Tuổi Học Trò
[7]

Tác giả: Tôn Thất Phú Sĩ
Thể loại: Hồi ký

Đệ Nhất

Mãi Mãi Một Dòng Sông

Bài viết của Tôn Thất Phú Sĩ .
Thơ của Trần Hoan Trinh
***
Giấc ngủ nào cũng đầy bóng Huế xưa
Con phố buồn đứng ướt đẫm trong mưa
Đêm hoàng thành ánh trăng lai láng
Và tiếng chuông chùa vọng giữa khuya

Cứ muốn về Vỹ Dạ của anh
Đi trên đường rợp bóng tre xanh
Thăm ngôi vườn nhỏ thời thơ ấu
Mít , nhãn, cam, chanh trái chĩu cành

Cứ muốn về Bến Ngự của em
Lang thang đường Trần Thúc Nhẫn không đèn
Đứng lặng nhìn qua hàng dậu thấp
Ai ngồi học bài xoã tóc trong đêm

Vẫn muốn về tắm nước sông Hương
Theo con sóng trôi về thượng nguồn
Rửa hết phong trần một đời lăn lóc
Nằm ngủ bên bờ Bãng Lãng mù sương

Vẫn muốn về thăm lăng tẩm cố đô
Qua cầu thả tóc gió tìm thơ
Dang tay ôm hết trời đất lại
Cho thoả niềm thương nỗi đợi chờ

Dù ở trời Tây hay trời Đông
Dù ở đầu non hay cuối rừng
Ta vẫn một đời thương nhớ Huế
Trong hồn có bóng một dòng sông...

( Mãi mãi một dòng sông , trong QUÊ HƯƠNG THƠ VÀ EM )

Trần Hoan Trinh

Tưởng đã quên Huế rồi, nhưng một buổi chiều nhận được bài thơ Mãi mãi một dòng sông của người Thầy cũ gởi tặng, thầy lại nhắc nhở : Sao em không viết tiếp năm học ĐỆ NHẤT của em. Cảm ơn Thầy, người Thầy kính mến, đã đưa em trở về lại Huế xưa, đọc thơ của Thầy nhớ Huế chi lạ, cố quên đi, mà làm sao quên được, dòng sông như dòng máu trong thân, máu thoát ra khỏi con tim, luân lưu đây đó rồi cũng phải chảy về tim để còn sự sống, dòng sông có chảy đi đâu, trôi về thượng nguồn hay trôi ra biển rồi cũng chảy về trong lòng người dân Huế để còn kỷ niệm mãi mãi không bao giờ quên, để lúc nào cũng ước ao :

Vẫn muốn về tắm nước sông Hương.
Theo con sóng trôi về thượng nguồn.

Năm đệ Nhất, tôi không còn học trường Phan Châu Trinh, bởi vì năm đó Trường Phan Châu Trinh chưa có Đệ Nhất, xong tú tài phần 1 , tất cả học sinh Phan châu Trinh còn tiếp tục học phải ra Huế ghi danh vào Quốc Học, riêng tôi bỏ trường mà đi không giống như các bạn bè khác, ra đi nhưng vẫn còn nhiều kỷ niệm với mái trường cũ, kỷ niệm này đôi khi tôi muốn quên nhưng không bao giờ quên được, kỹ niệm mà ngày xưa thời nhỏ dại cho là đắng cay, bây giờ về già nhìn lại sao thấy dẽ thương và tha thiết vô cùng


ĐỆ NHẤT La SAN PELLERIN HUE ( 60-61 )

