Tuổi Học
Tṛ |
Tác
giả: Tôn
Thất Phú Sĩ Đệ
Nhị
Năm nay tôi thấy ḿnh thật sự lớn . Đệ
Nhị lớn nhất trong trường rồi c̣n chi
, cuối năm hy vọng thành ông tú một , ngày khai
giảng , 4 lớp Đệ Nhị sắp hàng
cạnh văn pḥng , bộ đồng phục áo
trắng quần xanh , đứa nào mặt mày cũng
vênh vênh , tôi đứng thẳng người , ưỡn
ngực ra , áo quần me tôi ủi láng cón , có góc có
cạnh , đôi giày mới mua hôm qua , giày mới quá
nên đi cái chân cà nhắt , nhưng vẫn cố
nhịn đau , đứng cho thẳng , đi cho ngay ,
làm điệu một tí cho có dáng oai vệ , nh́n
quanh toàn là em cả , 4 lớp Đệ thất
mới vào , không đáng kể , Đệ lục con
nít quá , Đệ Tứ hơi lơn lớn , Đệ
Tam c̣n thua ḿnh một lớp , nói theo chuyện Tàu , chúng
tôi là HUYNH TRƯỞNG , tất cả là ĐỆ. Năm
nay hội đồng Giám khảo kỳ thi tú tài 1
lần đầu tiên tổ chức tại Đà
Nẵng , lại một lần nữa thầy Hiệu
Trưởng khuyến khích phải đậu
nhiều , đậu hết để đem danh
dự cho Trường . Niềm háo hức tràn
ngập nhưng cũng có một cái ǵ buồn
buồn chen vào tâm tư , sang năm phải giă từ
, muốn tiếp tục học Đệ Nhất
phải vào SaiGon hay ra Huế , hay có người
phải bỏ học ra đi .
Em không nghe mùa Thu .
Thế rồi sách vỡ , chỗ nào cũng đầy
tên người yêu , vừa mới yêu đă đau khổ
, thất t́nh và trái tim rớm máu . Chúng tôi giờ đây một chân trong lớp học , một chân nơi chiến trường , thi hỏng tú tài 1 , tú tài 2 , ở lại một phân khoa Đại Học là cùng nhau hát Biệt Kinh Kỳ :
Bạn ơi , Quan Hà xin cạn chén ly bôi , ngày mai tôi
đă ... đă đi xa rồi , Thành Đô lưu
luyến chắn bước chân tôi , trước giờ
chia tay , mấy ai không bồi hồi , nhớ về Thành
Đô nắm tay ta mừng nhau ... Vào lúc này khu vườn hoa Diên Hồng ngay trung tâm thành phố đă xây cất xong , biến thành khu thương măi sầm uất , các cửa hàng h́nh lục giác ( kiosque ) mọc lên san sát , khu Chợ Mới , Chợ Cồn được sửa sang lai , rộng va đẹp hơn , các chiến hạm của Hải Quân VNCH , vào tận đến cầu tàu Toà Thị Chính Đà Nẵng , các thương thuyền càng ngày càng nhiều thả neo ngoài cửa biển Tiên Sa , qua cầu Trịnh Minh Thế , con đường dài chạy qua Sơn Chà tráng nhựa thẳng băng , hai bên đường xuất hiện những khu dân cư đông đúc , thắng cảnh Non Nước được trùng tu , thành phố Đà Nẵng vươn lên , đổi thay rất nhiều biến thành một thành phố lớn bậc nhất sau Thủ Đô SaiGon , Trường trung học tư thục mở ra rất nhiều , trường Sao Mai , Nguyễn công Trứ , Phan Thanh Giản , Tầy Hồ ... , người Hoa có trường Thọ Nhân , có đội bóng rỗ vô địch Đà Nẵng , nhưng vào năm nay ( 1960 ) đă bị đội bóng rỗ Phan châu Trinh hạ khi vào chung kết cúp Trung học Quảng Nam Đà Nẵng gọi tắt là Quăng Đà. Sở dĩ tôi ṿng vo như vậy , bởi v́ hết niên khoá này tôi phải xa trường ,v́ trường tôi không có Đ.ê Nhất , lúc bấy giờ ĐaNằng chưa có Đ.