Một Chiến Binh Mỹ Và Tấm Ảnh Một Người Con Gái Việt Nam Nguyễn Vạn Lư ( Có đính kèm Video - cuối thư ) |
Đây
chỉ là một tấm ảnh nhỏ, sờn cũ
từ nhiều thập kỷ rồi. Nhưng tấm
ảnh nhỏ bé ấy kể lại một câu
chuyện ly kỳ và cảm động, và ám ảnh
một chiến binh Mỹ tại Việt Nam trên 30 năm
- cái h́nh ảnh một cô gái nhỏ chưa hề quen
biết đă dẫn người cựu chiến binh
Mỹ làm một cuộc hành tŕnh trở lại
Việt Nam, để hàn gắn đau thương quá
khứ và t́m sự b́nh yên cho tâm hồn ḿnh. Đối
với Rich Luttrell, người cựu chiến binh
Mỹ, th́ đi t́m một người con gái trong
ảnh là một việc làm khó khăn nhất trong
đời ông. Ông ngồi nh́n rừng già bên dưới
chiếc Boeing 747, thần kinh căng thẳng với
những xúc cảm đè nén. Nhưng tất cả
những ǵ Rich có thể trông thấy là tấm ảnh
ấy. H́nh ảnh người con gái nhỏ ấy có ǵ
mạnh mẽ đến nỗi Rich phải trở
lại Việt Nam? Cô
gái nhỏ ấy là ai? Tại sao Rich không thể
chịu đựng được nỗi buồn bă
của đôi mắt cô gái trong tấm ảnh? Rich thú
nhận, "Mỗi khi tôi nh́n lại tấm ảnh, tôi
dường như bị mê hoặc. Tôi cảm thấy
đúng như thế kể từ ngày ấy, trong
một cánh rừng già cách nước Mỹ nửa ṿng
trái đất." Đó là cái giây phút mà một hành
động thời chiến đă tạo cho Rich một
gánh nặng trong suốt 33 năm. Năm
1967, Rich Luttrell gia nhập quân đội, khi là một
thiếu niên 17 tuổi. Đây là một cơ hội cho
Rich thoát cảnh nghèo trong một khu gia cư rẻ
tiền tại Illinois. Ông bỗng thấy ḿnh trưởng
thành, có được hai đôi giầy ống,
một đôi giầy mới, và những quân phục
mới. Trong đời ông, chưa bao giờ ông có
nhiều quần áo như thế trong một lần. Ông
nghèo, nhưng có ḷng ái quốc. Ông quyết định
ra đi và gia nhập Chiến đoàn dù 101. Giống như
nhiều thanh niên khác, Rich được huấn
luyện cho cuộc chiến tại Việt Nam. Ngày
Rich tới đơn vị, chiếc trực thăng
hạ cánh xuống một khu rừng già tại
Việt Nam, và ông trông thấy những người
thuộc trung đội ông đứng đó - cũng
trạc tuổi ông. Có những người trông
rất ngầu - nhất là mắt họ. Ông hoảng
sợ kêu lên, "Lạy Chúa, con sẽ phải
đường đầu với những ǵ ở
đây?" Rich
đă được huấn luyện như mọi người,
để chiến đấu trong điều kiện
của địch quân, nghĩa là phải chiến
đấu du kích - đêm đi nằm phục kích, lùng
và diệt địch. Lúc ấy Rich chỉ vừa
mới 18 tuổi. Chàng thiếu niên bé bỏng từ
khu gia cư rẻ tiền tại Illinois bỗng thấy
ḿnh ở trong một hoàn cảnh mà không một sự
huấn luyện nào đủ sửa soạn cho
rừng già Việt Nam. Tại đây trời nóng
hoặc mưa, hoặc cả mưa và nóng. Không có nhà
cửa, không giường chiếu, không nghỉ ngơi,
và không ngừng sợ hăi. Rich chỉ là một
thiếu niên gầy g̣, vai đeo chiếc ba lô to hơn
lưng, và phải học điều luật căn
bản đầu tiên: phải tiếp tục tiến bước,
tiến bước và tiến bước măi. Có
những lúc Rich phải trèo núi, và muốn chảy nước
mắt và kêu lên, "Lạy Chúa, xin dừng lại.
Con không thể đi được nữa. Và chúng tôi
vẫn cứ phải tiểp tục như thế,
từ sáng sớm tới đêm tối. Tôi nghĩ tôi
sẽ phải làm ǵ khi đụng trận? Tôi không
thể di chuyển được nữa. Tôi quá
mệt. Tôi sẽ làm sao nếu gặp địch quân?
Tôi chưa sẵn sàng cho một trận đánh." Và
một ngày đặc biệt đă làm thay đổi
tất cả. Hôm ấy nóng như thường lệ,
giống như mặc áo choàng đứng trong một
pḥng bốc hơi nóng vậy. Rich không biết địch
quân chỉ cách ông vài thước trong rừng già. Rich
kể lại, "Từ khóe mắt tôi trông thấy
một động đậy. Tôi có thể trông
thấy một binh sĩ Việt Cộng ngồi tựa
vào khẩu AK 47. Đây là lần đầu tiên tôi trông
thấy một lính Việt Cộng. Suốt đời
tôi tôi chưa bao giờ trông thấy họ." Rich
mới 18 tuổi, và bỗng nhiên vô cùng sợ hăi, người
như đóng băng lại. Ông biết không thể không
làm ǵ, và ông phải có phản ứng, phải làm
một cái ǵ. Đấy là quyết định của
Rich. Ông ở trong tầm đạn của địch
quân. Cái chết chỉ cách một nhịp tim đập.
