Vua
nước Việt cất quân thảo phạt Trung
Quốc nhưng vẫn được Hoàng đế
phương bắc khen thưởng Tịnh Văn DKN 19/08/2020 |
Ảnh:
Tổng hợp Phá
Tống, b́nh Chiêm, ǵn giữ một dải giang sơn
vững vàng bước qua những ngày binh lửa,
dựng lập nền tảng chắc chắn cho
quốc gia cất cánh bước vào kỷ nguyên
thịnh trị, Lê Đại Hành xứng đáng là
vị Hoàng đế huyền thoại của nước
Nam. Dưới
thời trị v́ của ḿnh, Lê Đại Hành luôn
giữ một thái độ kiên quyết, dứt khoát
với triều đ́nh nhà Tống ở phía Bắc
cả trên chiến trường lẫn trong việc
ngoại giao. Điều đó khiến nhà Tống vô
cùng kiêng nể Đại Cồ Việt, sau khi
bại trận vẫn phải dùng lễ mà vỗ
về, thăng thưởng cho Lê Đại Hành.
Đây chính là bài học ngh́n năm cho nước
Việt trong mối quan hệ bang giao với các chính
quyền phương Bắc.
Tranh
vẽ trong đền thờ Lê Đại Hành.
(Nguồn: Wikipedia) Khí
chất của bậc anh hùng Lê
Đại Hành, tên huư là Lê Hoàn, sinh năm 941 mất
năm 1005, cha là Lê Mịch, mẹ là Đặng
Thị. Khi mới sinh ra, cuộc đời ông đă
nhuốm màu huyền thoại. Chuyện kể
rằng, khi mới mang thai, mẹ ông chiêm bao thấy
trong bụng nở hoa sen, chỉ chốc lát đă
kết hạt. Bà bèn lấy hạt sen chia cho mọi
người, riêng ḿnh th́ không ăn. Sau đó bà
sực tỉnh dậy, không hiểu nguyên do thế nào.
Đến khi sinh ra Lê Hoàn, bà mới hiểu ra, bèn nói
với mọi người rằng: “Thằng bé này
lớn lên, ta sợ không kịp hưởng lộc
của nó”. Được vài năm th́ cả cha
mẹ của Lê Hoàn đều qua đời. Ông
sống một ḿnh trong cảnh nghèo khó, côi cút. Cùng
thôn có viên quan tên Lê Đột, nh́n thấy Lê Hoàn tư
chất hơn người bèn nhận làm con nuôi, chăm
sóc, dạy dỗ không khác ǵ con đẻ. Người
ta kể rằng, từ nhỏ Lê Hoàn đă có Thiên
long bát bộ che chở bảo vệ. Một đêm mùa
đông nọ, trời rét, Lê Hoàn nằm ngủ trong
nhà, thấy có ánh sáng đẹp toả rạng
tứ phía. Cha nuôi Lê Đột đến lén nh́n th́
thấy có một con rồng vàng đang che ấp,
ủ ấm Lê Hoàn ở phía trên. Lê Đột v́
thế mà càng thêm quư trọng Lê Hoàn, cho là người
có chân mệnh. Quả
nhiên, Lê Hoàn càng lớn càng biểu hiện ra tư
chất anh hùng. Sau này, ông theo hầu dưới trướng
Nam Việt vương Đinh Liễn, là con trai
của Đinh Bộ Lĩnh. Lê Hoàn tính t́nh phóng khoáng,
có chí lớn nên được Đinh Bộ Lĩnh
khen là người trí dũng, giao cho cai quản 1 ngàn
binh sĩ. Sau này, Đinh Bộ Lĩnh thống
nhất 12 sứ quân, lên ngôi Hoàng đế vào năm
968, Lê Hoàn được phong làm Thập đạo tướng
quân, trên thực tế là nắm binh quyền của
cả nước, ngang với Nguyên soái. Năm 979,
Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị ám sát,
cung đ́nh nhà Đinh biến loạn. Chính Lê Hoàn là
người ra tay ổn định lại trật
tự, đánh dẹp các thế lực làm phản,
đưa con nhỏ của Đinh Bộ Lĩnh là
Đinh Toàn mới 6 tuổi lên ngôi Hoàng đế. Lê
Hoàn v́ có công dẹp loạn nên được phong làm
Phó vương, nắm quyền nhiếp chính, đảm
đương việc nước. Chính
trong lúc ấy, nhà Tống ở phương Bắc
bắt đầu nḥm ngó nước Nam. Bấy
giờ đang là thời trị v́ của Tống Thái
Tông Triệu Quưnh. Tháng 6 năm 980, quan trấn thủ
Ung Châu của nhà Tống là Hầu Nhân Bảo dâng
tấu khuyên Tống Thái Tông nên thừa cơ nước
Nam rối ren, vua mới c̣n nhỏ mà đem quân chinh
phạt, đặt lại nền thống trị
đă mất từ thời nhà Đường.