ê Nhất .Nói theo người thầy dạy toán chúng tôi bấy giờ là Thầy Trần Đại Tăng tức Thi Sĩ Trần Hoan Trinh , cuối năm học này các em phải Bỏ Trường Mà Đi , đáng lẽ thầy dạy Toán th́ con người Thầy khô khan và thực , nhưng trái lại trong cái nguyên hàm , đạo hàm , căn số , phương tŕnh bậc hai, bậc ba và nhiều ... nhiều thứ khô khan đó ...vẫn rộn ràng Tiếng Chim Kêu Ngoài Cửa Lớp . Thầy vào lớp , chớp nhoáng cầm ngay viên phấn , với cái bảng đen , thế là thầy thao thao giảng bài , thầy thuộc ḷng bài giảng , suốt hai giờ dạy thầy không nh́n đến bài soạn , chốc chốc đi lên đi xuống thật nhanh giữa lối đi của hai dăy bàn , bất chợt thầy quay nhanh lại , vất mạnh viên phấn vào một tṛ nào đó đang mơ mộng nh́n theo cánh chim bay , thầy không la rầy , vẫn tiếp tục giảng coi như không có chuyện chi , có lẽ thầy nghĩ đứa học tṛ mộng mơ này và thầy là hai con lắc đồng bộ .Một thuở xa xưa ấy , bây giờ c̣n lại ǵ , hay chỉ thấy hồn ḿnh sương phủ mây che :
Ơ ngôi trường một thuở thân thương
Rồi có một ngày , thành phố rộn rịp chào đón Tổng Thống đi kinh lư , từ sáng sớm , dân chúng đă tập họp hai bên đường , từ phi trường đến Toà Thị Chính , cầm cờ và trương biểu ngữ . VIỆT NAM CỌNG HOÀ MUÔN NĂM , Hoan Hô TỔNG THỐNG NGÔ Đ̀NH DIỆM ...Học sinh từng trường được tập họp dài theo bờ sông Hàn , Tổng Thống hai giờ chiều mới đến , chúng tôi phải tập họp từ 8 giờ sáng , kiến ḅ trong bụng , khát khô cả cổ , chờ hoài Tổng Thống chưa đến , thằng Dũng văng tục : Tổng Thống chi mà hành bọn ḿnh quá , sau này tau làm Tổng Thống , tau đến và đi bí mật để khỏi bị ám sát . Nó ảnh hưởng truyện trinh thám của Phi Long , truyện mạo hiểm kỳ t́nh như Long H́nh Quái Khách , Đoan Hùng , Lê Hằng phục thù , Người Nhạn Trắng gặp Sáu Mạnh ... nên lưc nào cũng bí mật , gay cấn . Hồi đó có một chuyện vui , không biết có thật hay không , khi ông Tổng Thống được hướng dẫn về thăm một Ấp Chiến Lược ,Ông đến một vườn chuối xanh um , đầy những buồng chuối ửng vàng sắp chín ,một ấp chiến lược mẫu , an ninh , b́nh yên , thinh vượng đúng theo mục đích là kiểm soát không cho Việt Cọng trà trộn vào dân . Vô t́nh ông vịn mạnh vào cây chuối , cây chuối ngă nhào trốc rễ , người phụ trách xây dựng Ấp chiến Lược đă mà mắt ông Tổng Thống , đă lừa dối Tổng Thống , sau đó số phận những người trách nhiệm này ra sao , làm sao biết được ... Mặc dù , một năm bận rộn , nhưng lớp cũng tổ chức hai ngày đi cắm trại ở băi MỸ THỊ , sáng thứ bảy đi , chiều chúa nhật về , chúng tôi cùng nhau dựng bốn cái lều vải , một cho con gái , ba lều cho con trai , cơm nước nấu chung và ăn chung , cười vui ca hát vang trời , vui nhất là đêm lửa trại : Ḱa hồn ai đây, trót yêu giống Lạc Hồng , đem thân hiến cho rừng hoang ; về cùng ta vui , đêm nay cùng múa , quanh lửa hồng , cháy trong rừng khuya . Bập Bùng , Bập bùng ... Chúng tôi không ai nói ra , nhưng tận đáy ḷng cùng nhau một ư nghĩ , đêm nay là đêm cuối cùng , ngồi bên