Rich quay lại và nh́n thẳng mặt người lính
Việt Cộng. Ông kể lại, "Dường như
chúng tôi chăm chú nh́n nhau một lúc lâu. Và rồi
giống như một chuyển động chậm, tôi
bóp c̣ súng tự động của tôi. Tên địch
ngă gục xuống. Ngay sau đó là một trận
đụng độ dữ dằn. Tôi chưa đủ
kinh nghiệm để nhào xuống đất. Và có
một người nào đó giúp tôi, đẩy tôi
nằm xuống." Rich
có thể nhận thức rằng người lính
Việt Cộng ấy đă có thể giết chết
ông trước khi ông trông thấy hắn. Rich công
nhận, "Chắc chắn như vậy. Và cho
tới bây giờ tôi vẫn lấy làm lạ, và
tự hỏi tại sao hắn không bắn tôi?" Nhưng
đó không phải là điều ám ảnh Rich
nhiều năm sau đó. Không phải là súng nổ, và
cũng không phải việc giết người. Ngoài
chiến trường th́ lúc nào cũng có quá nhiều
súng nổ và người chết. Chàng
thanh niên 18 tuổi Rich Luttrell cuối cùng đă đụng
địch quân và thoát chết. Người lính
Việt Cộng ấy đáng lẽ ra đă giết
Rich rồi. Nhưng kết quả ngược lại.
Rich toát mồ hôi, chất adrenalin tỏa ra khắp người
và cảm thấy như không đứng vững
nữa, v́ hành động vừa giết người. Thiếu
kinh nghiệm, Rich tỏ ra rất xúc động sau
vụ giết người lần đầu tiên, và
kinh hoàng thấy các bạn đồng đội đi
t́m kỷ vật trên xác địch quân. Có người
cúi xuống rút ví của tên địch vừa mới
bị Rich bắn chết. Một mẩu giấy rơi
ra; Rich cúi xuống nhặt lên: đó là một tấm
ảnh nhỏ nhô ra một nửa, trông giống khuôn
mặt một cô gái nhỏ có mái tóc dài. Rich
rút tấm ảnh ra, chỉ to bằng một con tem. Đó
là ảnh một người lính và một cô gái
nhỏ. Họ là ai? Phải chăng đó là người
lính Việt Cộng đă chết? Có phải người
lính là bố cô gái không? Rich
quyết định giữ tấm ảnh ấy. Đúng
ra, ông ngồi xuống, cúi nh́n người lính
chết và nh́n tấm ảnh, rồi lại nh́n
mặt anh ta. Hai người trong tấm ảnh quá trang
nghiêm, quá buồn. Phải chăng họ chụp
tấm ảnh này ngay trước khi họ từ giă
nhau - trước khi người lính bỏ con gái ở
lại, để ra đi và để bị Rich
bắn chết. Rich cảm thấy đau đớn
lắm. Nhưng chỉ trong vài phút, trung đội
của Rich phải di chuyển. Rich nhét tấm ảnh vào
ví. Cái
ǵ đă khiến Rich phải giữ tấm ảnh? Rich
trả lời, "Tôi không biết. Tôi đă suy nghĩ
cả triệu lần rồi. Cái phần đầu tiên
tôi trông thấy trong tấm ảnh là cô gái, và cô ta có
một cái ǵ buồn bă lắm." Nhưng
Rich không phải là một người lính bất đắc
dĩ, không muốn giao chiến chiến với địch
quân. Nếu Rich muốn sống thoát khỏi cuộc
chiến, ông phải học cách giết người mà
không hối tiếc, và Rich đă trở thành một
chiến binh như thế. Tại
cái nơi ghê gớm ấy, Rich mau lẹ trở nên
cứng cỏi. Cuối cùng Rich là người
được giao nhiệm vụ giải tỏa
những đường hầm của địch quân.
Ông trở nên thiện nghệ cận chiến. Rich
đă nh́n thấy các bạn đồng đội
tử trận. Ông quen giết địch quân, và
cầu nguyện được thoát chết. Một
lần trong đêm tối trên một ngọn đồi,
đạn pháo kích nổ quanh ḿnh và nghe thấy
bạn đồng đội la hét và bị tan xác, Rich
đưa ba lô lên che đầu và cầu nguyện,
"Lạy Chúa, xin cho con đừng trúng đạn."
Rich không nghĩ ông có thể tiếp tục được
như thế trong sáu tháng nữa. Khi
Rich chỉ c̣n 20 ngày nữa là được trở
về Mỹ th́ ông gặp nạn. Đơn vị ông
bị phục kích; ông được giao nhiệm
vụ xông ra cứu một đồng đội
bị bắn hạ. Trong lúc cứu bạn đồng
đội, Rich bị trúng đạn vào lưng, và chính
vết thương này giúp Rich được hồi hương
sớm. Trong lúc ông được đưa lên
trực thăng tải thương, Rich cảm thấy
có lỗi, và bị dằn vặt v́ những câu
hỏi, Ta bỏ đi đâu? Ta sẽ làm ǵ? Ta bỏ
dồng đội lại hay sao? Rich
hồi hương với một hộp đầy huân
chương, và kết hôn với Carole, một người
bạn gái tại quê nhà. Thập niên 60 nhường
chỗ cho thập niên 70; ông không bao giờ nói về
cuộc chiến ấy. Thời đại đă thay
đổi. Rich có đời sống riêng - hai người
con gái, một việc làm tốt tại Sở Cựu
Chiến Binh Illinois. Ông cố gắng quên cuộc
chiến Việt Nam, và tập trung vào tương lai
với Carole. Carole
nói, "Chồng tôi thực sự không nói về
chiến tranh Việt Nam trong nhiều năm. Đó là
một cái ǵ chồng tôi muốn giữ rất riêng tư
và giấu kín." Rich
có thể trốn tránh cuộc chiến, nhưng không không
thể trốn tránh được cô gái nhỏ mà ông
mang trong ví. Thực sự đă có một ràng buộc
đặc biệt giữa Rich và cô gái trong tấm
ảnh. Đây là một điều lạ lùng. Rich đă
chứng kiến và đă quên nhiều kinh hoàng trong
cuộc chiến, nhưng khuôn mặt của cô gái trong
tấm ảnh cứ tiếp tục ám ảnh tâm trí ông.