Mùa hè cuối năm Đệ Nhị thật là vui, vừa trở thành ông tú 1 (Ba Me và em tôi gọi đùa như vậy), nên được Ba Me cưng chìu, tự nhiên cảm thấy mình lớn và trưởng thành, trong lòng có một niềm tin và hãnh diện .
Trước khi vào Hè, Trường Trung Học Tư Thục Nguyễn Công Trứ tổ chức một xuất CINÉ tại rạp LIDO gần ngã năm, chiếu phim HồngY Hải Tặc (Le Corsaire rouge do tài tử Burt Lancaster đóng vai chinh )..... có phụ diễn văn nghệ. Bọn Ngủ Quỹ chúng tôi hùn tiền mua vé vào xem, trước mua vui sau làm nghĩa để giúp trường NCT có tiền mua quà phát phần thưởng cho Học sinh theo như thông báo của ban Tổ Chức. Ông Tú Khôi nãy ra một ý,như một người hào hoa phong nhã, mời vài bạn gái cùng lớp đi xem Ciné, mời các bạn gái cùng thi đổ, chứ các bạn thi hỏng không dám đụng đến vì sợ người ta khóc, cuối cùng sau khi thì thầm tuyển chọn, chúng tôi mời được Thuý Oanh, Nguyễn thị Vinh, Như ý, Hồng Hạnh và Liên Hương. Thế là chúng tôi mỗi thằng có một cô bạn gái, lần đầu tiên trong đời dẫn bạn gái đi xem Ciné, tuy hơi run nhưng dù sao trong lòng cũng nao nao một niềm hãnh diện. Thằng Khôi sau khi thu góp tiền của 5 đứa, đủ thiếu không cần biết, vổ ngực tuyên bố hùng hồn:
Thưa các bạn thân mến, gái cũng như trai nghe đây. Để mừng chúng mình thi đổ, xuất Ciné này tôi bao, sau đó chúng minh còn đi ăn kem nũa , đi ăn kem thằng Sĩ bao. Nói xong nó cười toe toét, tôi tái mặt, thằng cù lần lữa, tuyên bố ẩu, bao nhiêu tiền nó thâu hết để mua vé ciné, tiền đâu tôi có để bao chầu Kem. Tuy lo nhưng mặc, tới đâu hay đó, vui cái đã, hạ hồi phân giải .
Khi vào rạp, thằng Khôi cầm xấp vé, nó nói với các học sinh gác cửa:
Xin cho các bạn tôi vào, tất cả vé tôi giử đây. Sau khi chúng tôi lọt vào trong, anh học sinh soát vé chận Khôi lại không cho nó vào, lý do 10 người chỉ có 9 vé, thằng Khôi khoát tay lia lịa bảo chúng tôi cứ vào, để cho nó điều đình, nó năn nỉ thế nào cũng không được, lần trước Phan Châu Trinh tổ chức. Các anh Nguyễn công Trứ vào chùa, coi cọp, tôi vẫn cho vào, bây giờ tôi chỉ thiếu một vé mà các anh làm khó dễ. Cuối cùng Thuý Oanh lấy trong bóp ra 10 đồng mua vé cho thằng Khôi, rồi cằn nhằn:
- Không có tiền mà dám bao bạn gái đi Ciné, còn cho ăn kem nữa. May quá, nếu tin các anh mà đi theo thì chỉ có ăn Kem giấy .
Thằng Bình nói nhỏ vào tai tôi. Bọn con gái khó chịu, lần sau không thèm mời bọn nó nữa .
Ánh đèn vừa tắt, trên màn ảnh hình Ngô Tổng Thống hiện ra trong lá cờ vàng ba sọc đỏ; mọi người cùng đứng dậy chào Quốc Kỳ :
Này Công Dân ơi, đứng lên đáp lời sông núi. Đồng lòng cùng đi ...đi ... đi ..mở đường khai lối ....
Tôi ngồi bên cạnh Như Ý, sao mà hồi họp lạ thường. Burt Lancaster đu từ cột buồm này qua cột buồm khác đánh đấm ầm ầm, nhưng tôi nào có thấy gì, lòng tôi run lên như cung đàn đứt dây, vô tình người bạn gái cùng lớp để tay lên thành ghế, đụng vào tay tôi, lần đầu tiên trong đời tôi biết thế nào là bị điện giật. Mắt tôi hoa lên, tim tôi se lại, tôi mơ màng phiêu bồng như chiếc lá rụng chiều thu .

