Ca Dao Tục Ngữ Việt Nam
[2]


Ðèn nhà lầu hết dầu đèn tắt
Lửa nhà máy hết cháy thành than
Nhang chùa Ông hết mạt nhang tàn
Kể từ khi em biết được chàng
Ðêm về em lăn lộn như con chim phượng hoàng bị tên

Ðèn nào cao bằng đèn Châu Ðốc
Xứ nào dốc bằng xứ Nam Vang
Một tiếng anh than ba bốn đôi vàng em không tiếc
Anh lấy đặng em rồi anh trốn biệt lánh thân

Ðèn nào cao bằng đèn Sa Ðéc
Gái nào đẹp bằng gái Nha Mân
Anh thả ghe câu lên xuống mấy lần
Thương em đứt ruột, nhưng tới gần lại run

Ðêm khuya nguyệt lặn sao tàn
Ðồng hồ điểm nhặt nhớ chàng không quên

Ðêm khuya ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ .
Buồn trông con nhện giăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao Mai
Sao ơi, sao hỡi nhớ ai sao mờ?

Ðêm khuya thắp chút dầu dư
Tim loan cháy lụn, sầu tư một mình

Ðêm khuya thiếp mới hỏi chàng
Cau xanh ăn với trầu vàng xứng chăng?

Ðêm khuya trăng dọi lầu son
Vào ra thương bạn, héo hon ruột vàng
Bển qua đây đàng đã xa đàng
Dầu tui có lâm nguy thất thế
Hỏi con bạn vàng nó cứu không?

Chiều rồi kẻ Bắc, người Ðông
Trách lòng người nghĩa, nói không thiệt lời

Ðêm nằm tàu chuối có đôi
Hơn nằm chiếu tốt lẻ loi một mình

Ðêm qua, đêm lạnh, đêm lùng
Ðêm đắp áo ngắn, đêm chung áo dài
Bây giờ chàng đã nghe ai
Áo ngắn chẳng đắp, áo dài không chung
Bây giờ sự đã nhạt nhùn
Giấm thanh đổ biển mấy thùng cho chua
Cá lên mặt nước, cá khô
Vì anh, em phải giang hồ tiếng tăm

Ðêm qua nguyệt lặn về Tây
Sự tình kẻ ấy, người đây còn dài
Trúc với mai, mai về trúc nhớ
Trúc trở về, mai nhớ trúc không
Bây giờ kẻ Bắc, người Ðông
Kể sao cho xiết tấm lòng tương tư

Ðêm thanh cảnh vắng
Thức trắng năm canh
Một duyên, hai nợ, ba tình
Ðường kia,nỗi nọ, phận mình ra sao?

Ði đâu cho thiếp theo cùng
Ðói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam

Ði qua nhà nhỏ
Thấy đôi liễn đỏ có bốn chữ vàng
Thạnh suy anh chưa biết chớ thấy nàng anh vội thương

Ðói lòng ăn nửa trái sim
Uống lưng bát nước đi tìm người thương

Ðôi ta chẳng được sum vầy
Khác nào cánh nhạn lạc bầy kêu sương
Vì sương nên núi bạc đầu
Cành lay bởi gió hoa sầu vì mưa

Ðôi ta đã trót lời thề
Con dao lá trúc đã kề tóc mai
Dặn rằng: Ai chớ quên ai!

Ðôi ta như loan với phượng
Nỡ lòng nào để phượng lià cây
Muốn cho có đó, có đây
Ai làm nên nỗi nước này chàng ôi!
Thà rằng chẳng biết thì thôi
Biết rồi gối chiếc lẻ loi thêm buồn !