Tấm ảnh nặng không tới một gam mà đè
nặng tâm trí ông một cách khủng khiếp. Vào
mùa Giáng Sinh, các con gái ông thường hỏi mẹ
mua quà ǵ cho Rich, và quà tặng ông thường nhận
lại là ví da. Hàng ngày người ta thường rút
ví ra để trả tiền bằng tiền mặt
hoặc bằng credit card, và mỗi lần như
thế, Rich lại có dịp kéo tấm ảnh nhỏ
ra. Đối với Rich th́ đó là một cô gái tội
nghiệp, đă không c̣n bố chỉ v́ ông. Rich
biết nếu ông không giữ tấm ảnh th́ ông
đă không có những ư nghĩ tội lỗi này. Rich
xác nhận, "Tôi hoàn toàn đồng ư. Sau nhiều
năm tôi thành thực nói là đă có nhiều lần
tôi hối tiếc đă giữ tấm ảnh
ấy." Carole
rất thông cảm và ủng hộ chồng, nhưng bà
thấy chồng muốn thoát khỏi ám ảnh ấy
th́ phải vất tấm ảnh ấy đi. Một
lần bà hỏi chồng, "Tại sao anh không
vất bỏ tấm ảnh? Hăy liệng bỏ nó đi,
loại nó khỏi cuộc đời anh, để anh có
thể quên và tiếp tục sống." Nhưng
Rich không thể liệng bỏ hoặc hủy hoại
tấm ảnh được. Ông biết ông phải làm
một cách đặc biệt nào đó, phải làm
một cách trong kính trọng và danh dự, bởi v́ ông
nghĩ người lính ấy là một người can
đảm. Năm
1989, hơn hai mươi năm sau khi từ Việt Nam
trở về, việc giải quyết tấm ảnh
đă rơ ràng và cấp bách. Rich và Carole nghỉ phép hàng
năm. Hai người quyết định đi thăm
Bức Tường Kỷ Niệm Chiến Binh Việt
Nam tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn. Tại
đó Rich biết ḿnh phải làm ǵ với tấm
ảnh nhỏ cũ kỹ này. Rich nghĩ rằng cách
tốt nhất là bỏ tấm ảnh tại Bức Tường. Ngồi
trong khách sạn, Rich quyết định phải làm cho
đúng. Ông ngồi trên giường với một
tập giấy trong tay. Ông suy nghĩ t́m cách nói
chuyện với người lính trong tấm ảnh.
Trong vài phút, Rich viết xong một lá thư ngắn,
gồm có một vài điều ông vẫn từng
muốn nói. Ông viết: "Thưa
ông, trong suốt 22 năm nay, tôi giữ ảnh ông trong
ví. Hôm ấy tôi mới có 18 tuổi, khi chúng ta trông
thấy nhau trên con đường ṃn gần Chu Lai,
Việt Nam. Xin tha thứ cho tôi đă giết ông. Đă
nhiều lần trong những năm qua, tôi nh́n ảnh
ông và người con gái tôi đoán là con ông. Mỗi
lần tim tôi bừng cháy với nỗi đau tội
lỗi. Xin ông tha thứ cho tôi." Mỗi
khi Rich đọc lại những hàng chữ trên đây,
và ngay cả bây giờ, ông lại cảm thấy
một cái ǵ. Ngày hôm sau, Rich đặt tấm ảnh
và lá thư ngắn ấy tại chân Bức Tường,
bên dưới tên của 58,000 binh sĩ Mỹ tử
trận tại Việt Nam. Rich nói, "Hành động
ấy giống như sự đứng nghiêm chào
lần cuối cùng. Người lính ấy chết v́
chiến đấu cho niềm tin của ông ta. Và đây
là một cách vinh danh và tôn kính ông ta." Vào
lúc ấy hai người không c̣n là kẻ thù nữa.
Rich nói, "Ông ta không c̣n là kẻ thù nữa, mà là
một người bạn. Giống như chào vĩnh
biệt một người bạn. Vào lúc đó,
giống như tôi vừa chấm dứt một
trận đánh, buông ba lô xuống để nghi ngơi.
Cái gánh nặng tôi mang nay không c̣n nữa." Phải,
tất cả đă mất rồi, và Rich bây giờ
cảm thấy nhẹ nhơm, tự do và thoải mái. Làm
thế nào Rich biết được sức mạnh
thực sự của tấm ảnh nhỏ bé ấy,
của cô gái nhỏ có đuôi tóc, mà bây giờ không
c̣n nhỏ nữa? Tấm
ảnh của Rich đă mất rồi. Mặc cảm
tội lỗi cũng mất luôn. Cái gánh nặng đă
được vất bỏ tại Bức Tường
hùng vĩ ấy. Và trở lại Illinois, Rich và Carole
bắt đầu cuộc đời mới, sau khi nghe
lời khuyên của vợ loại bỏ tấm ảnh
để tránh cái tâm trạng ngă ḷng mỗi khi trông
thấy tấm ảnh. Rich vất bỏ tấm ảnh
năm 1989. Hoặc
Rich tưởng đă có thể vất bỏ được.
