dùng để … thử nghiệm.
“Đơn
giản là có máu đổ ở Ukraine, chúng ta biết
điều đó. Chúng ta đă bỏ rơi người
dân Ukraine […] và
đó là trách nhiệm của chính sách lừng
khừng của ông Thủ tướng“,
Wadephul, chính trị gia quốc pḥng của đảng
CDU đă chỉ trích Scholz như thế [8].
Ảnh:
Một người lính đang chờ đưa tới
một bệnh viện gần Bakhmut, Ukraine. Nguồn:
Anadolu Agency/Getty Images
Nhiều
người tự hỏi, tại sao 20 năm qua, Đức
có một mối quan hệ tốt đẹp với
Nga, đùng một cái th́ từ bỏ. 20 năm qua
Đức đă làm ǵ với Nga?
Trên thực tế,
Đức chỉ muốn xuất cảng nhiều qua
Nga, đầu tư làm ăn và mua dầu khí rẻ.
Những dấu vết c̣n đó là hai đường
dẫn khí Nord Stream 1 và 2 vừa bị đặt bom. Cái
chủ nghĩa có lợi của hai vị cựu
Thủ tướng Đức Schröder và Merkel – như
một con dao hai lưỡi mà Mỹ thường xuyên
cảnh báo – dễ khiến Đức rơi vào
bẫy lệ thuộc Nga nếu chỉ ưa chuộng
dầu khí rẻ tiền có thể có lợi cho người
Đức nhưng nguy hiểm cho người khác.
Quả thực, khi
đồ án Nord Stream 2 vừa hoàn tất, bà Thủ tướng
Đức Merkel vừa măn nhiệm, Putin biết Đức
đă sập bẫy, bèn đánh Ukraine ngay lập
tức, với suy nghĩ chấp Đức là nước
giàu mạnh nhất Âu châu, cũng chẳng làm
được ǵ Nga. Đa số người Đức
ủng hộ người Ukraine chống lại Putin, nhưng
ông Schröder vẫn chung thủy với người
bạn thân thiết Putin của ḿnh, vẫn muốn
Đức mua dầu khí rẻ của Nga. Người
Đức không cần dầu khí của Nga nữa và
muốn đảng SPD khai trừ ông Schröder ra khỏi
đảng. Nhưng đảng SPD không làm.
“Thật
là thảm hại khi không chịu lắng nghe tiếng nói
của những nước biết rơ [con người]
Putin. Những kẻ được trao quyền như
Gerhard Schröder đă khiến Âu châu lệ thuộc vào
Nga và khiến cả lục địa gặp nguy
hiểm“, thủ tướng Ba Lan Mateusz
Morawiecki đă cáo buộc cựu Thủ tướng
Schröder gây nguy hiểm cho sự tồn vong của Âu châu
với chính sách thân Nga của ông ta như thế [9].
Cái chủ nghĩa
có lợi của Đức c̣n có mặt ở
nhiều nơi khác, điển h́nh là Trung Quốc.
Đức luôn chỉ trích kẻ vi phạm nhân
quyền và không muốn “làm ăn” với kẻ
ấy nhưng Trung Quốc lại chính là kẻ ấy.
Kẻ ấy đă thẳng tay cưỡng bức lao
động, tẩy năo, triệt sản người Duy
Ngô Nhĩ nhưng Đức vẫn thoải mái “làm
ăn”. Không những thế mà c̣n chấp nhận
chuyển giao công nghệ. Hậu quả là sau bao năm,
Trung Quốc nắm được kỹ thuật,
tự chế tạo được nhiều thứ,
để từ vị thế một đối tác,
Trung Quốc trở thành một đối thủ
cạnh tranh khiến nhiều công ty Đức bị phá
sản hay thua lỗ và bị Trung Quốc mua đứt.
Càng nguy hiểm nữa là nhờ nắm được
kỹ thuật, Trung Quốc ngày càng hung hăng và
trở thành một mối đe dọa toàn cầu,
đặc biệt là đối với vùng biển
Đông và những nước láng giềng tại vùng
Đông Nam Á, nhất là Việt Nam.
Không những Đức,
Pháp cũng là ông hoàng của chủ nghĩa chủ ḥa
và chủ nghĩa có lợi. Pháp nằm trong EU, tuy không
hùng mạnh bằng Đức, nhưng muốn dẫn
dắt Âu châu và biến Âu châu thành một “siêu cường”
bên cạnh Mỹ và Trung Quốc theo lư thuyết
“chiến lược tự chủ” (autonomous strategy)
của Tổng thống Pháp Macron. Macron kêu gọi “làm
ăn”, đặc biệt với Trung Quốc, đừng
nên can thiệp vào chuyện nội bộ nuớc khác,
ví dụ chuyện Đài Loan-Trung Quốc, chẳng có
lợi lộc ǵ cho ḿnh [10]. Điều đó cắt
nghĩa tại sao Macron hời hợt với chuyện
Nga xâm lược Ukraine. Dẫu vậy Macron vẫn
tự tin ḿnh có thể “khuyên nhủ” Putin để
giải quyết vấn đề một cách êm
thắm và ông đă tới tận Moscow, và được
Putin tiếp chuyện bên một cái bàn bầu dục dài
6 thước, mỗi người ngồi mỗi đầu.
Kết quả là con số không, Macron lặng lẽ ra
về và tiếp tục gọi điện thoại
“khuyên nhủ” Putin. “Khuyên nhủ” măi nhưng Putin
vẫn phớt lờ.
Suốt cuộc
chiến Ukraine, Macron đă không tận t́nh giúp Ukraine
tự vệ, giống Scholz, cũng không mong Ukraine
thắng trận, nhưng mong nhận được
nhiều hợp đồng tái thiết Ukraine sau
chiến tranh.
Chủ nghĩa có
lợi c̣n thấy ở các nước “trung lập”
đă bỏ phiếu trắng tại Liên Hiệp
Quốc, không lên án Nga xâm lược Ukraine, đi ngược
lại số đông. Một trong những lư do chính là
họ xem Nga là một “cây xăng giá rẻ” và cũng
là nơi bán vũ khí “giá phải chăng”. Vài nước
nhỏ, hoặc v́ t́nh cảm, hoặc v́ bị lệ
thuộc vào Nga cũng bỏ phiếu trắng, trong
đó có Việt Nam.
Những nước
lên án và cấm vận Nga thừa biết ḿnh cũng
bị thiệt tḥi lây nhưng v́ lương tâm,
họ chấp nhận và cảm thấy bất măn
đối với những nước thủ lợi.
Điều này có thể dẫn đến một
sự trừng phạt tai hại, đặc biệt cho
các nước nhỏ đang cần buôn bán với Tây
phương. Một cảnh báo cụ thể đă
xảy ra cho Trung Quốc: Chủ tịch Ủy ban EU
Ursula von der Leyen vừa tuyên bố, quan hệ giữa EU
và Trung Quốc trong tương lai sẽ được
quyết định tùy vào quan điểm của Trung
Quốc về cuộc chiến Ukraine [11].
________________
Tài
liệu tham khảo:
[9] https://www.welt.de/themen/mateusz-morawiecki/
[10] https://www.bqprime.com/politics/macron-says-europe-must-develop-its-own-autonomy-separate-from-us