nhau , tâm sự đầy vời , đâu có c̣n dịp nào nữa để mà níu kéo tuổi vàng son này .chỉ c̣n hai tháng , xong tú tài 1 , chúng tôi mỗi người mỗi nẽo , xa rồi mái trường Phan Châu Trinh đầy kỷ niệm , 6 năm , như một giấc mơ , tôi hát , tôi đàn , bạn bè tôi hát theo , tiếng hát đưa chúng tôi vào cơi mênh mông : Hôm nay đây c̣n vui trông thấy nhau .Bên tiếng ca tiếng đàn vượt trời cao ...Nhớ hàng phượng vĩ bên đồi , tan tác rơi cài lên mái tóc xanh . Nhớ bóng dáng ai chiều ấy , nâng niu tà áo , biết nói ǵ khi chia ly. Thôi chia tay cạn ly vui chúc nhau , ta chúc nhau những ǵ đẹp ḷng nhau ... Trăng sao hiện rơ trên bầu trời trong vắt , gió mát ŕ rào trong hàng thông già Mỹ Thị . Thông cảm cho tất cả nỗi ḷng tha thiết của bạn bè Đê. Nhị B. Có một người cũng gắn liền với Học Sinh Phan châu Trinh nhưng ít ai nhắc đến , niên học nào cũng có chương tŕnh khám sức khoẻ tổng quát cho học sinh , nhất la năm thi , v́ môn thể dục cũng là môn thi nhiệm ư , thường thường khám tại Bệnh viện Đa Nang do Bác Sĩ Thái Can phụ trách , Bác SĨ Thái Can sinh ngày 20/10/1910 tại Văn Lâm , Phủ Đức Tho. Hà Tỉnh , tốt nghiệp Y khoa Hà Nội , hôm đi khám sức khoẻ , sau khi BS khám tai mắt mũi họng xong , BS bảo thằng Dũng ngồi trên cái ghế cao , dơ hai chân ra , cái đầu BS Thái Can thường hay nghiêng về phía phải , Ông lấy cái cây nhỏ có cục cao- su phía trước đầu cây , gỏ mạnh vào đầu gối thằng Dũng , cái chân nó giật , có lẽ là chân đá banh nên giật mạnh hất văng cái cây trúng đầu BS , ông ta giận quá , nhặt cái cây ,gơ đầu thằng Dũng cái cốp , chúng tôi phá lên cười , ông BS đuổi tất cả ra khỏi pḥng không khám nữa ; BS Thái Can c̣n là một thi sĩ thời tiền chiến , bài thơ tôi thích nhất của thi sĩ là bài Anh biết em đi...
Anh biết em đi chẵng trở về Tất cả rồi cũng đến , rồi cũng qua , tôi lai lều chơng đi thi , năm nay tôi 17 tuổi rồi ( 60-43) , tôi sắp trở thành ông tú nhỏ . Ngày đi thi Me tôi vẫn lo cho từng chút như hồi c̣n bé , Me lo lắng cho tôi c̣n hơn tôi lo cho bản thân tôi , trong pḥng thi , tôi nh́n ra đường phía xa xa , Me tôi vẫn đứng dưới gốc cây kiềng kiềng già suốt những ngày thi , thi viết cũng như vấn đáp ( ORAL ) . Me ơi ,làm sao con thi hỏng được , khi mà Me vẫn đứng đó hồi họp cho con , sau này khi vào đời , mỗi làn tôi đi thi , nhất là sau ngày ra tù , vượt biên qua Pháp , tôi thi vào trường Hàng Hải France , tôi chợt thấy Me tôi đứng ngoài cửa pḥng thi , Me tôi đă mất , nhưng người vẫn luôn luôn bên cạnh tôi để d́u tôi đi mỗi khi tôi sắp bị vấp ngă . Lớp tôi trong kỳ thi đầu đậu khoảng 20 đứa , trong đó có ngũ quỷ chúng tôi , trong ngày mừng thi đậu tổ chức tại nhà tôi , bốn đứa tặng tôi một món quà vô cùng bất ngờ : Tấm ảnh của người học tṛ con gái mà đă làm cho tôi vương vấn trong một ngày khai giảng trước , Nụ hoa trắng trong rừng hoa trắng .