Ðôi ta như thể con tằm
Cùng ăn một lá, cùng nằm một nong
Ðôi ta như thể con ong
Con quấn con quít, con trong con ngoài
Ðôi ta như thể con bài
Chồng đánh vợ kết chẳng sai con nào

Ðố ai biết lúa mấy cây
Biết sông mấy khúc, biết mây mấy từng
Ðố ai quét sạch lá rừng
Ðể ta khuyên gió, gió đừng rung cây
Rung cây, rung cỗi, rung cành
Rung sao cho chuyển lòng anh với nàng

Ðồng tiền Vạn lịch
Thích bốn chữ vàng
Anh tiếc công anh gắn bó với cô nàng bấy lâu
Bây giờ cô lấy chồng đâu
Ðể anh giúp đỡ trăm cau nghìn vàng

Ðổ lửa than nên vàng lộn trấu
Anh mảng thương thầm chưa thấu dạ em

Ðổng Kim Lân hồi còn nhỏ, đi bán giỏ nuôi mẹ
Anh gặp em đây không cửa không nhà
Muốn vô gá nghĩa, biết là đặng chăng?

Ðờn cò lên trục kêu vang
Qua còn thương bậu, bậu khoan có chồng
Muốn cho nhơn nghĩa đạo đồng
Qua đây thương bậu hơn chồng bậu thương
Chiều nay qua phản bạn hồi hương
Nghe bậu ở lại vầy vươn nơi nào?
Ghe tui tới chỗ cắm sào
Nghe bậu có chốn tui muốn nhào xuống sông

Ðu đủ tía, bạc hà cũng tía
Ngọn lang dâm, ngọn mía cũng dâm
Anh thấy em tốt mã anh lầm
Bây giờ anh biết rõ, vàng cầm anh cũng buông

Ðưa nhau uống chén rượu nồng
Mai sau em có theo chồng đất xa
Qua đò gõ nhịp chèo ca
Nước xuôi làm rượu quan hà chuốc say

Ðường trơn trợt gượng đi kẻo té
Áo còn nguyên ai nỡ xé vá quàng
Hồi sớm mai, gặp em sao anh không hỏi
Hay dạ của chàng nay đã hết thương?

Dao phay cứa cổ máu đổ không màng
Chết thì chịu chết buông nàng anh không buông

Dõi dõi theo anh
Về nơi Châu thành
Coi nam thanh nữ tú
Ở chi đất này vượn hú chim kêu

Dao vàng bỏ đải kim nhung
Biết rằng quân tử có dùng ta chăng ?

Duyên kia ai đợi mà chờ
Tình kia ai tưỡng mà tơ tưởng tình ?

Ðêm qua nguyệt lặn về Tây
Sự tình kẻ ấy, người đây còn dài
Trúc với mai, mai về trúc nhớ
Trúc trở về, mai nhớ trúc không
Bây giờ kẻ Bắc, người Ðông
Kể sao cho xiết tấm lòng tương tư

Ðó đây trước lạ sau quen
Chẳng gần, qua lại đôi phen cũng gần

Ðờn cò lên trục kêu vang
Qua còn thương bậu, bậu khoan có chồng
Muốn cho nhơn nghĩa đạo đồng
Qua đây thương bậu hơn chồng bậu thương
Chiều nay qua phản bạn hồi hương
Nghe bậu ở lại vầy vươn nơi nào
Ghe tui tới chỗ cắm sào
Nghe bậu có chốn muốn nhào xuống sông

Ðưa nhau đổ chén rượu hồng
Mai sau em có theo chồng đất xa
Qua đò gõ nhịp chèo ca
Nước xuôi làm rượu quan hà chuốc say


Em thương nhớ ai ngơ ngẩn bên đầu cầu
Lược thưa biếng chải, gương tàu biếng soi
Cái sập đá bỏ vắng em không ngồi
Vườn hoa hoang lạnh mặc người vào ra

Em về hỏi mẹ cùng cha
Có cho em lấy chồng xa hay đừng ?

Em ôm bó mạ xuống đồng
Miệng hò tay cấy mà lòng nhớ ai

Em như cục cức trôi sông
Anh như con chó đứng trông trên bờ
Xin em chớ nói dại khờ
Xưa cha em cũng đứng chờ như anh

Em thương anh chẳng vì ruộng cả ao liền
Thương vì cái bút cái nghiên anh đồ

Ghe anh mỏng ván, bóng láng nhẹ chèo
Xin anh bớt mái, nương lèo đợi em

Ghe em rẽ vô ngọn, anh chẳng đón chẳng chờ
Ghe anh tách bến tách bờ, em buồn cho trăng mờ sao lặn
Mình lấy nhau chẳng đặng bởi bà mai lưỡi vắn ít lời
Mật đường dù chẳng đi đôi
Chút hương rớt lại, một đời chưa quên

Ghe lên ghe xuống dầm dề
Sao anh không gởi thơ về thăm em?