Tống Thái Tông bấy giờ mới lên ngôi Hoàng
đế, rất cần một chiến công trên
chiến trường để củng cố ngai vàng
nên lập tức nghe theo. Tháng
7 năm 980, Tống Thái Tông sai Hầu Nhân Bảo cùng
bọn Tôn Toàn Hưng, Hác Thủ Tuấn, Trầm Khâm
Tộ, Thôi Lượng, Lưu Trừng… hợp binh
bốn hướng hẹn ngày xuất chinh đánh nước
Nam. Trước khi mang đại quân sang chinh phạt,
vua Tống gửi chiến thư cho Lê Hoàn, lời
lẽ ngông cuồng: “Nay chín châu bốn biển
đă yên, chỉ c̣n Giao Châu của ngươi ở
xa cuối trời… Ngươi định về theo
ta, hay muốn chuộc lấy tội. Ta đang
chuẩn bị xe ngựa, binh lính, cờ lệnh, chiêng
trống… nếu ngươi quy hàng ta tha, nếu trái
mệnh th́ ta đánh. Theo hay không, lành hay dữ, ngươi
tự nghĩ lấy”. Triều
đ́nh mới dựng, vua c̣n nhỏ tuổi, lại
phải đối mặt với nạn ngoại xâm
ngay trước mắt, Lê Hoàn vẫn cho thấy
sự điềm tĩnh phi thường của ḿnh.
Một mặt, ông vẫn tiếp tục hoà hoăn
với nhà Tống, gửi thư sang điều đ́nh,
ư muốn hoăn binh. Một mặt, Lê Hoàn cấp
tốc chiêu binh măi mă, xây thành đào hào, chuẩn
bị kháng Tống. Trong triều Đinh lúc ấy cũng
có sóng gió. Tướng sĩ thấy vua mới c̣n
nhỏ, thế giặc lại lớn nên đem ḷng
nghi ngờ. Thái hậu Dương Vân Nga khi ấy
nhận ra ḷng quân đều đă nghiêng về Lê Hoàn,
bèn thuận theo ư Trời, khoác áo long cổn cho Lê Hoàn,
nhường lại ngôi Hoàng đế cho họ Lê. Hành
động này của Thái hậu Dương Vân Nga
trở thành một câu chuyện bàn căi không dứt
trong lịch sử. Có người nói rằng bà đă
bán rẻ cơ đồ của Đinh Tiên Hoàng
trải qua trăm trận chiến gian khổ mới có
được. Có người nói bà thông đồng
với Lê Hoàn để cướp ngôi nhà Đinh. Nhưng
trong t́nh thế thù trong giặc ngoài, vương
triều ở trong cảnh trứng treo đầu
gậy, quyết định của Thái hậu Dương
Vân Nga là hoàn toàn có thể chấp nhận được. Lê
Hoàn lên ngôi, đổi niên hiệu là Thiên Phúc năm
đầu (tức năm 980), ḷng người đều
thuận theo, tuyệt không c̣n nghi ngờ ǵ nữa.