Hàng ngày, hàng trăm người bỏ lại nhiều
kỷ vật tại Bức Tường này. Và mọi
vật kỷ niệm, dù tầm thường hay thiêng
liêng, đều được nhân viên của công viên
thu thập lại - kể cả tấm ảnh nhỏ và
lá thư xin lỗi của Rich. Tấm ảnh ấy t́nh
cờ nằm trên cùng của một cái hộp, và
nằm ngửa lên. Và cũng t́nh cờ Duery Felton,
một cựu chiến binh Mỹ khác, trông thấy.
Durey hiểu ngay đây là một cái ǵ khác thường. Duery
là quản lư pḥng sưu tập tại đài Kỷ
Niệm Chiến Binh Việt Nam. Ông tự hỏi
tấm ảnh này là ǵ, và cầm lên xem. Ông đă
từng trông thấy đủ thứ tại Bức Tường,
nhưng chưa bao giờ thấy ảnh một binh sĩ
địch quân. Ông vui sướng trông thấy bộ
quân phục màu xanh lá cây ấy. Trong
hơn 30 năm Duery chưa bao giờ trông thấy
bộ quân phục màu xanh ấy. Một câu hỏi
hiện lên trong tâm trí ông "Người con gái này là
ai? Có phải là con gái hay cháu gái của người
linh Việt Cộng này?" Rồi
Duery đọc lá thư xin lỗi của Rich. Ông
nhớ lại khi c̣n chiến đấu tại Việt
Nam, ông đă từng giúp khiêng xác đồng đội,
những bao đựng xác và những ponchos. Ông đọc
lá thư về việc giết người ấy.
Thực là khó khăn khi phải làm quyết định
ấy, một duyết định chỉ làm trong vài giây
đồng hồ, nhưng người ta sẽ phải
ân hận suốt đời. Durey cảm thấy có
một cái ǵ an ủi, khi được biết có người
cũng trải qua kinh nghiệm ấy, và viết
lại lên giấy. Duery
dùng lá thư xin lỗi và tấm ảnh của Rich
trong các cuộc trưng bầy về Bức Tường,
dậy cho thế hệ mới về chiến tranh, và
chiến đấu trong chiến tranh có hậu quả ǵ
cho con người. Tấm ảnh ám ảnh Rich bao nhiêu
năm, bây giờ lại mê hoặc một cựu
chiến binh Việt Nam khác. Cái
ǵ trong tấm ảnh ấy mạnh mẽ đến
nỗi bây giờ đến lượt Duery phải ôm
giữ nó và không bỏ đi được? Có
thể tấm ảnh đă vang vọng lên trong tâm
thần của Duery, và gây một hậu quả sâu xa
cho ông. Dĩ
nhiên tại Rochester Illinois, Rich không biết ǵ về
Duery. Rich tiếp tục cuộc đời của ông.
Ông chứng kiến hai con gái trưởng thành và sinh
con đẻ cái. Bây giờ ông cưng chiều hai cô cháu
ngoại của ông. Ông t́m cách đưa người
con gái trong tấm ảnh ra khỏi tâm trí ông. Nhưng
người con gái ấy bây giờ lại ám ảnh
Duery Felton. Khi một nhà xuất bản yêu cầu Duery
giúp in ra một ấn bản về Bức Tường,
ông biết rằng ông phải đưa tấm ảnh
của cô gái và lá thư xin lỗi vào ấn bản
ấy. Duery nói, "Tấm ảnh này ám ảnh tôi
nhiều năm, và tôi không biết cô ta là ai." Cuốn
sách có tựa là "Của Dâng Hiến Tại Bức
Tường" và in tấm ảnh và lá thư xin
lỗi của Rich. Đây là một cuốn sách đơn
giản, tŕnh bày những h́nh ảnh, những ám
ảnh, những kỷ niệm và ḷng kính trọng
của những người có liên hệ với
Bức Tường. Một hôm cuốn sách này xuất
hiện trên bàn giấy của dân biểu tiểu bang
Ron Stephens. Stephens lật từng trang cuốn sách, và
tới một trang đặc biệt có một tấm
ảnh mà ông chưa từng trông thấy, và bỗng
nhiên ông bị xúc động mạnh. Ông chợt
nhận thức ông biết người lính ấy, ông
biết tấm ảnh ấy. Làm
thế nào ông Stephens biết được tấm
ảnh ấy? Ông ta chưa bao giờ nh́n thấy
tấm ảnh, nhưng ông đă nghe người
bạn thân là Rich kể nhiều lần. Stephens nói,
"Tôi thực sự tuột xuống khỏi Bức Tường,
và ngồi phiá sau Bức Tường cầm tấm
ảnh này và biết nó là tấm ảnh của Rich. Tôi
biết câu chuyện Rich bỏ tấm ảnh tại chân
Bức Tường. Chúng tôi nói về chuyện này
nhiều lần rồi." Năm
1996, bảy năm sau khi Rich nghĩ có thể chào vĩnh
biệt tấm ảnh lần cuối cùng, th́ ông
Stephens vội vă lái xe lại ngay văn pḥng của
Rich. Rich đang họp với một người nào
đó, nhưng Stepehns xen vào và nói, "Tôi cần nói
chuyện với anh," và đặt cuốn sách lên bàn
của Rich, và yêu cầu Rich mở trang 53. Rich
mở trang 53 của cuốn sách, và trước mắt
ông là tấm ảnh và lá thư xin lỗi gửi người
lính Việt Cộng ông bỏ lại bên Bức Tường.
