Những
chuyện bên lề Hiệp định Genève
Trần Gia Phụng |
-
Nội dung hiệp định Genève đă được
viết và nói nhiều. Bài nầy xin tŕnh bày
những chuyện bên lề hiệp định Genève. 1)
Đầu tiên, hội nghị tứ cường Hoa
Kỳ, Anh, Pháp, Liên Xô khai mạc tại Berlin ngày
25-1-1954. Đại diện Liên Xô là ngoại trưởng
Mikhailovich Molotov đề nghị mời thêm Cộng Ḥa
Nhân Dân Trung Hoa (tức Trung Cộng) cùng họp. Ngày
26-4-1954, hội nghị gồm tứ cường và có
thêm Trung Cộng, khai mạc tại Dinh Quốc Liên
(Palais des Nations) ở Genève, một ngày bàn về
Triều Tiên và một ngày về Đông Dương. 2)
Phái đoàn Anh do ngoại trưởng Anthony Eden lănh
đạo. Phái đoàn Hoa Kỳ do ngoại trưởng
John Foster Dulles dẫn đầu. Đứng đầu
phái đoàn Pháp là ngoại trưởng Georges Bidault.
Qua tháng 7-1954, thủ tướng kiêm ngoại trưởng
Mendès-France thay thế. Phái đoàn Liên Xô do ngoại
trưởng Vyacheslav Mikhailovich Molotov lănh đạo và
phái đoàn Trung Cộng do thủ tướng kiêm
ngoại trưởng Châu Ân Lai dẫn đầu. 3)
Khi gặp Châu Ân Lai ở pḥng Giải lao Dinh Quốc
Liên, John Foster Dulles không bắt tay xă giao Châu Ân Lai và
bỏ ra khỏi pḥng ngay tức khắc. (Ural
Alexis Johnson và Jef Olivarius McAllister, The Right Hand of Power,
New Jersey, Nxb. Prentice Hall, 1984, tr. 204.) Foster Dulles rời
Genève, thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ Bedell
Smith thay thế. 4)
Trong phiên họp ngày 2-5-1954, Liên Xô đề nghị
mở rộng thành phần tham dự, mời thêm các
nước trong hai phe lâm chiến ở Đông Dương.
Hội nghị chấp thuận. Như thế, về
vấn đề Đông Dương, ngoài ngũ cường,
hội nghi Genève có thêm Quốc Gia Việt Nam (QGVN),
Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa (VNDCCH) tức
Việt Minh, Lào và Cambodge (Cambodia hay Cao Miên). Chín phái
đoàn bắt đầu họp ngày 8-5-1954, một ngày
sau khi kết thúc trận Diện Biên Phủ (7-5-1954). 5)
Phái đoàn QGVN do ngoại trưởng Nguyễn
Quốc Định làm trưởng phái đoàn.
Một tuần sau, từ 14-5-1954, phó thủ tướng
Nguyễn Trung Vinh được cử qua làm trưởng
phái đoàn thay Nguyễn Quốc Định, nhưng
ông Định vẫn ở lại trong phái đoàn.
Khi Ngô Đ́nh Diệm được quốc trưởng
Bảo Đại cử làm thủ tướng, chính
thức cầm quyền từ ngày 7-7-1954 (Song
thất), thủ tướng Diệm cử tân
ngoại trưởng Trần Văn Đỗ qua Genève
thay thế Nguyễn Trung Vinh. Phạm Văn Đồng,
phó thủ tướng VNDCCH, thay Hoàng Minh Giám, giữ
chức bộ trưởng Ngoại giao từ ngày
29-4-1954, dẫn đầu phái đoàn VNDCCH. Phoui
Sananikone, phó thủ tướng kiêm bộ trưởng
Ngoại giao và Nội vụ, lănh đạo phái đoàn
Lào; trong khi Tep Phan, bộ trưởng Ngoại giao,
dẫn đầu phái đoàn Cao Miên. (Trần Văn
Tuyên, Hội nghị Genève, hồi kư, Sài G̣n:
Nxb. Chim Đàn, 1964, tt. 21-23.) 6)
Trước hội nghị Genève, Châu Ân Lai cùng
với Hồ Chí Minh đến Moscow ngày 1-4-1954 để
thảo luận lập trường của khối CS.
Ông c̣n đến Moscow thêm hai lần (6-4 và 20-4) để
t́m hiểu và dung hợp lập trường giữa
hai nước CHNDTH và Liên Xô trước khi qua Genève.