Nắm đại quyền trong tay, Lê Hoàn nhanh chóng xúc
tiến việc kháng Tống, đưa cả nước
vào thời chiến. Ông tự ḿnh dẫn quân lên sát
biên giới Trung Quốc, đốc thúc xây dựng pḥng
tuyến, đồng thời sai tướng đi
trấn giữ các miền hiểm yếu. Theo
ước tính của các nhà sử học, quân đội
nước Việt thời Lê Hoàn có chừng hơn
10 vạn người. Đó là một con số
rất lớn nếu so với quy mô dân số nước
Việt bấy giờ, và là một lực lượng
đủ mạnh để chống lại quân nhà
Tống tinh nhuệ, được trang bị tốt,
lại có sĩ khí đang hăng. Trên bộ, Lê Hoàn
cho xây thành B́nh Lỗ làm cứ điểm pḥng
ngự. Ở đường thuỷ, ông lại cho
binh sĩ cắm cọc nhọn trên sông Bạch Đằng
và nhiều sông ng̣i khác để ngăn chặn
thuỷ binh quân Tống. Sông Bạch Đằng là
“miền đất chết” của thuỷ quân phương
Bắc, là cái tên gợi nên nhiều kư ức đáng
quên cho các vương triều phương Bắc. Trước
thời Lê Hoàn, vào năm 938, thuỷ quân của nhà
Nam Hán đă bị chôn vùi ở nơi đây khi Ngô
Quyền lần đầu tiên dùng kế đóng
cọc gỗ bịt sắt, nhử chiến thuyền
của địch vào trận địa mai phục
rồi đánh úp. Cho nên, Lê Hoàn chọn sông Bạch
Đằng làm trận địa thuỷ chiến cũng
là có lư do riêng của nó. Có lẽ ông đă nhớ
lại hào khí ngất trời năm xưa của Ngô
Vương mà quyết một lần nữa cho kẻ
xâm lược một đ̣n đau ngay chính tại
vết thương cũ. Phá
Tống, b́nh Chiêm, kiêu hùng Đại Cồ Việt Cuối
cùng, điều ǵ đến cũng đă phải
đến. Năm 981, Hầu Nhân Bảo mang đại
quân tiến xuống phía nam, sức như vũ băo,
muốn nuốt trọn Đại Cồ Việt. Tuy
nhiên, chiến thuật hợp lư của Lê Hoàn đă
khiến quân Tống măi giậm chân tại chỗ.
Sau một vài trận thắng nhỏ lẻ trên
thuỷ, quân Tống suốt mấy tháng trời
phải án binh bất động v́ liên tục bị
các toán quân nhỏ của Lê Hoàn quấy phá, đánh
tập hậu. Hai đường thuỷ bộ
của quân Tống không thể hợp lại để
cùng tiến về kinh đô Hoa Lư như dự
kiến. Thành B́nh Lỗ của Lê Hoàn lại kiên
cố phi thường, chiến sự diễn ra dai
dẳng, quân Tống bắt đầu nản chí, chán
chường cho một cuộc viễn chinh mỏi
mệt không hồi kết. Trong
thời gian đầu, khi quân Tống sĩ khí đang
hăng, quân Đại Cồ Việt chịu nhiều
tổn thất. Lê Hoàn bèn thay đổi cách đánh,
xây dựng thêm pḥng tuyến ở sông Lục Đầu,
bao trọn đường tiến quân xuống đồng
bằng Sông Hồng của quân Tống. Lê Hoàn sai quân
sĩ cố thủ pḥng tuyến, tránh đối
đầu trực diện với đại quân
Tống, t́m cách kéo dài ngày tháng, thậm chí dùng
kế trá hàng, hoăn binh. Tất cả những đối
sách linh hoạt ấy khiến quân Tống càng đánh
càng như húc đầu vào đá, lại thêm
thuỷ thổ không quen, binh sĩ mệt mỏi, quân
Tống cứ ngày càng hao ṃn nhiệt huyết.