Giả đò mua khế bán chanh
Giả đi đòi nợ thăm anh kẻo buồn

Gió đưa trăng thì trăng đưa gió
Trăng lặn rồi gió biết đưa ai ?

Gió thổi một ngày năm bảy trận giông
Anh đi nằm bãi sao không thấy về ?

Gió vàng hiu hắt đêm thanh
Ðường xa, dặm vắng xin anh nhớ về
Mảnh trăng đã trót lời thề
Sao anh để gánh nặng nề riêng em


Kiểng vật còn đây, người đà đâu mất
Bạn ngọc xa rồi, trời đất quạnh hiu


Lấy nhau từ thuở mười ba
Ðến năm mười tám thiếp đà năm con
Ra đường thiếp hãy còn son
Về nhà thiếp đã năm con cùng chàng

Lá khô lủng lẳng treo cành
Giận thì nói vậy sao đành bỏ nhau

Lửng lơ vầng quế soi thềm
Hương đưa bát ngát càng thêm bận lòng
Gió thu thổi ngọn phù dung
Dạ nàng sắt đá anh rung cũng mềm

Lênh đênh chiếc lá giữa dòng
Thương thân góa bụa phòng không lỡ thì
Gió đưa trúc ngã mai quì
Ba năm trực tiết còn gì là xuân !

Lênh đênh một chiếc thuyền tình
Mười hai bến nước biết gửi mình về đâu

Lòng anh như gió giữa đàng
Lòng em như ngọn nhang tàn giữa khuya

Lọng vàng che nải chuối xanh
Tiếc cho con chim phượng hoàng đậu cành tre khô

Lộc còn ẩn bóng cây tùng
Thuyền quyên đợi khách anh hùng sánh vai


Mây xưa cũng bỏ non về
Em xưa cũng giã câu thề đó đây
Nhớ đành biết mấy tầm tay
Chim bay biển Bắc hoa gầy bãi Ðông!

Một mai thiếp có xa chàng
Ðôi bông thiếp trả đôi vàng thiếp xin

Mình đành, cha mẹ chẳng đành
Cũng như gáo nước tưới hành không tươi

Một duyên, hai nợ, ba tình
Chiêm bao lẩn quất bên mình năm canh
Ðêm nằm lại nghĩ một mình
Ngọn đèn khêu tỏ bóng quỳnh bay cao
Trông ra nào thấy đâu nào
Ðám mây vơ vẩn ngôi sao mập mờ
Mong người, lòng những ngẩn ngơ

Một đàn cò trắng bay quanh
Cho loan nhớ phượng, cho mình nhớ ta
Mình nhớ ta như cà nhớ muối
Ta nhớ mình như cuội nhớ trăng
Mình về mình nhớ ta chăng
Ta về ta nhớ hàm răng mình cười

Một nong tằm bằng năm nong kén
Một nong kén bằng chín nén tơ
Em thương anh tháng đợi năm chờ
Lòng nào dứt mối lià tơ cho đành

Một thương hai nhớ ba sầu
Cơm ăn chẳng được, ăn trầu cầm hơi
Thương chàng lắm lắm chàng ơi !
Biết đâu thanh vắng mà ngồi thở than

Một thuyền một lái chẳng xong
Một chĩnh hai gáo còn nong tay vào
Em xót thương anh phất ngọn cờ đào
Còn thò tay bẻ mận em dạ nào dám ưng

Một thương tóc bỏ đuôi gà
Hai thương ăn nói mặn mà có duyên
Ba thương má lúm đồng tiền
Bốn thương ăn nói dịu hiền dễ nghe