Hè năm đó, Ba tôi đưa cả gia đình đi nghỉ hè, Ba có một người bạn học ngày trước, bây giờ làm kinh doanh tại Cần Thơ, có nhả ý mời gia đình chúng tôi về chơi mươi lăm ngày hay môt tháng, vì phải đi gấp nên tôi chưa kịp lấy chứng chỉ tạm Tú tài 1 và học bạ để sang năm chuyễn trường. Giống như chuyến đi hè SaiGon năm đệ tứ, chúng tôi đáp chuyến xe lửa Đà Nẵng SaiGon, đến ga SaiGon ngủ lại một đêm, sáng sớm hôm sau ra bến xe Phú Lâm (sau này đổi thành xa cảng Miền Tây ) theo xe đò về Cần Thơ, chiếc xe đò tương đối sạch sẽ,tất cả hành lý được chất trên mui xe, hành khách ngồi trên những băng ghế đặt ngang nên không bị chóng mặt. Con đường xuôi về nam đầy gió mát và nắng ấm, hai bên đường những mái nhà tranh xinh xắn ẩn mình trong luỹ tre xanh. Có đi xa mới thấy đất nước mình đẹp, con đường thiên lý dài hun hút, càng đi về nam con đường càng xanh màu lúa, xanh màu hàng dừa trĩu trái, lá dừa buông lơi như những mái tóc của người con gái xuân thì. Tôi mãi mê ngắm cảnh miền nam , Xe đến Bắc Mỹ Thuận lúc nào chẵng hay. Xe vào phà để qua sông, tất cả hành khách xuống xe đi bộ, tại đây thức ăn mua gì cũng có, trái cây đủ loại, xoài, ổi, cam, quýt, chuối mãng cầu, măng cụt ... thit bò thịt chim, thịt chuột, thịt rắn ... xen lẫn tiếng rao mời, tạo nên cảnh náo nhiệt đặt biệt của một miền Nam Thanh Bình.
Tôi thường đọc chuyện của các nhà văn miền Nam như Bình Nguyên Lộc, Sơn Nam ... tôi mê các thành phố nằm dọc theo chiều dài sông Cửu Long, tôi vẫn mơ ước một ngày nào đó được về thăm Mỹ Tho, Vĩnh Long, Cần Thơ, Châu Đốc, Long Xuyên, Rạch Giá ... được ngồi trên một con thuyền để ngao du suốt một dòng sông, dòng Cửu Long Giang chảy băng qua Trung Quốc, qua Cao-Mên đem phù sa bồi đắp cho Miền Nam Việt Nam trù phú, từ đây dòng sông bỗng hoá thành chín con rồng trường mình ra biển Đông. Hôm nay không còn sống trong tưởng tượng nữa, tôi thực sự đang dạo chơi bến Ninh Kiều của thành phố Cần Thơ, Tây Đô của miền Nam . Một mùa hè thật là thú vị, tôi theo người bạn của Ba, xuôi thuyền về tuốt đến Tân Châu Hồng Ngự, tập làm người lớn uống rượu nếp than, nhậu với con còng, con ốc,con cá lóc, con Sam ... mặc quần xà lỏn lặn ngụp, bơi lội trong dòng nước trong như mắt mèo và mát như nước dừa Xiêm.

Thấm thoắt những ngày nghĩ hè đã qua, Sáng hôm nay gia đình tôi phải trở về Đà Nẵng, hẹn gặp lại Miền Nam thanh binh, dòng sông Cửu Long cho tôi tràn đầy kỷ niệm, không riêng gì dòng sông Hương, Cửu Long Giang vẫn là Mãi mãi một dòng sông trong ký ức, trong luyến tiếc để mà tơ vương :


Dù ở trời Tây hay trời Đông .
Dù ở đầu non hay cuối rừng .
Ta vẫn một đời thương nhớ...
Trong hồn có bóng một dòng sông

Trần Hoan Trinh.