Trận thua đau ở sông Lục Đầu giáng
một đ̣n mạnh vào ư chí chiến đấu
của quân Tống. Quân lực hao tổn, chiến
thuyền hỏng hóc không thể sửa được,
đường tiếp lương thảo khó khăn,
tắc nghẽn, cuối cùng quân Tống phải rút
về đóng trại quanh sông Bạch Đằng,
gần như bỏ ư định tốc chiến
tốc thắng, quay về dưỡng binh. Sau
khi quân Tống lui về giữ thế pḥng ngự, Lê
Hoàn quyết định phản công, chọn Bạch
Đằng là nơi diễn ra trận quyết
chiến. Sử sách chép rằng, Lê Đại Hành
đă cho 1 cánh quân ra khiêu chiến với quân Hầu
Nhân Bảo. Chiến sự đang diễn ra quyết
liệt th́ quân Đại Cồ Việt vờ thua
chạy, quân Tống thừa thắng đuổi theo
truy kích. Khi chiến thuyền của Hầu Nhân
Bảo đă lọt hẳn vào trận địa mai
phục, Lê Đại Hành tung quân ra đánh ráo
riết. Các chiến binh Đại Cồ Việt
từ khắp các trận địa mai phục và
từ các nẻo đường đổ về sông
Bạch Đằng vây đánh quân Tống quyết
liệt, sĩ khí ngợp trời, tinh kỳ dậy
đất. Dù đông hơn nhưng trước
sự hăng hái “một địch một trăm”
của quân Đại Cồ Việt, quân Tống
dần trở nên rối loạn đội h́nh và
trở nên hoang mang tột độ khi đại tướng
quân Hầu Nhân Bảo tử trận trong đám
loạn quân. Tàn quân c̣n lại tháo chạy ra
biển.
Lê
Hoàn đại phá quân Tống năm 981. (Nguồn:
Wikipedia) Trận
này quân Tống thiệt hại không sao kể
xiết. Nghe tin Hầu Nhân Bảo tử trận, các cánh
quân c̣n lại của nhà Tống trên bộ không
đánh mà tự thoái. Lê Hoàn sai tướng sĩ
truy kích đến cùng, quân Tống chết quá
nửa trong khi tháo chạy. Trận Bạch Đằng,
Lê Hoàn đă thi triển đúng mưu kế mà năm
xưa Ngô Quyền đă sử dụng để chôn
vùi đại quân Nam Hán. Sau trận thua thảm
hại ở Bạch Đằng, nhà Tống phải rút
hết quân về nước. Tống
Thái Tông nghe tin bại trận, giận dữ hạ
ngục và chém đầu các tướng thua trận
chạy về. Trước đó, vào năm 979, nhà
Tống cũng nếm trải thất bại trong
cuộc chiến ở biên giới phía bắc với
nước Liêu. Trận thua ở nước Nam
khiến Tống Thái Tông phải thay đổi cách
trị nước, từ b́nh định bằng “vơ”
chuyển sang cai trị bằng “văn”. Bởi
vậy, dù thua trận song nhà Tống vẫn hành
xử khá mềm mỏng với Lê Hoàn. Tống Thái Tông
buộc phải công nhận Lê Hoàn là người cai
trị chính thức của Đại Cồ Việt.
Hai bên nối lại giao hảo, cứ 2 năm một
lần Đại Cồ Việt triều cống Đại
Tống c̣n Đại Tống ban sắc phong cho Lê Hoàn. Sau
khi mạn bắc đă tạm yên th́ phía nam lại
dấy lửa can qua. Lê Hoàn phải đối phó
với quân Chiêm Thành do Ngô Nhật Khánh (pḥ mă nhà
Đinh trước đây) dẫn đường sang
đánh. Đại Việt Sử Kư Toàn Thư chép:
“Pḥ mă Ngô Nhật Khánh dẫn thuyền quân Chiêm
Thành hơn ngh́n chiếc vào cướp, muốn đánh
thành Hoa Lư, theo hai cửa biển Đại Ác và
Tiểu Khang, qua một đêm, gặp gió băo nổi lên,
thuyền đều lật đắm, Nhật Khánh cùng
bọn người Chiêm đều chết đuối,
chỉ có thuyền của vua Chiêm thoát trở về
nước”. Cửa biển nơi quân Chiêm Thành
bị chôn vùi c̣n gọi là “Thần Phù”, vẫn c̣n
dấu tích đến ngày nay. Thần Phù tức là
được Thần linh phù trợ. Điều
đó càng cho thấy Lê Hoàn chính là mang trên ḿnh
sứ mệnh lớn, được Thần trợ
giúp chống lại ngoại bang, để an định
xă tắc, giang sơn. Đến
năm 982, Lê Hoàn thân chinh dẫn quân đánh vào Chiêm
Thành để hỏi tội vua Chiêm v́ đă giam
giữ sứ giả của Đại Cồ Việt.