Rich lập tức xúc động và bật khóc. Vẫn
tấm ảnh người con gái ấy, và đôi
mắt buồn bă chăm chú nh́n ông, không chịu quay
đi chỗ khác. Rich có cảm tưởng như người
con gái muốn buộc tội ông. Lúc ấy Rich như
ở trong một cơn ác mộng, và muốn hỏi cô
gái muốn ǵ ở ông. Nỗi
ám ảnh cũ bây giờ trở lại với Rich,
mạnh mẽ hơn bao giờ. Rich biết ông phải
lấy lại tấm ảnh. Thế là Rich liên lạc
với Durey, người cũng đang bị tấm
ảnh ám ảnh. Durey bay từ Hoa Thịnh Đốn
tới Illinois, và tận tay trao trả Rich tấm
ảnh. Thực là một truyện kỳ lạ. Hai người
đàn ông không quen biết nhau, chưa từng gặp
nhau, nay ôm nhau khóc v́ một cô gái nhỏ mà cả hai
đều không biết. Rich
cầm lấy tấm ảnh, và tâm hồn ông là
một vết thương tái phát. Ông biết ông
phải t́m cách hàn gắn vết thương này.
Một buổi tối ông cho vợ biết đây có
thể là một sự huyền bí hoặc là định
mệnh. Nhưng dù là ǵ, ông cảm thấy ông
phải trả lại tấm ảnh này, có nghĩa là
ông sẽ đi t́m người con gái trong tấm
ảnh và gia đ́nh người lính Việt Cộng
đă bị ông giết. Nếu
như ông biết người con gái ở đâu th́ công
việc dễ dàng quá, chỉ việc bỏ tấm
ảnh vào phong b́ và gửi tấm ảnh này ra
khỏi cuộc đời của ông. Nhưng ông không
làm thế được. Ông không biết tên và địa
chỉ người con gái. Ông không có một ư niệm
bây giờ người con gái trông như thế nào. Carole
cố gắng khuyên nhủ ông đây là một
việc không đơn giản và không thể thực
hiện được. Ông không thể đi Việt
Nam t́m người con gái được, v́ ông không
biết tiếng Việt, không quen một ai tại
Việt Nam. Ngay t́m một người tại Hoa Kỳ
cũng đă khó khăn lắm rồi, huống chi t́m
một người hoàn toàn xa lạ cách đây hơn
30 năm, già hơn 30 tuổi trong một quốc gia hoàn
toàn khác lạ, nhất là quốc gia ấy từng có
thái độ thù nghịch với Hoa Kỳ. Đây
là những lư do đúng và hợp lư để loại
bỏ ư định của Rich. Bà vợ nhấn
mạnh, "Nếu chồng tôi quyết định
thực hiện ư định th́ ông ấy cứ
việc tự đi mà làm. Tôi không cản trở
chồng tôi. Nhưng tôi nói với chồng tôi việc
này không thể làm được, hăy bỏ cuộc và
quên đi, không đáng làm đâu. Tôi thực sự
đă chán ngấy chuyện này rồi." Carole
công nhận bà đă chán nghe chuyện về tấm
ảnh này rồi. Đây chỉ là một sự ám
ảnh. Carole cũng bị đau đớn như Rich
vậy, mặc dù lư do khác nhau. Cái mà Carole ao uớc là
Rich cỏ thể quên được nỗi ám ảnh và
t́m được sự bằng an của tâm hồn. Tấm
ảnh của hai bố con người lính Việt
Cộng đă âm thầm làm nhiệm vụ trong
nhiều năm. Nhưng bây giờ nó gây hứng
khởi cho một việc làm được coi là không
thể thực hiện được. Rich chỉ
muốn được cô gái ấy buông tha, và Rich
sẽ cố gắng t́m cô ta, nếu đó là điều
cô gái ấy muốn. Rich
không biết tên và địa chỉ cô gái, và bây
giờ h́nh dáng cô ta trông thế nào, bao nhiêu tuổi, và
nhất là cô ta c̣n sống không? Nhưng Rich biết ông
phải t́m ra người con gái. Rich nghĩ nếu ông
công khai cho mọi người biết ông đang t́m cô
gái th́ có lợi hơn. V́ thế Rich trả lời
một cuộc phỏng vấn cho tờ báo St. Louis Post
Dispatch, và câu chuyện được đăng lên
trang nhất của tờ Post Dispatch. Rich
cứ tiến hành dự định. Ông gấp bài báo
ấy, nhét vào một phong b́ cùng với một lá thư
gửi cho Đại sứ Hà Nội tại Hoa Thinh Đốn.
Rich giải thích với ông Đại sứ rằng ông
muốn một sự giúp đỡ để t́m ra người
con gái, và gia đ́nh người lính trong tấm
ảnh. Ông dại sứ hứa chuyển tài liệu
về Hà Nội và cho biết phải có phép lạ
mới có kết quả. Giống
như t́m kiếm một cây kim trong đống rơm.