Trong các cuộc thảo luận giữa Châu Ân Lai
với giới lănh đạo Liên Xô, đều có
Hồ Chí Minh tham dự. (Tiền Giang, Chu Ân Lai
dữ Nhật-Nội-Ngơa hội nghị [Chu Ân Lai
và hội nghị Genève] Bắc Kinh: Trung Cộng đảng
sử xuất bản xă, 2005, bản dịch của Dương
Danh Dy, tựa đề là Vai tṛ của Chu Ân Lai
tại Genève năm 1954, chương 5 “Dốc
sức lên kế hoạch”. (diendan@diendan.org.) 7)
Từ khi hội nghị Genève khai mạc (8-5) cho đến
khi hội nghị chấm dứt (21-7), vào đầu
mỗi phiên họp, các phái đoàn CS sắp hàng
một, đi vào hội trường. Đi đầu
là phái đoàn Liên Xô do Molotov dẫn đầu; sau
đến phái đoàn Trung Cộng do Châu Ân Lai
dẫn đầu và cuối cùng là phái đoàn
Việt Minh do Phạm Văn Đồng dẫn đầu.
Sau mỗi phiên họp, các phái đoàn CS cũng
sắp hàng đúng thứ tự trên, ra khỏi
hội trường và dầu trễ, các phái đoàn
CS đều vào họp riêng rồi mới giải tán.
(Trần Văn Tuyên, sđd. tt. 24. Lúc đó
Trần Văn Tuyên là một thành viên trong phái đoàn
QGVN, chứng kiến việc nầy.) Kiểu họp
nầy CS gọi là “họp giao ban”. 8)
Sau hơn một tháng họp hành chưa có kết
quả, hội nghị tạm nghỉ ngày 20-6 và
dự tính sẽ họp lại ngày 10-7. Các phái đoàn
về nước tham khảo ư kiến. Trong thời
gian nầy, xảy ra ba sự kiện quan trọng là: a)
Ngô Đ́nh Diệm được quốc trưởng
Bảo Đại bổ nhiệm làm thủ tướng
toàn quyền dân và quân sự Quốc Gia Việt Nam.
Thủ tướng Diệm đề cử tân
ngoại trưởng Trần Văn Đỗ làm trưởng
phái đoàn QGVN tại Genève. b)
Mendès France lên làm thủ tướng ở Pháp. Điều
trần trước quốc hội Pháp, Mendès France tuyên
bố sẽ giải quyết vấn đề Đông
Dương trong ṿng bốn tuần lễ (khoảng
một tháng.) Mendès France chính thức nhận chức
ngày 21-6-1954. Nếu tính thêm bốn tuần lễ th́
vào 20-7-1954. c)
Châu Ân Lai mời Hồ Chí Minh qua Liễu Châu (Liuzhou),
tỉnh Quảng Tây (Kwangsi), hội đàm từ
3-7-1954. Châu Ân Lai báo cho Hồ Chí Minh và phái đoàn
CS biết rằng có ba cách để đối phó
với t́nh h́nh mới: 1) Thượng sách là ḥa. 2)
Trung sách là đánh rồi ḥa. 3) Hạ sách là đánh
tiếp. Châu Ân Lai khuyên Hồ Chí Minh chấp nhận
thượng sách là ḥa, để tránh mở rộng
chiến tranh, v́ nếu tiếp tục mở rộng
chiến tranh, Hoa Kỳ có thể sẽ can thiệp. Châu
Ân Lai c̣n bàn thêm rằng, sau khi chia hai Việt Nam,
Việt Minh rút quân về phía bắc, nhưng cài người
và cất giấu vơ khí ở lại. Hồ Chí Minh và
phái đoàn chấp nhận kế hoạch nầy
của Châu Ân Lai. 9)
Khi hội nghị tái nhóm, Mendès France đích thân
đến Genève, hội đàm với ngoại trưởng
Liên Xô Molotov ngày 10-7, và ngoại trưởng Trung
Cộng Châu Ân Lai ngày 12-7. Ba nước Pháp, Liên Xô và
Trung Cộng thỏa thuận giải pháp chia hai nước
Việt Nam. Pháp đ̣i chia hai Việt Nam ở vĩ
tuyến 18; Trung Cộng đề nghị vĩ
tuyến 16, rồi đổi vĩ tuyến 17. Tối
12-7, Châu Ân Lai gặp Phạm Văn Đồng, áp
đặt ư định của các cường
quốc. Phạm Văn Đồng tuy đ̣i chia ở
vĩ tuyến 16, nhưng cuối cùng đành chấp
nhận vĩ tuyến 17, dọc theo sông Bến
Hải. Đại biểu QGVN là bác sĩ Trần Văn
Đỗ phản đối việc chia cắt đất
nước bất cứ nơi đâu. 10)
Cuối cùng, hiệp ước đ́nh chỉ
chiến tranh được kư kết sau 12 giờ
đêm 20-7, qua sáng 21-7-1954 trong lúc kim đồng
hồ tại dinh Quốc Liên (Palais des Nations), vẫn
được giữ nguyên ở vị trí 12 giờ
đêm 20-7-1954, cho đúng với lời hứa
của Mendès-France khi nhận chức thủ tướng
Pháp ngày 21-6-1954. 11)
Hiệp định đ́nh chỉ chiến sự
ở Việt Nam (Hiệp định đ́nh
chiến Genève) kư kết ngày 20-7-1954 chỉ là một
hiệp định thuần tuư quân sự, chia hai
Việt Nam ở vĩ tuyến 17, và nói về
việc mỗi bên rút quân, tập trung quân, thời
hạn chuyển quân, mà hoàn toàn không đề
cập đến một giải pháp chính trị nào
cho tương lai Việt Nam. 12)
Ngày hôm sau (21-7), các phái đoàn họp tiếp và
"thông qua" bản "Tuyên bố cuối cùng
ngày 21-7-1954 của Hội nghị Genève về vấn
đề lập lại ḥa b́nh ở Đông Dương".