Một trăm con gái Thủ
Một lũ con gái chợ
Anh cũng không màng
Anh chỉ thương con gái ruộng cơ hàn nắng mư

Nay em còn cha còn mẹ, còn cô còn bác
Nên em không dám tự tung tự tác một mình
Anh có thương em cậy mai dong đến nói
Cha mẹ đành em cũng sẽ ưng

Nàng ơi anh quyết với mình
Công anh dan díu chẳng thành thời thôi
Con sông bên lở, bên bồi
Bên lở thì đục, bên bồi thì trong
Sông kia nước chảy hai dòng
Biết rằng bên đục, bên trong bên nào

Nè em Tiên Bửu ôi
Nhớ em chưa ăn xôi mà anh như gặp hồi no bụng
Chưa ăn bún mà anh cũng no hơi
Thương em quên đứng, quên ngồi
Ngứa đầu quên gãi, đứt ruột rồi quên đau

Nếm muỗng đường om mùi thơm vị ngọt
Qua thương nhớ bậu thức trót canh gà
Phận bậu như hạt mưa sa
Phận qua như gió thổi tuốt ra vàm ngoài

Ngày đi, trúc chửa mọc măng
Ngày về, trúc đã cao bằng ngọn tre
Ngày đi, lúa chửa có vè
Ngày về, lúa đã đỏ hoe ngoài đồng
Ngày đi, em chửa có chồng
Ngày về, em đã con quấn, con quít, con bồng, con mang

Ngày nào anh nói em đành
Bụi tre trước ngõ để dành đan nôi
Bây giờ anh nói em thôi
Bụi tre trước ngõ đan nôi ai nằm?

Ngày nào anh nói em đành
Cuốc đất trồng hành, gieo cải, vãi kê
Bây giờ, anh nói em chê
Ðể cải anh héo, cho kê anh tàn

Ngày xưa anh bủng anh beo
Tay bưng chén thuốc tay đèo múi chanh
Bây giờ anh khỏi anh lành
Anh theo duyên mới anh đành phụ em

Ngồi buồn gởi bức thư sang
Có con rồng bạch chắn ngang giữa trời
Vậy nên thư chẳng tới nơi
Trong thư ai biết những lời làm sao ?

Ngày đêm trông bóng trăng tàn
Muốn riêng với nguyệt mà than một lời
Nguyệt rằng: Vật đổi sao dời
Thân này vẫn để cho người soi chung

Nhà em cao, hàng rào em kín
Nhà em tám, chín, mười từng
Con ong bay vô không lọt
Biểu con bướm đừng xôn xao
Anh về sắm lễ cho cao
Cậy mai dong cho giỏi
Mới bước vào nhà em

Nhà tôi có dãy vườn hoa
Có ba dãy nhãn, có ba dãy dừa
Dù anh đi sớm, về trưa
Sao anh chẳng nghĩ dãy dừa nhà tôi
Sao anh chẳng đứng, chẳng ngồi
Hay là anh phải duyên tôi anh buồn
Anh buồn, anh lại đi buôn
Có tiền lấy vợ, thôi buồn làm chi

Nhìn nhau lệ ứa đôi hàng
Tàu lui ốc thổi, tôi chàng rẽ phân !

Nhìn ra sậy xám, lau vàng
Ngày lu, nắng úa, bóng chàng nơi đâu

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa, như ngồi đống than

Nói lời thì giữ lấy lời
Ðừng như con bướm đậu rồi lại bay

Nội trong lục tỉnh Nam Kỳ
Thấy em ăn nói nhu mì anh thương
Có mặt tui mình nói mình thương
Tui về chốn cũ mình vấn vương nơi nàỏ

Nước mắt nhỏ sa lấy khăn mùi xoa nàng chặm
Quyến luyến nhau rồi ngàn dặm khó quên

Nửa đời sương gió ngang tàng
Trái tim lụy chỉ vì nàng đấy thôi

Non cao ai đấp mà cao ?
Sông sâu ai xới ai đào mà sâu ?
Thương nàng thức suốt đêm thâu
Sáng ra mới biết mái đầu bạc phơ !

[3]

trở lại