Đây là một quốc gia có 80 triệu dân. Chính Rich cũng
không tin tưởng lắm. Rich thực t́nh không hy
vọng sẽ có kết quả. Từ đáy ḷng ông
đă không tin tưởng, nhưng ông biết đây là
một việc phải làm. It nhất ông phải
thử cho biết. Và
thế là một bản sao của tấm ảnh
được gửi tới Hà Nội, tại đấy
chủ bút một tờ báo nhận thấy đây là
một truyện hấp dẫn. Ông ta cho đăng
tấm ảnh với lời kêu gọi “Có ai biết
những người này không?” Nếu
bài báo ở Hà Nội không đạt mục tiêu ngay
th́ nó cũng âm thầm tạo ra kết quả. Báo chí
có hai công dụng: công dụng thứ nhất là thông
tin, và công dụng thứ hai là trở thành báo cũ
để gói hàng. Chính công dụng thứ hai này đă
đưa tới két quả. Một
người ở Hà Nội gửi một món quà
về quê biếu mẹ. Ông ta dùng cái tờ báo
đăng tấm ảnh của Rich để gói món quà,
và gửi về cho bà mẹ ở một niềm quê
xa. Tuy thế câu chuyện cũng có thể chấm
dứt ở đây - nếu không v́ một t́nh cờ,
bài báo đó đă về đúng chỗ. Mảnh
giấy báo gói đồ ấy về tới một làng
quê xa Hà Nội, tại đó bà mẹ mở gói đồ
của con, và trên tờ giấy báo nhàu nát, h́nh
ảnh người lính Việt Cộng đập vào
mắt bà ǵa. Bà ta biết người trong tấm
ảnh. Thế là bà ta cầm tờ báo đi tới
một thôn xóm nhỏ bé, và bảo cho chị em một
nhà kia biết tấm ảnh là bố của họ. Thật
là một điều không tưởng, giống như
tấm ảnh nhất định không chấp nhận
bị từ chối. Trái với mọi khó khăn tưởng
như không qua được, tấm ảnh như
một mũi tên trúng đích. Từ
Mỹ quốc cách xa ba ngàn dặm, Rich sẵn sàng
chờ đợi lâu dài hơn nữa. Nhưng chỉ
vài tuần sau, một lá thư của Đại sứ Hà
Nội tới hộp thư của ông. Lá thư đó
viết: “Có
một người tên là Nguyễn Văn Huệ
viết thư cho biết ông ta tin rằng tấm
ảnh của ông chính là ảnh của thân phụ ông
ta, và người con gái nhỏ ấy là chị ông
ta.” Ba
mươi năm sau khi trông thấy tấm ảnh
lần đầu, cuối cùng Rich biết người
con gái ấy c̣n sống. Trong suốt cuộc đời,
người con gái ấy ở cùng một chỗ. Như
vậy Rich đă t́m thấy người con gái ấy,
tên là Lan, và đă có con cái. Thực
là không ngờ đối với Rich. Thoạt đầu
ông không thể tin kết quả mau lẹ như
vậy. Rich rất xúc động và tự hỏi không
biết những người con này có thú ghét ông v́
đă giết cha họ không. Ông bắt đầu lo
lắng hai người con có thể hiểu lầm
về việc ông tham chiến tại Việt Nam. Rich
rất cởi mở và thành thực. V́ trong thư
của người con có nói tới tội lỗi và ḷng
hối tiếc của ông. Ông thấy cần phải bày
tỏ cho họ biết có sự khác biệt giữa
tội lỗi và hối tiếc. Rich mang trong ḷng
một mặc cảm tội lỗi nào đó v́ cái hành
động giết cha của họ, nhưng ông không
hề có một hối tiếc nào với tư cách
của một quân nhân, cũng không hối tiếc
đă tham chiến tại Việt Nam. Và ông nghĩ
rằng điều quan trọng là họ phải
hiểu như thế. Rich
mong đợi ǵ ở hai người con này? Dẫu sao
ông cũng đă giết cha họ. Ông không mong đợi
ǵ, không biết họ thù ghét và tức giận ông hay
không. Người con gái mất bố ấy cảm
thấy thế nào? Nàng có coi ông như một con quái
vật trong những năm ấy không? Con gái của ông
sẽ nghĩ thế nào về một người đă
giết ông? Rich
không có nhiều thời giờ suy nghĩ về
phản ứng của hai người con này v́ một lá
thư thứ hai đến với ông. Lần này chính
cô gái trong tấm ảnh viết cho ông. Ông vội
chạy đi t́m người thông dịch. Lá thư
viết: “Kính
gửi ông Richard, đứa nhỏ mà ông đă chăm
sóc qua tấm ảnh trong hơn 30 năm bây giờ
đă trưởng thành rồi. Dứa nhỏ ấy
đă trải qua nhiều đau khổ trong tuổi thơ
ấu v́ đă mất bố và nhớ thương
bố. Tôi hy vọng ông sẽ đem lại niềm vui
và hạnh phúc cho gia đ́nh tôi.” Niềm
vui và hạnh phúc? Rich vô cùng kinh ngạc. Như vậy
cô gái đă tha thứ cho Rich? Nhưng tin vui vừa
nhận được th́ tất cả dường như
rơi vào tuyệt vọng. Sau một cuộc điều
tra nội bộ, chính phủ Hà Nội kết luận
thân phụ của Nguyễn Thị Lan không thể là người
trong tấm ảnh, bởi v́ hồ sơ quân đội
chứng minh thân phụ cô ta không tử trận tại
nơi Rich nhớ đă bắn chết ông ta. Rồi
ba gia đ́nh khác cho Rich biết tấm ảnh ấy là
của họ. Người trong ảnh là bố họ,
chứ không phải là bố của Nguyễn Thị
Lan. Làm
sao Rich có thể biết chắc tin nào đúng. Người
Việt Nam không giữ được hồ sơ
thật chính xác. Có khoảng 3 triệu người
Việt chết trong cuộc chiến mà tới nay
vẫn c̣n 300,000 lính Việt Cộng được coi
là mất tích. Nhưng
rồi có một lá thư nữa xác định
niềm tin của Rich đă đạt tới kết
cục. Đó là thư của một đồng đội
của người lính trong ảnh, một người
quen biết thân phụ của Nguyễn Thị Lan
kể từ khi hai người c̣n nhỏ, và đă
chiến đấu bên nhau. Người ấy đoan
chắc người trong tấm ảnh là cha của
Nguyễn Thị Lan. Bây
giờ Rich rất tin vào kết quả cuối cùng. Khi