Quân của Lê Hoàn đánh đâu thắng đó,
tiến thẳng một mạch đến đô thành
của nước Chiêm, chém vua Chiêm là Bế Mi
Thuế tại trận. Đại Việt Sử Kư Toàn
Thư thuật lại như sau: “Vua thân đi
đánh Chiêm Thành, thắng được. Trước
đó vua sai Từ Mục, Ngô Tử Canh sang sứ Chiêm
Thành, bị người Chiêm bắt giữ. Vua
giận, sai đóng chiến thuyền sửa binh khí,
tự làm tướng đi đánh, chém Bê Mi Thuế
tại trận. Chiêm Thành thua to. Bắt sống
được quân sĩ của chúng nhiều vô
kể, cùng là mỹ nữ trong cung trăm người
và một nhà sư người Thiên Trúc, lấy các
đồ quư đem về, thu được vàng
bạc của báu kể hàng vạn, san phẳng thành
tŕ, phá hủy tông miếu, vừa một năm th́
trở về kinh sư”. Kể từ đó quân
Chiêm Thành đă không c̣n uy hiếp biên giới phía
nam của Đại Cồ Việt nữa. Lê Hoàn
chiến thắng trở về, trở thành một Hoàng
đế uy vơ trải khắp bắc nam, uy tín lên
tột đỉnh, các nước lân bang quy phục,
thậm chí ngay cả nhà Tống cũng phải kính
nể vài phần. Giữ
thế chủ động trong quan hệ với nhà
Tống Sau
khi đánh bại quân Tống, Lê Hoàn đă chiếm
thế thượng phong trong quan hệ bang giao.
Tiếng là mỗi năm hai lần, Đại Cồ
Việt phải triều cống cho nhà Tống song
thực chất vua Tống luôn phải nhún nhường
vài phần trước kẻ anh hùng ở nước
Nam này. Có rất nhiều câu chuyện có thể minh
chứng cho điều đó. Năm
990 vua Tống Thái Tông sai sứ sang phong thêm cho Lê Hoàn
hai chữ “Đặc tiến”. Lê Hoàn sai tướng
mang 9 chiến thuyền và 300 quân sang tận Liên Châu
(Quảng Đông, Trung Quốc) đón sứ, tỏ rơ
uy danh Đại Cồ Việt khiến sứ nhà
Tống phải dè chừng. Khi đến kinh đô
Hoa Lư, vua Lê bố trí sẵn đại quân trang
phục chỉnh tề, gươm giáo sáng loáng
tập trận trên các sườn núi, trống
trận nổi lên sĩ khí reo ḥ dậy đất.
Phía dưới sông nhiều chiến thuyền tinh
kỳ bay rợp trời đất, khiến sứ
thần nhà Tống cả sợ. Bấy
giờ sứ thần sang phong cũng giản dị nên
nhà vua coi thường, đón tiếp sơ sài. Ở
chỗ sứ quán, đồ cung tiếp không đầy
đủ. Khi sứ sắp đến, Lê Hoàn mới
làm gian nhà lợp tranh đề chữ “Mao kính
dịch”, nghĩa là trạm qua đường
lợp cỏ tranh. Khi sứ giả đến cửa
điện Minh Đức, Lê Hoàn nhận tờ
chế đặt trên điện, nhất định
không quỳ. Lê Hoàn nói với sứ thần rằng
ḿnh “đích thân đánh giặc Man, ngă ngựa
đau chân nên không quỳ được”. Sứ nhà
Tống không làm ǵ được, lại vừa
tận mắt thấy binh lực hùng hậu của
Đại Cồ Việt nên bỏ qua. Vua
Lê c̣n dùng đại tiệc tiếp đăi sứ
giả và cho xem màn biểu diễn binh lính đánh
hổ, nhằm cho sứ giả thấy sức
mạnh binh sĩ. Sau đó vua Lê nói với sứ
giả rằng: “Đường sá xa xôi, núi sông
hiểm trở, sau này nếu có thư tín ǵ về
việc nước, th́ nên giao cho đầu biên
giới, khỏi phiền sứ quân đến đây”.