Chuyến tàu suốt an toàn đưa gia đình tôi về ĐÀ NẴNG, biết dù có vui bao nhiêu đi nữa, không đâu bằng về đến nhà mình, cái gì cũng quen thuộc, từ cái bàn cái ghế, cái tủ cái giường đến mãnh vườn tuy hoa lá xác xơ vì thiếu bàn tay săn sóc của Me, ngay đến giọng nói của mọi người cũng thay đổi, vui hơn rộn ràng hơn vì biết rằng đây là thế giới riêng của mình, chưa kịp thu dọn chiến trường cho ngăn nắp một chút thì tiếng nói tiếng cười của lủ bạn reo vang từ ngoài cổng, ngủ Quỷ chúng tôi như năm cục nam châm mà từ trường cục nào cũng mạnh, chúng tôi thu hút với nhau đã sáu năm rồi, sáu năm Phan Châu Trinh quấn quít bên nhau, giờ đây tuy vẫn giữ kín trong lòng nhưng tận nơi sâu thẳm của tình bạn, tình đồng môn, chúng tôi đứa nào cũng ngấm ngầm chuẩn bị cho một cuộc chia ly, tổ ấm là mái trường Phan Châu Trinh, năm con chim non ngày nào còn ngơ ngác bên Thầy Cô trao dồi kiến thức tổng quát cho đời, bây giờ còn hai tháng nữa, hết hè rồi, những con chim non chân đã cứng, cánh đã mạnh, giã từ vĩnh viễn tổ ấm Phan Châu Trinh để bay đi bốn phương với một mong ước sau này nếu không làm Vinh thì cũng đừng làm Nhục danh người Chiến Sĩ Cách Mạng mà trường mình hân hạnh mang tên .



Ánh nắng chiều còn gay gắt trên hàng phượng đỏ thắm dài theo bờ sông Hàn, vài chiếc thuyền con băng ngang qua sông về Sơn Trà, Mỹ Thị, gió mát rượi, mát cả tâm hồn của của những đứa con trai vừa đủ lớn để mộng ước cho tương lai ,chúng tôi thả bộ từ Bưu Điện đến Thanh Bồ, chưa bao giờ chúng tôi tâm sự hay nói chuyện đứng đắn như hôm nay. Niên khoá sau, Dũng, Bình và tôi ra Huế ghi danh vào Quốc Học ,tôi và Bình có ý định chuyễn qua ban A, Tấn và Khôi vào Chu Văn An SaiGon, thế là Ngủ Quỷ ngày nào thề nguyền kết nghĩa bên hốc Cầu Vồng phải chia đôi, sau khi xong Tú Tài 2, Dũng mơ thành Sinh viên trường VỎ BỊ QUỐC GIA ĐÀ LẠT , nó muốn thành người hùng tung dù bay trong gió để thoả chí tang bồng, Bình và tôi mộng vào trường Y Khoa Huế, có một lần Me bịnh phải đi khám Bác Sĩ, Me ngồi chờ đến phiên mình lâu quá, thấy Me ôm bụng quằn quại đau, tôi xót cả ruột, tôi muốn thành Bác Sĩ để chửa bệnh cho Me, Thằng Tấn có anh học trường Quốc Gia Hành Chánh muốn theo gót anh, còn thằng Khôi nhất quyết ngày sau làm Tổng Thống, nó sẽ không bao giò làm phiền dân dàn chào đón đưa mỗi khi đi kinh lý. Không biết mộng ước này có cao xa vời vợi không, nhưng trong lòng đứa nào cũng rạo rực một niềm tin. Tuổi trẻ chúng tôi, thế hệ của thập niên 60, mộng và thực cách trở theo chiến tranh, chúng tôi phải cố gắng hết sức mình mới có thể tiếp tục đến nơi đến chốn trên con đường học vấn, nếu không, chậm một chút thì phải dang dở CẦM TAY SÚNG MÀ VUI LÊN ĐƯỜNG. Ánh nắng chiều bắt đầu vàng vọt tâm sự đã đầy vơi. Tương Lai là cả một chân trời tươi sáng đang chào đón hoài bảo của tuổi Thanh Xuân.