sự việc đă sáng tỏ, Rich trao đổi
nhiều thư từ với gia đ́nh, và đi đến
quyết định trao trả lại tấm ảnh cho
gia đ́nh người chết. Thoạt dầu Rich
định gửi trả lại bằng thư, nhưng
rồi cuối cùng Rich hiểu. Chính ông phải bay sang
Việt Nam, mang theo tấm ảnh ấy. Ông nghĩ
đây là điều ông cần làm và phải làm. Nhưng
làm thế nào Rich có thể đương đầu
với Việt Nam, với cô gái và gia đ́nh cô ta? Chính
Rich có thể nào nh́n tận mặt kẻ đă
giết cha ḿnh trong chiến tranh không? Rich không biết
câu trả lời. Ông nhận rằng có một sự
nguy hiểm, không biết gia đ́nh người tử
sĩ sẽ phản ứng thế nào. Việc
gặp gia đ́nh người lính Việt Cộng không
dễ dàng đối với Rich. Nhưng chính tại
đây vào mùa xuân năm 2000, Rich sửa soạn
đương đầu với quá khứ. Ông cảm
thấy bị cuốn trôi theo sự việc, như
thể ông bị chi phối bởi câu chuyên mà chính ông
khởi đầu. Đôi khi Rich thấy khó hiểu, nhưng
vẫn nghĩ rằng đây là việc chính đáng mà
ông phải làm. Nhiều
năm trước ông đă thề không bao giờ
trở lại Việt Nam nữa. Ông đă chứng
kiến quá nhiều cảnh bắn giết, quá
nhiều kinh hoàng. Tất cả những đau khổ
ấy phản chiếu trong tấm ảnh nhỏ
ấy. Tấm
ảnh ấy có lẽ chụp tại một tiệm
ảnh địa phương nào đó, tại dó người
lính cùng chụp với người con gái để làm
kỷ niệm cho cha nhớ con và con nhớ cha, khi ông ta
ra đi chiến đấu. Giống như một
vật có đời sống, tấm ảnh ấy đi
từ một binh sĩ tử trận trên một con
đường ṃn, tới một người lính
Mỹ, đài kỷ niệm chiến tranh, một
cuốn sách, một chiếc ví, và tới một gói trên
đuờng hồi hương. Rich
và Carole lên máy bay. Không c̣n đường rút lui
nữa. Đối với Rich, cuộc hành tŕnh này sẽ
đánh dấu sự khởi dầu của một
chấm dứt. Sự chấm dứt một nỗi ám
ảnh trên 30 năm của một tấm ảnh người
lính Việt Cộng và con gái. Không
có ǵ ám ảnh hơn là khuôn mặt cô gái, mà Rich
biết bây giờ không c̣n giống như thế
nữa. Nhưng chính Rich cũng đă thay đổi và
ngay cả Việt Nam nữa. Đối với Rich,
Việt Nam vừa xa lạ vừa gần gũi. Trên
tất ca, nó là cái ǵ làm căng thẳng trí óc. Ngày hôm
trước khi gặp nhau, Rich rất căng thẳng.
Ông nói, “Tôi thà phải ra trận c̣n hơn phải
gặp cô gái này.” Đó
là một ngày thứ Tư u ám tại Hà Nội.
Trời có vẻ sắp mưa trong lúc Rich bước lên
một chiếc xe van để làm một chuyến
đi hai giờ rưỡi tới làng của Lan.
Chiếc xe chạy qua một vùng rất xa lạ, qua
những chợ dầy những khuôn mặt ngạc nhiên
trông thấy một đám du khách và người
Mỹ tóc bạc này. Càng
gần tới làng, trên xe van Rich càng bồn chồn
cựa quậy. Rồi bỗng nhiên, Rich và Carole tới
nơi. Đây chính là nơi người lính ảm đạm
nghiêm trang ấy từng sống và có con cái. Đây là nơi
người lính ấy không bao giờ trở lại. Rich
hoang mang, Và sau dó bước qua một bức tường
đá, Rich trông thấy người đàn bà. Rich tin
chắc đă trông thấy người đàn bà này
rồi. Rich phải mất vài phút để lấy
lại b́nh tĩnh, rồi tiến lại phía người
đàn bà. Và bây giờ hai người đối
diện nhau. Hai người chưa từng thấy nhau
bao giờ. Trong vài giây, hai người không biết nó
ǵ. Họ là hai người thân mật nhưng xa
lạ. Ông lập lại câu nói tiếng Việt mà ông
đă học thuộc ḷng: “Hôm
nay tôi trả lại tấm ảnh của cô và cha cô mà
tôi đă giữ 33 năm. Xin tha thứ cho tôi.” Cuối
cùng tất cả tuôn ra - như một sự giải
thoát đau đớn kinh hoàng. Dường như ngay lúc
này người con gái cuối cùng đă có thể
chịu được sự đau khổ, khóc gọi
người cha mà cô không thực sự biết rơ. Cô
ôm lấy Rich và khóc. Cô ôm chặt lấy Rich như
thể Rich chính là cha cô, cuối cùng đă trở
về từ cuộc chiến. Người em cô cho
biết cả hai chị em dị đoan tin rằng linh
hồn người cha sống qua Rich. Đối với
họ, ngày hôm nay linh hồn cha của họ đă
trở về với họ. Cả
làng tuôn ra xem tấm ảnh trả lại. Thực ra
đó là một đại gia đ́nh, tất cả làng
thương tiếc người tử sĩ. Họ
biết điều ấy có ư nghĩa như thế nào
đối với Lan, và tấm ảnh đă gây xúc
động cho mọi người. Người
ta có thể trả lại thế nào một cái ǵ
mạnh mẽ như tấm ảnh ấy? Một
lần Rich đă nghĩ tới một nghi thức trang
trọng, nhưng cuối cùng chỉ là một câu nói
đơn giản của Rich, “Nói cho cô ấy biết
đây là tấm ảnh tôi lấy từ ví của cha
cô ấy cái ngày tôi bắn chết ông ta, và hôm nay tôi
mang trả lại.” Người
con gái nhỏ ấy nay đă 40 tuổi, và đây là
lần đầu cô ta cầm được h́nh ḿnh và
h́nh cha trong tay. Cô ta vùi mặt vào h́nh ảnh người
bố. Đây là lúc cô ta có thể nh́n bố gần
nhất kể từ khi cô lên 6 tuổi và người
bố ra đi. Như thể tất cả gánh nặng
đă hoán chuyển trong khi tấm ảnh nhỏ này
truyền tay. Bây giờ chính Rich là người an
ủi Lan. Đây
là tấm ảnh duy nhất và đầu tiên của người
lính Nguyễn Trọng Ngoạn mà con cái có được.