(Déclaration finale du 21 juillet 1954 de la conférence de Genève sur
le problème du rétablissement de la paix en Indochine). Đây
chỉ là lời tuyên bố, không có phái đoàn nào
kư tên vào bản tuyên bố nầy. Khi chủ
tịch phiên họp là Anthony Eden (ngoại trưởng
Anh) hỏi từng phái đoàn, th́ bảy phái đoàn
là Anh, Pháp, Liên Xô, Trung Cộng, VNDCCH, Lào và Cambodge
trả lời miệng rằng "đồng ư".
Hai phái đoàn QGVN và Hoa Kỳ không đồng ư, không
kư tên vào bản tuyên bố, và đưa ra tuyên
bố riêng của ḿnh. 13)
Bản tuyên bố nầy gồm 13 điều, trong
đó điều 7 ghi rằng: "Để cho
việc lập lại ḥa b́nh tiến triển đến
mức cần thiết cho nhân dân Việt Nam có
thể tự do bày tỏ ư nguyện, cuộc Tổng
tuyển cử sẽ tổ chức vào tháng 7-1956 dưới
sự kiểm soát của một Ban Quốc tế
gồm đại biểu những nước có chân
trong Ban Giám sát và Kiểm soát Quốc tế đă nói
trong Hiệp định đ́nh chỉ chiến
sự. Kể từ ngày 20-7-1955 những nhà
đương cục có thẩm quyền trong hai vùng
sẽ có những cuộc gặp gỡ để thương
lượng về vấn đề đó." Bản
tuyên bố nầy không có chữ kư của các phái
đoàn, chỉ có tính cách dự kiến tương
lai, th́ về pháp lư, không có tính cách cưỡng hành
nghĩa, là không bắt buộc thi hành. 14)
Chính phủ QGVN dưới quyền quốc trưởng
Bảo Đại và thủ tướng Ngô Đ́nh
Diệm lo thi hành hiệp định Genève, tập
trung và rút toàn bộ lực lượng của ḿnh
về miền Nam vĩ tuyền 17 đúng thời
hạn và đúng theo quy định của hiệp
định Genève. Điều nầy chẳng những
báo chí lúc bấy giờ đă tŕnh bày, mà cho đến
nay, không có tài liệu sách vở nào cho thấy là chính
phủ QGVN vi phạm hiệp định Genève. Như
thế, trong việc thi hành hiệp định Genève,
chính phủ QGVN đă thi hành đầy đủ và
đúng đắn hiệp định. 15)
Trong khi đó, chủ tịch nhà nước VNDCCH là
Hồ Chí Minh (HCM) hội họp với thủ tướng
Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa hay Trung Cộng là Châu Ân
Lai tại Liễu Châu (Quảng Tây, Trung Cộng)
từ 3 đến 5-7-1954, quyết định bí
mật lưu cài cán bộ đảng viên và chôn
giấu vơ khí ở lại NVN, trường kỳ mai
phục, để chuẩn bị tiếp tục
chiến tranh. Trong số cán bộ được cài
lại, có Lê Duẩn, Vơ Văn Kiệt, Mai Chí
Thọ, Cao Đăng Chiến... Như thế, nhà nước
VNDCCH đă có kế hoạch vi phạm hiệp định,
và quyết định tiếp tục chiến tranh trước
khi kư kết hiệp định. 16)
Thế mà cộng sản Bắc Việt Nam tức
Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa lấy điều 7
của bản “Tuyên bố cuối cùng…” ghép vào
hiệp định Genève, rồi khăng khăng
buộc tội Nam Việt Nam tức Việt Nam
Cộng Ḥa không tôn trọng hiệp định Genève.
Đây là một vụ “đánh lận con đen”,
bóp méo lịch sử, v́ hiệp định Genève hoàn
toàn không quy định việc tổ chức tổng
tuyển cử. Như thế, việc Bắc Việt
Nam đưa ra lư do Nam Việt Nam không tôn trọng
hiệp định Genève về việc tổ chức
tổng tuyển cử thống nhất đất nước,
hoàn toàn không đúng với nội dung hiệp định
Genève. 20.07.2019 Trần Gia Phụng |