Ai đã qua mùa hè của ĐÀ NẴNG, mới cảm thấy cái nắng như thiêu như đốt, cảm thông cho những bạn không may thi hỏng kỳ đầu, ngồi gạo bài, mồ hôi chảy nhuể nhoại, trong không khí oi bức khó chịu để chờ ngày thi kỳ nhì vào cuối tháng 7, chúng tôi may mắn hưởng được ba tháng hè thong thả, có thì giờ chuẩn bi bài vở cho năm Đệ Nhất, chỉ còn một thời gian ngắn để vui đùa với nhau, trên năm chiếc xe đạp, còng lưng đạp mãi như sợ thời gian trôi nhanh rồi mình không còn dịp cùng nhau rong chơi. NAM Ô, NON NƯỚC, ĐÒ XU, QUÁ GIÁNG, BỒNG SƠN về đến HỘI AN ... chổ nào cũng in dấu chân qua để ghi vào kỷ niệm tuổi học trò .
Một ngày cuối tháng 6 , theo thông cáo nhà trường, chúng tôi đến văn phòng để nhận chứng chỉ tạm và Học Bạ chuyễn trường, tôi xúc động mạnh vì lời phê cuối niên học của Thầy Hiệu Trưởng : Học được nhưng Hạnh Kiễm quá xấu .
Trong suốt thời gian Phan Châu Trinh, tôi có nhiều lần nghịch ngợm quá trớn, thường bị Thầy Hiệu Trưỡng la rầy, những nghịch ngợm này tôi không thể viết ra đây, vì khó nói lắm, nhưng có một điều an ủi cho tôi là chưa bao giờ dám hổn hào với Thầy Cô, những nghịch ngợm bốc đồng của tuổi trẽ, xét cho cùng lời phê của Thầy Hiệu Trưởng rất đúng với tội của tôi. Tôi dấu không cho bạn bè biết, dấu cả Ba Me tôi, một mình ôm nỗi lo âu ra HUẾ.

Chiếc xe du lịch nhỏ màu đen 9 chổ ngồi kể cả Tài Xế của hãng xe AN LỢI đưa Khôi, Bình và tôi ra Huế ghi danh vào Đệ Nhất Quốc Học, xe khởi hành từ sáng sớm tinh sương đem trả tôi về quê Nội, lòng tôi ngổn ngang trăm mối, ánh mặt trời ban mai chưa làm tan lớp sương mù bao phủ đèo Hải Vân, xe ngừng tại đỉnh đèo, để hành khách nghỉ mệt và ăn uống, tội gượng làm mặt vui với hai thằng bạn nhưng sao tôi vẫn cứ lo âu. Đến Huế , chúng tôi đến ngay văn phòng trường Quốc Học ghi danh, hồ sơ của Dũng và Bình được thâu nhận ngay, riêng tôi người thư ký văn phòng bảo ngày mai đến lấy kết quả, tôi cảm thấy sự lo âu của mình là sự thật .
Tôi không được nhận vào Quốc học, mặc dù tôi đậu hạng bình thứ, lý do hạnh kiểm xấu , ngày hôm sau quay về Đà Nẵng, lòng buồn rượi và lo sợ Ba Me buồn tôi không dám về nhà, tối hôm ấy, một đêm đầy ánh trăng vàng lấp lánh dòng sông, năm đứa ngồi bên bờ sông quen thuộc, bờ sông Hàn của tuổi thơ chúng tôi, sáu năm buồn vui theo dòng nước sớm đục chiều trong, bạn bè thay nhau an ủi , nhưng tôi vẫn thấy như mất mát một cái gì, tôi xé học bạ sáu năm trường Phan châu Trinh thành từng mãnh nhỏ, thả theo dòng nước lững lờ trôi, một chiếc tàu đi ngang qua, tạo thành những đợt sóng lớn rào rạt vỗ vào thành đá, những mãnh vụn Học Bạ của tôi, lời phê của Thầy Hiệu Trưởng trôi xa dần... xa dần rồi dạt vào một nơi nào đó. Bạn bè nhìn nhau như thông cảm lòng nhau, ánh trăng vẫn huyền dịu mông lung, dòng sông Hàn vẫn hiền lành chảy nhẹ, dù gì đì nữa, đêm nay dòng sông Hàn trong tôi, cũng giống như dòng sông Hương, dòng sông Cửu Long để suốt đời trong hồn vẫn MÃI MÃI MỘT DÒNG SÔNG .