Sứ thần về tâu lại, vua Tống cũng
phải nghe theo. Vua
Lê cũng nhiều lần mang quân chủ động
đánh vào địa phận của Trung Quốc. Năm
995, hơn 100 chiến thuyền của Đại
Cồ Việt đă tiến sang bờ biển nước
Tống, đánh vào trấn Như Hồng thuộc Khâm
Châu, sau đó rút quân. Khi nhà Tống gửi thư
hỏi, vua Lê Đại Hành đă trả lời
đầy thách thức rằng: “Việc cướp
trấn Như Hồng là do bọn giặc biển
ở cơi ngoài, hoàng đế có biết đó không
phải là quân của Giao Châu không? Nếu Giao Châu có
làm phản th́ đầu tiên đánh vào Phiên Nhung,
thứ đến đánh Mân Việt, há chỉ
dừng ở trấn Như Hồng mà thôi?”. Vua
Tống biết được cũng làm ngơ không
quở trách ǵ, hơn nữa c̣n sai sứ giả là Lư
Nhược Chiếu mang chiếu thư và đai
ngọc sang tặng cho vua Lê. Ngay
sau đó, năm 996, khoảng 5.000 hương binh châu
Tô Mậu (Lạng Sơn) của Đại Cồ
Việt lại tiếp tục tấn công vào Ung Châu
rồi lui binh. Hơn nữa, khi quan binh nước
Tống quấy nhiễu ở biên giới với
Đại Cồ Việt vào năm 997, chính vua
Tống đă định tội những người
này, thậm chí c̣n xử chém. Khâm định
Việt sử thông giám cương mục có chép
lại rằng: “Trương Quan lại dâng thư
nói rằng nhà vua bị họ Đinh xua đuổi,
thu nhặt đám quân c̣n sót, ra ở nơi hải
đảo, cướp bóc để độ thân,
nay đă mất rồi. Vua Tống sai thái thường
thừa là Trần Sĩ Long làm Thái phóng sứ, sang ḍ
hư thực, mới biết những lời Trương
Quan đều dối trá cả, bèn xuống chiếu
nghị tội bọn Trương Quang”. Đại
Việt sử kư toàn thư ghi chép sự việc này
như sau: “Nhà Tống xử tội bọn Trương
Quan, Quan đă ốm chết, chém Vệ Chiêu Mỹ
ở trấn Như Hồng”. Có thể thấy,
sự kiên quyết và tài thao lược của Lê Hoàn
đă khiến nhà Tống luôn luôn phải chọn cách
ngoại giao mềm mỏng, nhu nhường. Vị
thế Đại Cồ Việt trong quan hệ với
Trung Quốc trước nay chưa từng cao đến
thế! *** Hoàng
đế Lê Đại Hành là bậc anh hùng chống
ngoại xâm, cũng là vị minh quân trị nước
sáng suốt, mở ra một nền thái b́nh cho nước
Việt suốt mấy trăm năm sau dưới
thời Lư – Trần. Đặc biệt, trong quan
hệ với Trung Quốc, dù là nước nhỏ hơn
song Lê Đại Hành luôn luôn có ư thức tự cường
dân tộc mạnh mẽ. Suốt hàng ngh́n năm
lịch sử, những lời khen, lời bàn về
hoàng đế Lê Đại Hành đă quá nhiều.
Tuy nhiên, xin được lấy lời b́nh của
sử gia Lê Văn Hưu đời Trần để
kết thúc câu chuyện về vị Hoàng đế
huyền thoại này: “Lê
Đại Hành giết Đinh Điền, bắt
Nguyễn Bặc, tóm Quân Biện, Phụng Huân dễ
như lùa trẻ con, như sai nô lệ, chưa đầy
vài năm mà bờ cơi định yên, công đánh
dẹp chiến thắng dẫu là nhà Hán, nhà
Đường cũng không hơn được”. |