Ngày mà : Thôi Giă từ PHAN CHÂU TRINH . Xin gởi lại một chút t́nh . Cuối cùng , xin cám ơn người em gái Phan Châu Trinh ( Đ T LT ) , người em gái tuổi đời cũng như tuổi lớp rất xa , rất xa với tôi , muốn biết thế hệ của tôi và thế hệ của em khác nhau thế nào , tôi xin kể cho em nghe : Có một người xa quê hương rất lâu , lâu lắm , nỗi niềm nhớ quê lúc nào cũng khắc khoải trong ḷng , nhưng v́ hoàn cảnh không thể nào về thăm quê được , một hôm du lịch đến một miền xa , khi đi dạo trên một gịng sông , nh́n gịng sông nước chảy nhẹ , nước mắt chợt chảy dài trên má , người bạn đi cùng , ngạc nhiên hỏi :- Sao lại khóc ? Người đó trả lời : - Nh́n gịng sông tôi nhớ gịng sông quê nhà . Người bạn lại hỏi ;- Gịng sông quê anh chắc giống như gịng sông này . Người đó trả lời :- Không giống nhiều đâu , gịng sông quê tôi nhỏ hơn , không đẹp bằng , nhưng gịng sông quê tôi có nước và gịng sông này cũng có nước , dù sao cũng có một điểm giống nhau , nên nh́n thấy , tôi chạnh ḷng nhớ quê mà không ngăn được gịng lê. Hai gịng sông , ít ra cũng có một điểm giống nhau mà không chối căi được , là gịng sông nào cũng có nước , tôi mong rằng trên căn bản nào đó tôi và em dù ở hai thế hệ khác nhau , nhưng ḿnh cũng ít nhất có một điểm giống nhau là cùng học sinh trường Trung Học Phan châu Trinh .Có đúng không người em PCT ? VIÊN PHẤN NGẬM NGÙI .Người đến thăm ta thật bất ngờ. Gợi niềm nhung nhớ mái trường thơ . T́nh xưa xa vắng ta tưỡng mất . Bỗng thấy người về cứ ngỡ mơ . Kỹ niệm về chập chờn đâu đó . Em bàn đầu ta cuối lớp lao xao . Trên bục giăng thầy giăng bài toán khó . Trộm nh́n em ta ước lược phương tŕnh . Giờ Lư Hoá hẹn nhau chiều dạo phố . Ngồi tiệm kem lặng ngắm bóng em qua . Giờ Sử Việt thầy dạy ta viết sử . Của con Rồng cháu Lạc tự ngàn xưa Giờ triết lư khô như mùa hạ nắng . Mơ màng nh́n tà áo trắng đi ngang . Chùm phượng vĩ vương hồn ta rướm máu . Tiếng ve sầu rên rĩ mối t́nh câm . Ngày nắng ấm cùng nhau đi cắm trại . Ta ra tay nghĩa hiệp giúp em làm . Dựng chiếc lều mà thâm tâm thầm gọi . Anh cùng em lều lư tưởng trăm năm . Trưa nóng cháy xe đạp em x́ lốp . Rất ân cần xin bôm bánh xe mềm . Em đỏ mặt che nghiêng vành nón mới . Ta cuối đầu hối hận làm buồn em . Chè ngă năm những trưa trốn học . Cụm nắng vàng pha lẫn mùi đường . Hai đứa chụm đầu bên ly đậu đỏ . Nước dừa bánh lọt ngọt quê hương . Rạp Li-Do chiếu : " Mối t́nh dang dỡ " . Nhịn quà sáng mua hai vé ci-nê . Xem phim xong hai đứa cùng ngượng nghịu . Có phụ đề mà nào hiểu chi mô . Trên đỉnh cao sắp hàng cùng lủ bạn . Xe không phanh đua xuống dốc Cầu Vồng . Chợt thấy áo em bay trong chiều tím . Hoảng hồn nhắm mắt buông ghi đông . Sân vận động Chi Lăng ồn ào náo nhiệt . Ta thủ môn đội tuyển bóng trường ḿnh . Tung tuyêt chiêu chụp trái banh Quốc Học . Em vỗ tay ta bay lên trời xanh . Biển Mỹ Khê ŕ rầm nghe sóng vỗ . Ta bơi ngang bơi dọc làm ḱnh ngư . Trên cát vàng dấu chân em ngà ngọc . Dẫm nhẹ hồn ta đi vào cỏi sa mù . Sắp bải trường thầy tṛ lưu luyến . Tờ báo tường trau chuốt câu thơ . Anh yêu em như sóng biển vổ bờ . Em đọc vội vàng mắt ai bở ngỡ . Đêm liên hoan sân trường nhộn nhịp . Mảnh trăng thề lắt lẽo trên cành cây . Ta ôm đàn hát bài mùa tạm biệt . Buồn vui ǵ cũng chỉ một đêm nay . Thế là hết trao tay trang lưu bút . Viết những tâm tư thầm kín trao nhau . Bao năm tháng chưa phai mờ vết mực . Mái trường xưa măi vương vấn t́nh đầu . Thôi tạm gát những ưu phiền tuổi dại . Bên cửa lớp ngày thi đă gần kề . Rồi mai này mười phương ta tung cánh . Bỏ lại đàng sau tuổi mộng đam mê . Phan châu Trinh yêu dấu . Trường tôi giờ tan nát . Ai nỡ nào đập phá mối t́nh xưa . Tôi nhất định không bao giờ về Đà Nẵng . Để trường tôi c̣n măi măi trong hồn . Và đêm nay trong mùa đông giá . Trời Paris tôi khóc trong sương mù . Thôi trả lại cho em . Bảng đen buồn ngơ ngác . Chỉ c̣n thầy cô với viên phấn ngậm ngùi . Tôn Thất Phú Sĩ PCT - ĐN |