Lan và người em tên Huệ đặt tấm
ảnh lên bàn thờ cha mẹ. Rich cũng tham dự
nghi lễ cầu nguyện trước bàn thờ. Rich
nói, “Thân phụ của họ là một cguời can
đảm, và ông chết là một chiến sĩ can trường.
Ông ta không bị đau đớn. Tôi rất
tiếc.” Lan
và Rich ôm nhau khóc. Hiển nhiên bây giờ Lan đă tha
thứ cho Rich. Và trong những giờ sau đó, Rich
trở nên gần như một người trong gia
đ́nh. Rich có dịp gặp lại bạn đồng
đội của người lính đă chết, và
những kẻ thù cũ trao đổi những kỷ
niệm chiến tranh, như thể họ là đồng
đội cùng chiến đấu bên nhau, trong cái góc
nhỏ bé này của thế giới, nơi có những
mộ bia ghi tên những chiến binh Bắc Việt không
trở về. Nhưng
có lẽ c̣n có một cái ǵ đáng kể hơn
nữa. Một cái ǵ trong Rich, bây giờ đă thay
đổi 33 năm sau khi Rich bóp c̣ súng trong khu rừng
già nóng nực ấy, trong cái ngày khó hiểu ấy. Bây
giờ Rich đă tự tha thứ cho ḿnh. Rich
bước đi, tự nhủ việc này “quá khó.”
Rất khó cho Rich trở lại được đây,
và cũng quá khó cho Rich từ giă nơi đây. Rich và
Lan ôm nhau từ biệt. Trở lại xe van, Rich bật
lên khóc. Ba
mươi ba năm trước đây, Rich tới
quốc gia này để tham chiến. Hôm nay ông trở
lại để t́m hoà b́nh. Ông bỏ lại tấm
ảnh và cả một hồn ma nữa. Cái ám ảnh
của cô gái cuối cùng đă mất đi, thay
thế bằng h́nh ảnh một người đàn bà
vẫn c̣n sống sau cái chết của thân phụ, và
cũng đă tha thứ cái người đă giết
cha ḿnh. Tấm
ảnh đem Rich và Lan lại gần nhau và có thể
giúp họ liên kết với nhau nữa. Rich cho biết
ông sẽ liên lạc với Lan và gia đ́nh. Ông cũng
hy vọng câu chuyện ông đă đương dầu
với quá khứ có thể giúp những cựu
chiến binh khác đương đầu được
với hoàn cảnh của họ. Nhiều cựu
chiến binh đă trở lại Việt Nam 25 năm sau
khi cuộc chiến chấm dứt. Đối
với Rich trở lại Việt Nam với tấm
ảnh ấy giống như trở lại dự
trận đánh cuối cùng. Và bây giờ chuyến
trở lại Việt Nam đem lại cho Rich nhiều
an ủi. Ông bây giờ đă trút được gánh
nặng. Gần
một năm sau Rich vẫn c̣n mang trong ḷng cái giây phút
cuối cùng ấy, giống như một lá bùa may
mắn, cái giây phút thay đổi của đời ông.
Ông nói, “Khi tôi cầm tay và ôm cô ta, tôi cảm
thấy như bỏ ba lô xuống và nghỉ ngơi,
mọi thứ đều xong cả rồi.” Rich
vẫn chưa hiểu được - làm thế nào ông
đă giết một người, mà lại chiếm
được cảm t́nh gia đ́nh của người
ông đă giết? Làm thế nào những đau khổ
trong những năm ấy, bỗng nhiên biến mất
một cách giản dị như thế. Trước
khi trở lại Việt Nam, Rich không thể che giấu
những mối lo lắng ông cảm thấy về
Việt Nam - những nỗi đau buồn về
tấm ảnh tội lỗi - những cảm xúc như
thế thật là rơ ràng tại Việt Nam. Bây giờ
những cảm giác ấy đâu? Rich nghĩ rằng
ngay khi ông trông thấy người con gái ấy, các
cảm giác ấy biến mất. Chính cô gái là người
giải tỏa những cảm giác tội lỗi
của ông. Hai
bên vẫn trao đổi thư tín, Rich và chị em Lan
và Huệ. Huệ, người con trai viết cho Rich,
“Trong thời gian ông viếng thăm gia đ́nh tôi,
mọi người trong làng nhận thấy ông là người
rất tốt và tử tế. Khi ông rời Việt
Nam, tôi cảm thấy như cha tôi đă trở
về.” Trong
một thời gian lâu dài, một góc tim của Rich
buồn bă lạnh lẽo. Bây giờ trái tim ấy hân
hoan ấm áp trở lại. Ông nói, “Bây giờ
chỉ là niềm vui, không c̣n đau buồn nữa.” Hành
động đầy thiện tâm của Rich không
những giúp Rich thoát khỏi nỗi ám ảnh khôn nguôi
trong suốt 33 năm, mà c̣n đem lại an ủi
lớn lao cho hai người con của người lính
Việt Cộng đă bị Rich bắn chết, vào
một ngày mùa hạ trong khu rừng già ấy.
Những tâm hồn một thời phong ba băo táp, nay
đă có thể yên nghỉ. (Viết
theo tài liệu của Truyền H́nh Mỹ) Kính
mời bấm vào link( Lính
thuỷ sưu tầm Video ) |