Tôi phải thú thật với Me, Me mĩm cười xoa đầu và hôn tóc tôi, cảm thấy lòng mình bình yên lại, như một thuỷ thủ đắm tàu níu được cái phao, Me là điểm tựa vững chắc cho tôi mỗi khi lòng tôi có gì xao xuyến lo âu .
Ngày hôm sau, Ba xin nghỉ việc dẫn tôi về Huế, Ba gởi tôi vào nội trú Trường Dòng La San Pellerin, mái trường Đạo mà Ba có một thời gian dài theo học .
Cho đến một ngày, tôi tình cờ biết được địa chỉ Email của Thầy Hiệu Trưởng, tôi mới tâm sự được với thầy chuyện cay đắng ngày xưa, bây giờ đã thành kỹ niệm dễ thương và tha thiết vô cùng .

NỖI NIỀM CỦA NGƯỜI HỌC TRÒ CŨ

Paris , Tháng 2 -2002

Thưa thầy .
Em nhận được thư Thầy buổi sáng, em định vào bureau sẽ viết thư thăm thầy cô , nhưng còn nhiều xúc động, nên chưa viết được, bây giờ đã về đến nhà, bình tỉnh lại để viết thư thăm thầy cô. Mới đó mà 42 năm rồi từ ngày
em rời Phan Châu Trinh để ra Huế học tiếp năm Đệ nhất vì lúc đó trường mình chưa có đệ nhất , Thầy ơi, em nhớ rất rõ, rõ như sự việc đang xảy ra, em vào văn phòng để lấy chứng chỉ tạm tú tài 1 và học bạ để chuyễn ra Quốc Học Huế , cầm học bạ trên tay em buồn như chưa bao giờ buồn hơn. Cuối học bạ thầy Hiệu Trưởng phê " Học Được, Hạnh kiểm quá xấu ".Chữ ký của thầy chỉ một chữ NGỌC thôi, không có họ và chữ lót. Em dấu không đưa cho ba me xem, lúc đó thi đậu rồi ba me vui mừng nên không để ý, em ra Huế nộp học bạ vào Quốc Học, nhà trường không nhận, tất cả hoc sinh PCT chỉ có một mình em bi loại, dù em đổ tú tài 1 hạng Bình Thứ , đành phải thú thật với Me em và sau đó ba em từ Đà Nẵng ra Huế xin cho em vào Nội Trú lớp đệ nhất A trường La San PELLERIN Huế, năm học này em rất là bận rộn vì nhà trường dạy
bằng hai thứ tiếng Pháp Việt trong thời gian chuyễn ngữ, em lo hoc không còn nghịch ngợm nữa, cuối năm cu?a nie^n ho;c ( 60- 61 ) em thi đỏ tú tài 2 và thi đỗ vào năm dự bị Y Khoa Đại Hoc HUẾ ..... Cho đến bây giờ , nỗi niềm tâm sự đã 42 nam qua em dấu kín trong lòng, em giận thầy, em hận thầy khi cầm trong tay quyển Học Bạ , em thương thầy khi gặp lại thầy vào một ngày đầu tháng tư 75, hai thầy trò cùng một cảnh ngộ, bây giờ em tìm được tin tức của thầy trong nỗi nhớ nhung hình ảnh mái trường xưa, trong tình nghĩa thầy trò. Em cảm động lắm Thầy ơi. Cầu mong ơn trên ban nhiều sức khoẻ cho Thầy Cô, nhìn đàn con cháu, nhìn bao nhiêu học trò cũ đã trưởng thành, em tin rằng thầy rất vui và hãnh diện. Riêng em, viết thư này để tạ lổi cùng thầy ... xin thầy thông cảm cho đứa học trò nghịch ngợm ngày xưa.

Kính Thầy

----- Original Message -----
From: "nguyen ngoc"
Sent: Weđnesay, February 20, 2002 6:10 AM
Subject: tham hoi

Gưi Anh TTPSĩ
Hoàng con tôi đã chuyển thư anh cho tôi . Cám ơn anh còn nhớ tới. Có trò nghịch thì có
thầy nghiêm và có thầy nghiêm thì có học trò nghịch . Định luật là như thế nhưng
thầy nghiêm không quên và không ghét học trò nghịch và học trò nghịch vẫn nhớ và mến
thầy nghiêm đó mới là chuyện hiếm có phải không anh Sĩ ? Tôi năm nay 78 rồi, tóc
chưa bạc trắng vì còn đánh tennis được . Từ độ gặp Anh ở Saigon Anh đi lúc nào tôi
chẳng hay nên cứ gặp học sinh PCT lại hỏi Anh . Một số học sinh PCT liên lạc với tôi
cũng thường nhắc đến Anh . Chúc Anh cùng gia đình nhiều may mắn sức khoẻ . Mến


Nguyễn đăng Ngọc


Vào nội trú Pellerine, tôi đi vào một kỹ luật khắc khe, tất cả giờ giấc trong tuần: học hành, thể thao thể dục, ăn nghỉ , chơi đùa ... theo một thời khoá biểu, mỗi tuần chỉ được ra khỏi trường dạo chơi ngày thứ bảy và chiều chúa nhật, sáng chúa nhật phải làm lễ nhà thờ. Tôi không có Đạo, mỗi buổi sáng đúng giờ thức dậy tôi phải đấm ngực tự sám hối : LỔI TẠI TÔI , LỔI TẠI TÔI MÀ RA ...Vì thương Me, đã hứa với me phải làm cho Me vui lòng, tôi tự tu thân trong mái trường Đạo, sau vài tháng khó chịu ban đầu, tôi đã bắt đầu thương mến mái trường THƠ MỘNG này, ngôi trường cổ kính nhiều tiện nghi cho lối sống tập thể, ba mặt giáp với bờ sông Hương với những hàng cây xanh mượt như tơ, phía sau là khu vườn ĐỆ TỬ đầy cam ngọt, loại cam XA ĐOÀI ngày xưa VUA ăn, nhìn vườn cam nhớ lũ quỷ Phan Châu Trinh, ngày đó bọn chúng tôi đạp xe về Đò Xu chơi, ngang qua một vườn cam, tôi trèo lên một cây sây trái, hái trộm cam ném xuống cho bạn bè lượm, chợt một ông CỤ già cầm cái roi đi ra, tôi hoãng hốt từ trên cao thả tay rơi xuống, thân hình rụng như trái mít chín, Cụ già vội vàng vất roi đở tôi dậy, sau đó còn hỏi cháu có đau không, lần sau từ từ mà xuống. Cụ tặng cho mớ cam và đuổi lia lịa, các Cháu đi chổ khác chơi đi, đừng đến đây gây hoạ. Cũng một vườn cam, nhưng sao bây giờ tôi không muốn hái, tôi muốn những trái cam mãi mãi trên cành để tôi mơ mộng, phải chăng tôi đã bắt đầu giã từ tuổi thơ để bước vào tuổi lớn, có một lần, sau buổi học bài Lý Hoá với ( Sư Huynh ) Frère Barthélémi, Frère vui vẽ kể chuyện tình trong trò chơi của đôi trai gái vừa mới yêu nhau, trò chơi gọi là ĐỐ TIM .
Bên Pháp trong loài hoa dại có một loại hoa gọi là Hoa Marguérite, đoá hoa nhỏ nhưng có rất nhiều cánh màu trắng vàng, hai bạn trai gái yêu nhau thường mỗi khi dìu nhau đi dạo , gặp hoa này thì hái để đo lường lòng nhau, cứ theo thứ tự, lần lượt ngắt từng cánh hoa thả bay trong gió, cánh thứ nhất tượng trưng cho một ý nghĩa: Je t' aime ? - un peu (Anh yêu Em hay Emyêu Anh ? - Một chút thôi ).
Cánh thứ hai : Beaucoup - Tha thiết. Cánh thứ ba : Passionnément - cuồng nhiệt . Cánh thứ tư: pas du tout - Không yêu một chút nào hết .


Như vậy đến cánh hoa cuối cùng, đó là cánh hoa nói lên tình yêu của mình đối với người bạn lòng bên cạnh. Tôi nhớ mãi trò chơi này để khi nào có người yêu, tôi sẽ đem ra đùa vui với nàng. Và một ngày, cách đây 35 năm tôi đã gặp người tôi yêu cuồng nhiệt ( passionnément ), nhưng không may, trong trò chơi đố tim này, cánh hoa cuối cùng là PAS DU TOUT, em gái học trò Đồng Khánh dỗi hờn, tôi phải lẹ mồm lẹ miệng phân trần, suýt chút nữa tôi mất người yêu vì trò chơi của Sư Huynh Barthélémi dạy tôi, nhưng bây giờ nghĩ lại thấy mình ngu, nếu ngày ấy trò chơi đố tim đoán đúng, tai sao không nghe theo để bây giờ tôi phải mất tự do trong vòng tay nàng cho đến ngày về với cát bụi.

Sống trong trường như sống trong một gia đình, Frère Jéro^me Nguyễn văn Ba, Hội viên hội Địa Lý Quốc Tế làm Hiệu Truỏng, dạy Sử Địa, Pháp Văn và tất cả môn nào mà không có Giáo Sư phụ trách, Frère Désiré dạy Anh Văn, Frère Barthélémi dạy Lý Hoá và Triết, Thầy Hồ Sĩ Hùng dạy Toán . Thầy là người giáo sư duy nhất không phải là Frère, buổi tối chúng tôi học thi có các Sư Huynh dạy kèm, dù là học thi, chúng tôi chỉ được phép học đến 22h30 phải đi ngủ, riêng tôi vì dốt Pháp Văn nên mỗi đêm tôi phải trốn vào toiletts học thêm một hay hai giờ, sau đó bị Frère Maurice Giám học bắt gặp, thông cảm đứa học trò dốt cho tôi học đêm đến 23h30 .

Cứ mỗi buổi chiều, khi cơm nước xong, tôi thường hay ra ngồi bờ sông hóng gió , nhìn suốt chiều dài dòng sông, từ cầu Bạch Hổ qua Gare, qua Phú vân Lâu, Đồng Khánh, Quốc học, trường luật đến cầu Tràng Tiền, khách sạn Hương Giang ... đập đá .. vỹ dạ ...mỗi chiều, mỗi chiều dòng sông in đậm trong lòng tôi. Để chiều hôm nay, một chiều cuối tháng tư, tháng tư đen trong lòng mọi người dân Việt, tôi đứng trên bờ sông SEINE, bùi ngùi nhớ lai dòng sông nơi quê nhà, hơn 20 năm rồi chưa gặp lại, hình ảnh quê tôi giờ nhạt nhoà trong trí nhớ nhưng trong hồn tôi vẫn MÃI MÃI MỘT DÒNG SÔNG .

Paris cuối tháng tư 2003,
Viết để tặng người em gái PCT : ĐTLT.
Tôn Thất Phú Sĩ

Trở lại Phần [1]